Ko su najveći dobitnici, a ko najveći gubitnici u svetu filma u proteklih devedesetak godina, koji su to glumci i reditelji i danas neprikosnoveni po broju osvojenih Oskara, koji holivudski studio ili franšiza ima najviše statua Američke akademije za film? Od prve dodele Oskara tokom devet decenija najatraktivnija ceremonija obilovala je sa pregršt nezaboravnih trenutaka.
Najstarija i najuglednija ceremonija u svetu umetnosti, Oskar, međutim, prvih nekoliko godina od ustanovljenja nije privlačila toliko pažnju javnosti.
Prva dodela Oskara održana je 16. maja 1929, na privatnom branču u holivudskom Hotelu Ruzvelt pred samo 26 zvanica. Pobednici su se znali unapred, voditelji su bili Daglas Ferbanks i Vilijam Sesil de Mil, a prvi laureat bio je glumac Emil Janings za uloge u filmovima „Poslednja zapovest“ i „Put svega živog“.
Ali sa početkom televizijskih prenosa ceremonije, pedesetih godina prošlog veka ceremonija dodele priznanja Američke akademije za film postaje jedan od najprestižnijih i najiščekivanijih događaja u svetu sedme umetnosti.
Uoči 93. po redu ceremonije, zakazane za sutra uveče u losanđeleskom Dolbi teatru, evo 12 najzanimljivijih detalja sa dosadašnjih dodela Oskara:
Tri filma osvojila pet najvažnijih Oskara:
Ostvarenje Frenka Kapre iz 1934. „Dogodilo se jedne noći“, „Let iznad kukavičijeg gnezda“ Miloša Formana (1975) i „Kad jaganjci utihnu“ Džonatana Demija iz 1991. godine jedina su tri filma u gotovo stogodišnjoj istoriji dodele najvažnijih američkih filmskih priznanja koja su ovenčana sa pet najvažnijih Oskara – najbolji film, glavna muška uloga, glavna ženska uloga, najbolji reditelj i najbolji scenario.
Tri filma sa najviše, 11 Oskara
Sa rekordnih 11 Oskara kroz istoriju ovenčana su samo tri filma: „Ben Hur“, epski spektakl Vilijama Vajlera iz 1959. godine, „Titanik“ Džejmsa Kamerona iz 1997, i treći deo trilogije Pitera Džeksona „Gospodar prstenova: Povratak kralja“ (2003). Sva tri ostvarenja su, ujedno, laureati i najvažnije nagrade – za najbolji film.
Samo još jedan film u protekle 93 godine ovenčan je sa dvostrukim brojem statueta – „Priča sa zapadne strane“ iz 1961. osvojila je deset Oskara. Svi ostali filmovi u prethodnih devet decenija imaju manje od deset nagrada.
Tri filma sa najviše nominacija
Ostvarenja „Sve o Evi“ (1950), „Titanik“ (1997) i „La la lend“ (2016) jedina su koja su bila nominovana po 14 puta. Film Džozefa Mankijeviča sa Bet Dejvis na kraju je dobio šest Oskara, kao i ostvarenje Dejmijena Šazela, dok je Kameronova priča ovenčana sa 11 nagrada. I dok su „Sve o Evi“ i „Titanik“ dobili nagrade i za najbolji film, „La la lend“ je ostao bez tog, najvećeg priznanja.
Najviše nominacija, nijedna nagrada
Delo Herberta Rosa „Prekretnica“ (1977) i „Boja purpura“ Stivena Spilberga (1985) bili su veliki favoriti za Oskara. Oba filma, u dve različite decenije, imali su po 11 nominacija, a sa ceremonija su njihovi tvorci otišli kao pravi gubitnici – bez ijedne jedine nagrade.
Samo jedna franšiza dva puta laureat
Od svih franšiza kroz istoriju samo je jedna dva puta, za dva različita ostvarenja, nagrađena Oskarom za najbolji film. U pitanju je saga o porodici Korleone reditelja Frensisa Forda Kopole. Originalni film iz trilogije „Kum“ iz 1972. godine poneo je titulu najboljeg ostvarenja na 45. ceremoniji, a samo dve godine kasnije nastavak „Kum 2“ ponovo je dobio najznačajnijeg Oskara. Zanimljivo je da je i treći, poslednji nastavak serijala „Kum 3“ iz 1990. godine bio nominovan za istu nagradu, ali ona je otišla filmu „Ples sa vukovima“.
Dizniju najviše nominacija i nagrada
Legendarni Vol Dizni „diči“ se najboljim skorom u čitavoj istoriji dodele Oskara. Naime, ovaj studio bio je nominovan čak 59 puta, a ovenčan je sa 22 statuete za kratke i dugometražne animirane filmove i dokumentarce. Ali, „u stopu“ ga prati i jedan muzički umetnik – slavni kompozitor Džon Vilijams imao je 52 nominacije, od kojih poslednju prošle godine za muziku za film „Zvezdane staze: Uspon Skajvokera“. Oskarom je ovenčan pet puta.
