Retko koji grad u Srbiji, posebno veći, ima sve – i čist vazduh i kvalitetnu pijaću vodu i kvalitetne zelene površine, a osim planski razvijanih zelenih površina u vojvođanskim gradovima, ostale prednosti uglavnom su posledica povoljnog geografskog položaja i nepostojanja industrije, saglasni su sagovornici Nova.rs. Zbog čistog vazduha i zelenila, u Vojvodini kao urbanu zelenu tačku izdvajaju Vršac, u Istočnoj Srbiji Žagubicu, koja obiluje ž čistom planinskom vodom, a u Zapadnoj Srbiji Bajinu Baštu, okruženu zelenilom Tare.
Nemoguće je grad proglasiti zdravim za život ukoliko je u njemu vazduh jako zagađen, a dijagnoza koji gradovi u Srbiji imaju najkvalitetniji vazduh, tj. najmanje štetan po zdravlje, trebalo bi da piše u izveštajima koje nadležne institucije, pre svega Agencija za zaštitu životne sredine, svake godine daju Vladi na usvajanje, priča za Nova.rs Milenko Jovanović, iz Nacionalne ekološke asocijacije (NEA).
U ovim izveštajima u poslednjih pet godina piše da većina srpskih gradova ima čist vazduh, što bi, po rečima Jovanovića, „bilo lepo da je istinito“. Razlozi za pogrešnu dijagnozu su, kaže, mnogobrojni – od izostanka merenja najčešćeg uzroka zagađenja – PM čestica, preko kategorizacije vazduha na osnovu srednje godišnje koncentracije zagađivača (ne i broja dana i sati sa prekoračenjima) do neadekvatnog državnog monitoringa ili potpunog izostanka merenja.
Vršac jedini pouzdano ima čist vazduh
Kad uzmemo sve u obzir, u Srbiji jedino za Vršac, u kom je automatski monitoring nedavno uspostavljen, možemo pouzdano reći da ima čist vazduh.
„Vazduh u Vršcu je u prvoj kategoriji zbog srećne kombinacije izvora i eliminatora zagađenja. Grad je gasifikovan u velikom procentu, nema tešku industriju koja produkuje veće količine polutanata, urbanistički je dobro organizovan i kao prirodni dar ima veliki broj dana sa vetrom, pre svega košavom, a geografski se ne nalazi u kotlini“, objašnjava Jovanović.
Docent na Arhitektonskom fakultetu u Beogradu dr Ivan Simić, koji se bavi ekološkim urbanizmom, kaže za Nova.rs da Vršac takođe ima dobro razvijenu mrežu zelenih površina.
„Vršac, kao i većina gradova u Vojvodini, poput Sombora, Kikinde i Subotice, razvijan je planski, a mreža zelenih površina u njemu datira još iz perioda Marije Terezije i Habzburške monarhije. Ovi gradovi imaju takozvane ušorene ulice, drenažne kanale i zeleni pojas za drvorede, što je odlična osnova za budući razvoj zelene infrastrukture“, objašnjava Simić.
Ono što vojvođanskim gradovima nedostaje je visokokvalitetna pijaća voda, ali je Vršac, zahvaljujući fabrici vode, građanima osigurao fizičko-hemijski i mikrobiološki ispravnu vodu pa se i po ovom kriterijumu može svrstati u dobro mesto za život.
Žagubica i blagodeti Homolja
Hidrogeolog, profesor u penziji dr Zoran Stevanović objašnjava za Nova.rs da iako kroz većinu vodovoda južno od Save i Dunava teče ispravna pijaća voda, onu najkvalitetniju piju građani na istoku i zapadu zemlje.
„Najkvalitetnija voda stiže iz izvora sa oboda planina, iz terena karsta – krečnjačkih planina. To su vode koje priroda sama do kraja prečisti, dovoljno je samo hlorisanje pre puštanja u vodovod – navodi. Među gradovima na istoku zemlje tu spada Žagubica, smeštena u kotlini kraj Kučaljsko-beljaničkog masiva. Žagubica obiluje prirodnim izvorištima, a poznata je kao mesto vrela Mlave, koja, prema rečima dr Stevanovića, ima potencijal za regionalno snabdevanje više gradova. Žagubica, međutim, nema potrebu da izvor Mlave koristi, jer odličnu vodu već dobija sa planinskog vrela Belosavac.
Zahvaljujući planinskim masivima, ovaj grad u Homolju obiluje zelenilom, a pošto nema industrijske izvore zagađenja, poseduje preduslove za dobar kvalitet vazduha.
Bajina Bašta i zelenilo Tare
Dr Simić objašnjava da u Zapadnoj Srbiji dobru mrežu zelenih površina ima Valjevo, u kom zeleni pojas i reka Gradac ulaze u sam centar grada, stvarajući direktnu vezu sa prirodom. Tu je i Bajina Bašta, u kojoj su ključnu ulogu odigrali planska gradnja i blizina zaštićenih prirodnih celina.
Valjevo, međutim, ne može da bude na listi gradova zdravih za život, jer zbog mesta u kotlini i industrijskog zagađenja, njegovi stanovnici veliki broj dana u godini udišu jako zagađen vazduh. Bajina Bašta, sa druge strane, iako nema relevantan monitoring, poseduje pogodniji geografski položaj i lišena je industrijskog zagađenja, zbog čega verovatno ima vazduh zadovoljavajućeg kvaliteta, pogotovo van grejne sezone.
Profesor Stevanović kaže da Bajina Bašta ima i kvalitetnu vodu, koju dobija iz bunara u koje dospeva iz reke Pilice, pritoke Drine. Napominje da ovaj grad ima i neiskorišćenu mogućnost da se snabdeva još kvalitetnijom vodom iz Perućačkog vrela.
Sagovornici zaključuju da bi, pored pomenutih, još manja, uglavnom planinska mesta (poput onih na Kopaoniku, Zlatiboru, Staroj Planini) kao i banje, mogla da budu sigurna utočišta za građane koji bi da žive u zdravom okruženju, ali i upozoravaju da bi u slučaju prenaseljavanja i ona prestala da to budu.
Bonus video: Divlja deponija građevinskog otpada u Krnjači
***
Pratite nas i na društvenim mrežama:
Koje je tvoje mišljenje o ovoj temi?
Učestvuj u diskusiji ili pročitaj komentare