1
Dokumentarni film o Dejvidu Bouviju "Moonage Daydream" Breta Morgena, koji je premijerno prikazan u selekciji Kanskih ponoćnih projekcija, čini vrhunski prikaz Bouvija, predstavljajući ga pre svega kao umetnika koji namerava da istražuje ne samo popularnu muziku, već i slikarstvo, video, pisanje, ples i filmsku i pozorišnu glumu. Morgenova ideja nije da publika "nauči" o Bouviju toliko koliko da ga doživi - da bude uvučena u svetove i maske koje je stvorio i da oseti njegovu kreativnu i intelektualnu snagu, piše kritičar portala "Deadline".
Dejvid Bouvi je nesumnjivo postao velika rok zvezda – najveća ikada, u skladu sa priznanjem koje mu je dodelio „Rolling Stone“ nakon njegove smrti 2016. Ipak, bliže je istini nazvati ga „rok zvezdom“, a navodnici sugerišu da je Bouvi stvorio ličnost rok boga, na isti način na koji je Keri Grant stvorio suštinski imidž glamurozne „filmske zvezde“.
Ovo ne treba da oduzme njegova istinska dostignuća kao pevača, tekstopisaca i muzičara – on ne bi mogao da stvori tako ubedljivu ličnost bez tih darova. Bouvijevo umeće bilo je stvaranje umetnosti, a rok muzika i performans su samo neki od njegovih načina umetničkog izražavanja.
Godinu dana nakon Bouvijeve smrti, 2017, njegova porodica je Morgenu omogućila pristup preko 5 miliona materijala, uključujući retke i nikada ranije viđene crteže, snimke, filmove i časopise. Reditelj stvara te materijale u zvučno i vizuelno impresivno delo za veliko platno, sa gromoglasnim zvučnim zapisom koji bukvalno trese sedišta, piše kritičar „Deadline“.
Morgen počinje ranim nastupom Bouvija, koji je već hipnotičan na sceni. Nije dopirao do publike kao dopadljiv izvođač – „privukao ih je u svoju orbitu gravitacionom silom svog prisustva.“
Pozivanje na zakone fizike postalo bi prikladnije kako je Bouvijeva karijera uzela maha ranih 1970-ih i kada je uveo alter ego Zigija Stardasta, mesijske, androgene, svemirske vanzemaljske rok zvezde koja je donela poruku nade na planetu Zemlju (lik je predstavljen u singlu „Moonage Daydream“, trećoj numeri na albumu „The Rise and Fall of Ziggy Stardust and the Spiders From Mars“ iz 1972. godine). Bouvijeva egzotična i očaravajuća pojava i otvoreno „omniseksualni“ lik Zigija kao da su zbunili uporne kritičare u to vreme, koji su Bouvija mešali sa njegovom umetničkom kreacijom.
„Ko je on, šta je on, odakle je došao?“ pita Dick Cavett u arhivskom klipu u filmu, predstavljajući Bouvija kao gosta u svom tok-šou 1970-ih. „Da li je opasan, pametan, glup… lud, razuman, muškarac, žena, robot, šta je ovo?“
Cavett se nehotice dotakao nečeg relevantnog postavljajući pitanje mentalne bolesti, koja je pogodila Bouvijevu porodicu. Dokumentarac izbegava mnogo biografskih detalja, ali Bouvi govori o svom polubratu Teriju Bernsu, kome pripisuje da je podstakao njegov osećaj intelektualne radoznalosti.
Bouvi u filmu govori o svesnom razvoju „strategije za izbegavanje zamki mentalnih bolesti“. Ta strategija je bila stvaranje umetnosti. U filmu postaje jasno kako je Bouvi koristio sopstvenu fizičku formu kao platno – kostimirajući se i farbajući svoje telo. Ističe se i da mu nije dovoljno pripisano priznanje kao plesaču – u filmu je prikazan video u kojem Dejvid svoje telo izvija i koristi ga kao skulpturu.
