Beograd poslednje godine Prvog svetskog rata, kao i neko vreme posle povratka naše vojske sa Solunskog fronta, u fokusu je pisca Siniše Kovačevića. Učiteljica Julija, banatska Švabica i žena omraženog austrougarskog sudije prekog suda – jer u ratu je svaki sud preki sud – krišom pomaže hranom porodicu svog omiljenog učenika, kroz koju i spoznajemo sve užase ratnih godina pod okupacijom. To su jeziva hladnoća i glad sa jedne strane, kao i surovost okupacionih vlasti sa druge.
Sa oslobođenjem za porodicu Rajić nastaje nova vrsta patnje, u čijem je središtu ljubavna intriga. Paralelno sa ličnom, dešava se socijalna drama u redovima beogradskog oficirskog kora, jer Srbija se ujedinjuje sa dojučerašnjim neprijateljem, čiji se „časnici“ po naredbi kralja Aleksandra u ovu sada zajedničku vojsku vraćaju čak sa činom više od onog koji su imali u poraženoj vojsci. Što je okidač za novi čin tragedije u porodici Rajić.
„Godine vrana“ su čista melodrama, što je uobičajeni izbor autora. Na oba nivoa radnje, onom porodičnom kao i nacionalnom, Kovačević precizno iznalazi i markira odnose i situacije koji će izazivati što veći emotivni naboj u publici. Koristi za to tipične melodramske motive, kakvi su već više od tri veka u službi ovog žanra, a našli su idealni prostor i u TV novelama – brižna majka ili baba, žena grešnica, ovde ujedno žena bespomoćna, deca siročad, odani ljubavnik, neočekivana prepreka, optuživanje nevinog… motivi koji stvarno rade čak i kad im prepoznajete razlog, pa nema govora da vam se neće stegnuti grlo.
Druga tipična Kovačevićeva karakteristika je briga za ugroženo srpstvo. Surovost Aleksandrovog postupka, tako očiglednu, autor eksploatiše do nivoa banalne propagande, čime sabotira sam sebe kao umetnika.
Što se forme tiče, ona je daleko primerenija scenariju, jer je reč o pedesetak kratkih scena, većinom ne dužih od tri – četiri replike, uz nekoliko “kadrova“ bez ikakvog teksta.
Kalina Kovačević kao Julija, Ljiljana Blagojević kao baka Rajić, Aleksandar Srećković kao Julijin muž, Petar Strugar kao major Rajić i Bojan Krivokapić kao kapetan Mijat Tavnavac, nose predstavu uz pomoć odličnih Miodraga Krivokapića i Vladana Gajovića, kao i ostatka ansambla u manjim ulogama. Kalina je posebno izražajna u mirnim scenama, kada se jasno oseća prikriveni unutarnji naboj, dok je Ljiljana Blagojević posle početnog povišenog tona brzo našla put u snažnu i duhovitu Katicu Rajić. Aleksandar Srećković finim sredstvima gradi svog negativca, beogradskog krvnika, znalački povezujući njegovu mračnu stranu sa onom ljudskom.
Veliki posao je uradila Isidora Stanišić kao koreograf, jer njene “vrane“ baletski otvaraju predstavu na muziku Vladimira Petričevića, nastavljajući da markiraju sve promene među scenama, pa i da preuzimaju ulogu dekora povremeno. I pored tolikog broja pojavljivanja, balet je uvek drugačiji, naravno u okviru istog rukopisa. Sve pohvale i izvođačima, u kostimima Petre Fotez. Vrane su istinski impresivne.
Rediteljski Kovačević je u službi teksta i u službi realizma, što sa visokom stilizacijom plesnih delova uspeva da ostane u skladu zahvaljujući scenskom rešenju Geroslava Zarića i Vladislave Kanington – divno praznoj sceni iznad koje leluja sivo platno poput mračnih, olovnih oblaka.
Nema sumnje da će predstava biti gledana od poklonika ovakve vrste emocija. Ipak, problem sa melodramom je što se odnosi isključivo na konkretni narativ, izdvojen od bilo kakvog konteksta, bez potrebe da sagleda ikakvo dublje ili kompleksnije tkanje kao uzročnik likova i događaja, čime ostaje „zabava“ za jedno veče.
Bonus video: Siniša Kovačević o Godinama vrana, pritiscima i politici
Koje je tvoje mišljenje o ovoj temi?
Učestvuj u diskusiji ili pročitaj komentare