Ketrin Hepbern, glumica sa najviše Oskara
Američka dramska umetnica Ketrin Hepbern jedina je glumica koja je četiri puta dobila priznanje Akademije. Iako mnogi u njena najbolja glumačka ostvarenja ubrajaju „Filadelfijsku priču“, „Adamovo rebro“ ili „Afričku kraljicu“ Oskara nije dobila niti za jedan od tih filmova. Čuva i danas rekord kao glumica sa najviše zlatnih statueta za „Ladolež“ (1933), „Pogodi ko dolazi na večeru“ (1967), „Zima jednog lava“ (1968) i „Na Zlatnom jezeru“ (1981).
Meril Strip, sa druge strane, najnominovanija je glumica u istoriji Oskara. Čak 21 put bila je u trci za najbolju glavnu ili epizodnu žensku ulogu, a ovenčana je sa tri Oskara. Prvi je stigao 1979. za epizodu u „Krameru protiv Kramera“, a druga dva za najbolju glavnu ulogu u filmovima „Sofijin izbor“ (1982) i „Čelična dama“ (2011).
Danijel dej Luis, glumac sa najviše Oskara
Najviše Oskara, tri, dele dve glumačke veličine različitih generacija: Denijel dej Luis i Džek Nikolson. Međutim, iako su izjednačeni po broju statueta nisu i po njihovoj „jačini”. Jer, irski glumac Luis sva tri Oskara dobio je za glavne muške uloge u filmovima „Moje levo stopalo“ (1989), „Biće krvi“ (2007) i „Linkoln“ (2012).
A Džek Nikolson je dva puta poneo titulu najboljeg glumca u glavnoj ulozi – za „Let iznad kukavičijeg gnezda“ (1975) i „Dobro da bolje ne može biti“ (1997), ali za rolu u ostvarenju „Vreme nežnosti“ iz 1983. nagrađen je za epizodu.
Ford, reditelj sa najviše Oskara
Jedini reditelj koji je uspeo čak četiri puta da bude proglašen najboljim od strane Američke akademije za filmsku umetnost jeste Džon Ford. Prvog Oskara dobio je za film „Potkazivač“ (1935), pet godina kasnije za „Plodove gneva“, a već 1941. za ostvarenje „Kako je bila zelena moja dolina“. Poslednju zlatnu statuetu dobio je 1952. za „Mirnog čoveka“.
Jednog Oskara manje, tri dobili su režiseri Vilijam Vajler i Frenk Kapra.
Oskari u porodici Hjuston
Holivudska dinastija Hjuston diči se neobičnim dostignućem. Sineasta Džon Hjuston bio je reditelj svome ocu, glumcu Volteru Hjustonu u filmu „Blago Sijera Madre“ (1948). I Oskara su dobili obojica: Volter za najbolju mušku epizodnu ulogu, a Džon za reditelja i najbolji adaptirani scenario. Slična priča ponovila se i 1985. kada je bio reditelj svojoj ćerki, glumici Anđeliki Hjuston u filmu „Čast Pricijevih“. Iako je Hjuston bio nominovan za najboljeg reditelja, nije osvojio priznanje, ali zato je Anđelika bila laureat nagrade za najbolju žensku epizodnu ulogu.
Slatka osveta Džuli Endrjuz
Iako je britanska glumica Džuli Endrjuz dobila Toni nagradu za ulogu Elize Dulitl u komadu „Moja lepa gospođice“, koji se sa velikim uspehom igrao na Brodveju, kada je 1964. godine rađena filmska verzija Holivud je nije smatrao dovoljno poznatom da bi mogla da reprizira ulogu i na velikom platnu. Umesto toga rola Elize Dulitl poverena je Odri Hepbern. Endrjuzova ipak uspeva da se probije do velikog platna i dobija ulogu u mjuziklu „Meri Popins“. I iste godine Odri Hepbern i Džuli Endrjuz bile su nominovane za Oskara u kategoriji- najbolja ženska uloga. „Slatku osvetu“ priredila je Džuli svojoj zemljakinji, koleginici ali i producentima filma „Moja lepa gospođice“, jer je ona za „Meri Popins“, a ne Hepbernova dobila Oskara.
Ričard Atenborou kavaljer
Kada je britanski reditelj Ričard Atenborou na 55. ceremoniji dodele dobio nagradu za najbolji film za „Gandija“, kao i priznanje za najbolje reditelja, šokirao je sve svojom skromnošću i kavaljerstvom. Nakon što je njegova istorijska drama dobila nagrade Američke akademije u dve ključne kategorije, Atenborou je izjavio da je film „E.T. vanzemaljac“ Stivena Spilberga zaslužio Oskara više nego njegova epska ekranizacija života Mahatme Gandija.
Koje je tvoje mišljenje o ovoj temi?
Ostavi prvi komentar