1
Pre tačno 31 godinu, u Zagrebu je brutalo ubijena srpska porodica Zec. Tog hladnog decembra, hrvatski policajci su prvo ubili oca Mihajla, a zatim i majku Mariju i Aleksandru, koja je tada imala samo 12 godina. Dušan i Gordana, drugo dvoje dece porodice Zec, preživeli su masakr samo zahvaljujući činjenici da su se sakrili daleko od egzekutora.
Imućni zagrebački mesar Mihajlo Zec ubijen je kada je pokušao da pobegne iz svoje kuće na Trešnjevci u koju su oko 23 sata upale naoružane osobe, a njegovu suprugu i maloletnu ćerku ubice su odvele do planinarskog skloništa doma Adolfovac na Sljemenu, gde su takođe pogubili, a njihova tela prekrili smećem.
Zločin je preživelo dvoje dece porodice Zec – Dušan i Gordana, koja su bila sakrivena u kući. Nakon počinjenog zločina, decu je njihova baka Bosa odvela u kasarnu JNA, odakle su evakuisani u Banjaluku, gde su i nastavili život.
Aleksandra, Marija i Mihajlo sahranjeni su u Gornjoj Dragotinji kraj Prijedora, rodnog mesta Mihajla Zeca.
Kako se dogodio stravičan zločin?
Oko 23 sata 7. decembra 1991. godine, kuću porodice Zec opkolilo je pet osoba – Munib Suljić, Igor Mikola, Siniša Rimac, Nebojša Hodak i Snežana Živanović. Oni su upali u njihov dom navodno da bi uhapsili Mihajla Zeca, zbog navodnih veza sa pobunjenim krajiškim Srbima.
U kasnijem curenju transkripta predsednika Hrvatske Franje Tuđmana otkriveno je da je Tomislav Merčep, ratni pomoćnik ministra unutrašnjih poslova Hrvatske koji je osuđen za ratne zločine nad srpskim civilima, 1995. godine godine rekao Tuđmanu rekao da je ubistvo naručio Zvonimir Trusić koji je bio podređen tadašnjem ministru spoljnih poslova Zvonimiru Šeparoviću i tadašnjem ministru unutrašnjih poslova Ivanu Vekiću. Ovo svedočenje nikada nije ispitano.
Mihajlo Zec je istrčao na ulicu i pokušao da pobegne, ali ga je Rimac pogodio sa udaljenosti od 30 metara. Nakon toga su vezali njegovu suprugu Mariju i ćerku Aleksandru i ubacili ih u kombi bez registarskih tablica i odvezli ih do planinarskog doma kod planine Medvednice. Aleksandra i Marija su ubijene na Sljemenu i bačene u đubrište.
Naknadna istraga navodno tvrdi da Rimac nije želeo da Aleksandra bude ubijena, ali su se ostali protivili toj zamisli, jer su smatrali da je bila svedok. Devojčici je iz automatske puške u glavu pucao Munib Suljić.
Priznali zločin, pa povukli priznanje
Zbog ubistva su uhapšeni pripadnici Merčepove jedinice – Munib Suljić, Igor Mikola, Siniša Rimac, Nebojša Hodak i Snežana Živanović – od kojih su neki pred istražnim sudijom priznali zločin.
Ta njihova priznanja, međutim, nisu uzeta u obzir jer su data bez prisustva advokata i oni su oslobođeni 1992. godine, nakon kontroverzne sudske odluke.
Ova velika proceduralna greška je značila da nije bilo pravnih svedoka egzekucija. Bilo je svedočenja svedoka koji su videli da Rimac ubija Mihajla Zeca. Drugi su svedočili da je Mikola priznao ubistvo. Tadašnje policijsko veštačenje je pokazalo da je oružje zaplenjeno od optuženih bilo identično onom korišćenom za ubistva.
Forenzičkim pregledom kombija osumnjičenih uvrđeno je da to vozilo korišćeno za prevoz Aleksandre i Marije Zec. Županijski sud u Zagrebu ništa od navedenog nije uzeo u obzir. Vrhovni sud Hrvatske je 19. februara 1992. godine preispitao predmet i vratio ga. Županijski sud je 9. jula ponovo doneo oslobađajuću presudu. Zbog toga je hrvatski pravosudni sistem često kritikovan.
Šta se dešavalo posle?
Nakon puštanja na slobodu, Suljić i Hodak su zadržali kriminalni stil života, o kojima su opširno pisali lokalni mediji. Rimac je postao telohranitelj ministra odbrane Gojka Šuška i napredovao je do visokog čina u hrvatskoj vojsci. Mikola je izbegao reflektore medija preseljenjem u Hercegovinu, dok je Snežana Živković izbegla svaku kaznu.
Rimac je 1995. godine dobio Orden Nikole Šubića Zrinskog u znak priznanja „ratnog herojstva“, a odlikovao ga je Franjo Tuđman.
Prema pisanju hrvatskog nedeljnika Nacional, zaštitu im je navodno pružio sam Tuđman. Stjepan Mesić je 1992. godine navodno od Tuđmana tražio da se slučaj što pre reši, ali je Tuđman rekao: „Neka bude, možda će mi ti momci još trebati“.
Konačno osuđeni za ubistvo
Hrvatska vlada pristala je da „nadoknadi odštetu“ preživelim članovima u sudskoj nagodbi iz 2004. godine.
Suljić, Mikola i Rimac su ipak 2005. osuđeni, ali ne za ubistvo Aleksandre Zec, već zbog ubistva Aleksandra Saše Antića u Pakračkoj Poljani, gde je ista jedinica počinila brojne zločine nad Srbima, kao i pojedinim Hrvatima, koji su pali u nemilost i bili zarobljeni, uključujući i Antića i Marinu Nuić 1991. godine.
Najdužu kaznu od deset godina dobio je Suljić, koji je prvi zapucao, Rimac je osuđen na osam godina, dok je Mikola kao pomagač u ubistvu osuđen na pet godina zatvora.
POGLEDAJTE JOŠ:
U maju 2016. godine, nakon četvorogodišnjeg suđenja, Merčep je nepravosnažno proglašen krivim za ratni zločin nad srpskim civilima i osuđen na pet i po godina zatvora. Vrhovni sud je 2017. godine preinačio prvostepenu presudu tako što mu je povećao kaznu na sedam godina zatvora, koju je, umesto u zatvorskoj ćeliji, povremeno „izdržavao“ u elitnoj banji Krapinske toplice.
Munib Suljić se lično predao Međunarodnom krivičnom sudu za bivšu Jugoslaviju u Hagu 2006. godine. Izručen je Hrvatskoj na izdržavanje kazne od 12 godina zatvora, ali je 25. avgusta preminuo u zatvorskoj bolnici u Zagrebu.
Tužba protiv Hrvatske
Preživela deca iz porodice Zec, brat i sestra Dušan i Gordana, tužili su Hrvatsku uz pomoć advokata Ante Nobila i Mare Mihočević.
Pred kraj sudskog spora u proleće 2004. godine, Vlada Ive Sanadera je pristala na nagodbu i odštetu od 1,5 miliona kuna (oko 200.000 evra).
BONUS VIDEO U Hrvatskoj obeležen Dan sećanja na žrtve Vukovara i Škabrnje