Morgen, reditelj dokumentarnih filmova o Kurtu Kobejnu i Rolingstonsima, takođe je montirao „Moonage Daydream“, što je samo po sebi zapanjujuće dostignuće. U redovnim intervalima on seče vrtoglavu eksploziju kinematografskih slika, verovatno namenjenih da daju osećaj vizuelnih referenci koje su se vrtele oko Bouvijeve glave. Fragmentarni snimci potiču iz različitih izvora, uključujući „Nosferatu“ (1922), „The Cabinet of Dr. Caligari“ (1920), „Triumph of the Will“ (1935), „The Seventh Seal“ (1957), „La Dolce Vita“ (1960), „A Clockwork Orange“ (1971), i „Blade Runner“ (1982).
Ponovljene slike i njihov bljesak, kao i sekvence neba ispunjenog zvezdama, planete u pomračenju i Bouvi na sceni u „vanzemaljskoj“ ličnosti daju osećaj delirijuma i haosa, čineći film iskustvenim, umesto biografskim. Bez obzira na to, „Moonage Daydream“ pokriva faze Bouvijeve karijere, uključujući njegovu svesnu reinvenciju kao tekstopisca nakon što se preselio u Zapadni Berlin 1970-ih. Uz pomoć producenta Brajana Enoa, Bouvi se u Berlinu bavio apstraktnijim oblicima muzike. Turneja „Serious Moonlight Tour“ iz 1983. došla je usred Bouvijevog najvećeg komercijalnog uspeha sa albumom „Let’s Dance“, jedinom umetničkom fazom zbog koje je Bouvi možda zažalio.
Film prikazuje Bouvijevu doslednu želju da istražuje novi teren – bilo da se radi o duhovnosti ili Ničeovom delu, ili o novom okruženju. Neki delovi njegovih ličnosti mogli bi delovati povučeno ili čak (verovatno) fašistički, poput Mršavog belog vojvode. Ipak, u filmu deluje kao topao i duhovit.
„Ne želim da izgledam kao da sam hladan i odvojen. Jer nisam“, kaže Bouvi u filmu.
Čini se da je Bouvi iskreno voleo život, što je jedno od najvećih otkrića u filmu. Imao je pravu, čak staromodnu ljubavnu priču sa svojom drugom suprugom, modelom Iman, sa kojom se oženio 1992. godine i sa kojom je ostao do smrti.
Bouvi je jednom u intervjuu za „Roling stoun“ opisao sebe kao „zavisnika“, i otvoreno je govorio o upotrebi kokaina, posebno 1970-ih. Morgenov film ne ulazi u konzumaciju droga, ali se vidi kako Bouvi neprestano puši cigarete. Dijagnostikovan mu je rak jetre 2014. godine, ali je odlučio da to ne objavljuje. Ostao je umetnički aktivan do kraja.
Više od šest godina nakon Bouvijeve smrti, „Moonage Daydream“ nas podseća koliko je Bouvi bio jedinstven kao umetnik. Bio je ispred svog vremena – ispred našeg vremena. Njegovo eksperimentisanje sa rodnom fluidnošću tokom 1970-ih prednjači današnjim debatama o rodnom identitetu. Čini se da jezivost usamljenog putovanja majora Toma u svemir predviđa našu potencijalnu potrebu da napustimo uništenu Zemlju u nekoj dalekoj budućnosti.
Ono što „Moonage Daydream“ najsnažnije prenosi na publiku je Bouvijev kapacitet i želja da se promeni, da se transformiše, da pronalazi nove kreativne ideje. Kako kaže u filmu: „Nadam se da niko od nas neće biti statičan tokom celog života.“
„Moonage Daydream“ bi HBO trebalo da emituje sledeće godine, a u septembru dolazi u probrane bioskope, te kasnije i u međunarodnu distribuciju.
Bonus video: Pevao je o miru, a ceo svet je plakao kada je otišao