3
Dok Donald Tramp sve više pominje mogućnost da će kupiti Grenland, mnogi se pitaju da li on to može zaista da učini. Istorija je pokazala da može.
Novoizabrani predsednik Donald Tramp ponovo je izazvao burne reakcije svojim izjavama o potrebi da Sjedinjene Američke Države preuzmu kontrolu nad Grenlandom i Panamskim kanalom.
Možda zvuči suludo, ali je vrlo moguće da Tramp poveća teritoriju SAD kupovinom Grenlanda.
Naime, otkako su oformljene Sjedinjene Američke Države, više puta su trgovale sa teritorijama. SAD su kupile ogroman deo teritorije od Francuske 1803. godine za 15 miliona dolara. Uključujući kamate, SAD su na kraju platile 23.213.568 dolara. Istočnu i zapadnu Floridu kupile su od Španije.
Međutim najviše se govori o kupovini Aljaske.
Godine 1867. SAD kupile su Aljasku, što je jedan od najvažnijih događaja u istoriji te zemlje, koji je imao dalekosežne posledice i za globalnu politiku. Ova teritorija, koja danas čini najveću saveznu državu SAD-a, nekad je bio u posedu Ruskog Carstva, ali prodata je iz geopolitičkih razloga.
Aljasku su otkrili Rusi u ranom 18. veku kad su zaposlili danskog istraživača Vitusa Beringa da otkrije postoji li kopneni put do Sjeverne Amerike. Vitus je dao celi život kako bi istražio tu regiju, a na kraju je i ustanovio da Aziju i Ameriku deli morski prolaz. Taj prolaz danas nosi njegovo ime.
Do kraja 18. veka na Aljasci su boravili ruski trgovci i misionari koji su tamo gradili crkve. Situacija je ostala ista tokom prve polovine 19. veka, a onda je nastupio rat u Evropi.
Pročitajte još:
Rusko Carstvo zaratilo je s Osmanskim zbog poluostrva u Crnom moru započevši Krimski rat, u kojem će Rusija izgubiti. Rusija nije izgubila samo zato što je kasnila u modernizaciji za ostatkom Evrope već i jer su Osmanskom Carstvu u pomoć uskočile Francuska, Pijemont i njihov najveći neprijatelj Britansko Carstvo.
Rusija je nakon Krimskog rata bila u rasulu: nije bilo novca za vojsku, trebalo se nositi s društvenim posledicama gubitka rata, a modernizaciju niko nije mogao platiti. Osim toga, Rusi su se bojali da bi Britanci, kad su namirisali krv, mogli ugroziti njihove granice negde drugde. Kako se Aljaska teško mogla braniti jer je bila daleko od ruske mornarice, odlučeno je da će zemlju prodati, a novac iskoristiti za modernizaciju.
U proleće 1867. godine dogovorena je kupovina, a u oktobru je Aljaska zvanično postala deo američke teritorije. SAD je platio 7,2 miliona dolara, što je kao 129 miliona dolara u današnje vreme. Reakcije u SAD-u bile su uglavnom pozitivne i govorilo se da će teritorija poslužiti Amerikancima da prošire svoju trgovinu na Daleki istok.
Kupovina Aljaske se pominje kao „podrumski ugovor sa povoljnim cenama“ i kao glavno pozitivno dostignuće predsedništva Endrua Džonsona.
Pročitajte još
Međutim, u idućih trideset godina nije se puno toga promenilo. I dalje se radilo o siromašnoj, zabačenoj zemlji, odvojenoj od svih važnih svetskih centara. Onda je krajem 19. veka u kanadskoj pokrajini Jukon pronađeno zlato, što je izazvalo velike migracije na sever, a mnogi lovci na zlato našli su ga i u istočnim predelima nove američke teritorije.
Lov na foke bio je jedan od glavnih razloga koji su podstakli Sjedinjene Države da kupe Aljasku. Obezbeđivao je znatan prihod od zakupa privilegije lova na foke, iznos koji je zapravo bio veći od cene plaćene za Aljasku. Od 1870. do 1890. godine, lov na foke je davao 100.000 koža godišnje.
Zlatna groznica pojačala je useljavanje, ali ne može se ni približno meriti s drugim talasom naseljavanja Aljaske, koji se dogodio tokom 1960-ih i 1970-ih kad su tamo pronađena ogromna nalazišta nafte. Otkriće nafte na Aljasci još je veći događaj nego američka kupovina teritorije, a zemlja i danas živi od prihoda naftne industrije.
Donald Tramp želi da Sjedinjene Američke Države kupe Grenland zbog njegovih strateški značajnih resursa, jačanja nacionalne bezbednosti i pružanja otpora kineskom uticaju.
Grenland je najveće ostrvo na svetu, a njegov položaj je strateški ključan. Nalazi se na važnim morskim putevima poput Severozapadnog prolaza i ispod arktičkih avionskih ruta, što ga čini vitalnim za vojnu i ekonomsku kontrolu.
Grenland je bogat prirodnim resursima, uključujući retke minerale koji su ključni za proizvodnju vojne opreme, zelenu energiju i industrijske tehnologije. Trenutno, Kina dominira globalnim tržištem ovih minerala. Kupovina Grenlanda mogla bi smanjiti američku zavisnost od kineskih zaliha i predstavljati geopolitički uspeh, što je Trampu veoma važno.
