1
Koje su zemlje otpriznale Kosovo, kakvo im je političko uređenje, istorija i stanovništvo, Danas online daje podrobni prikaz na osnovu najažurnijih dostupnih podataka – sa sajta američke Centralne informativne agencije (CIA).
U pretrazi State data (podaci o državama) na sajtu cia.gov, u odeljku The world Factbook, kao izvor informacija otvoren za javnost, nalaze se sređeni podaci o svim državama na svetu, i najbrže se ažuriraju promene vlasti usled recimo redovnih izbora, ili pak revolucionarnih prevrata.
Podaci se mogu koristiti javno, kao i pojedine fotografije, sem same oznake/pečata CIA. Sadrže i obaveštenja o zaraznim bolestima, pijaćoj vodi, raširenosti konzumacije alkohola među stanovništvom, uzrastu stanovništva, rudnim bogatstvima i tako dalje, koje nismo prenosili. Korišćen je slobodni prevod sa engleskog jezika.
Evo kakvi su podaci o državama za koje je u novogodišnjem i božićnjem obraćanju naš predsednik Aleksandar Vučić objavio da su povukle priznanje Kosova kao nezavisne države, piše Danas.
Južna Azija, grupa ostrva u Indijskom okeanu, jugozapadno od Indije, najmanja azijska država, čini je arhipelag od 1.190 koralnih ostrva grupisanih u 26 atola (200 naseljenih ostrva, plus 80 ostrva sa turističkim odmaralištima), strateška lokacija uzduž i popreko glavnih morskih puteva u Indijskom okeanu, klima je tropska.
Istorija, stanovništvo, uređenje
Sultanat od 12. veka, Maldivi su postali britanski protektorat 1887. Ostrva su postala republika 1968, tri godine nakon nezavisnosti, piše Danas.
Predsednik Maumoon Abdul Gaiom dominirao je političkom scenom Maldiva 30 godina, izabran na šest uzastopnih mandata na jednopartijskim referendumima.
Nakon političkih demonstracija u glavnom gradu Maleu u avgustu 2003., Gaiom i njegova vlada su se obavezali da će krenuti u proces liberalizacije i demokratskih reformi, uključujući reprezentativniji politički sistem i proširene političke slobode. Političke partije su legalizovane 2005. godine.
U junu 2008. godine, konstitutivna skupština – nazvana „Specijalni medžlis“ – finalizirala je novi ustav koji je Gaim ratifikovao u avgustu 2008. Prvi u istoriji predsednički izbori po sistemu sa više kandidata i više partija održani su u oktobru 2008.
Gaiom je bio poražen u drugom krugu izbora od Mohameda Našida, političkog aktiviste koji je nekoliko godina ranije bio zatvoren od strane režima.
Početkom februara 2012. godine, nakon nekoliko nedelja uličnih protesta kao odgovor na njegovo naređenje da se uhapsi glavni sudija, Našid je navodno podneo ostavku na mesto predsednika i predao vlast potpredsedniku Mohamedu Vahedu Hasanu Manikuu.
Komisija za nacionalnu istragu koju je imenovala vlada zaključila je da nema dokaza o puču, ali Našid tvrdi da su ga policija i vojno osoblje primorali da podnese ostavku.
Našiš, Vahed i Abdul Jamin Gaioom su se kandidovali na izborima 2013. godine, a Jamin je na kraju osvojio predsedničku poziciju nakon tri kruga glasanja. Kao predsednik, Jamin je oslabio demokratske institucije, ograničio građanske slobode, zatvorio svoje političke protivnike, ograničio štampu i izvršio kontrolu nad pravosuđem da bi ojačao svoju vlast i ograničio neslaganje.
U septembru 2018, Jamin je izgubio svoju kandidaturu za reizbor od Ibrahima Mohameda Soliha, poslanika Maldivske demokratske partije, koji je imao podršku koalicije četiri stranke koje su se okupile da poraze JAMIN i povrate demokratske norme na Maldivima.
Broji oko 390.000 stanovnika, religija sunitski Muslimani, jezici su sinhalski, pismo izvedeno iz arapskog i engleski.
Etnička struktura se smatra homogenom mešavina singalskih, dravidskih, arapskih, australoazijskih i afričkih naroda, koja je rezultat istorijskih promena i regionalne hegemonije nad morskim trgovačkim putevima.
Glavni grad Male broji oko 177.000 stanovnika.
Arhipelag je nazvan po glavnom ostrvu (i prestonici) Male; reč „Maldivi“ znači „ostrva (roni) Male“., alternativno, naziv može da potiče od sanskritske reči „maladvipa“ što znači „venac ostrva“.
Predsednik Ibrahim Mohamed Solih (od 17. novembra 2018.) je i šef države i šef vlade.
Karibi, ostrvo između Karipskog mora i severnog Atlantskog okeana, severno od Trinidada i Tobaga, centralna Amerika, klima tropska i umerena severoistočnim pasatima, suvom i kišnom sezonom, planine vulkanske.
Istorija, stanovništvo, uređenje
Nazvano po Svetoj Luciji od Sirakuze od strane francuskih mornara koji su doživeli brodolom na ostrvu 13. decembra 1502. godine, na praznik svetice Sveta Lucija je jedina država koja je dobila ime po jednoj ženi, piše Danas.
Ostrvo, sa svojom lepom prirodnom lukom u Kastriju i rastućom industrijom šećera, osporavale su Engleska i Francuska tokom 17. i ranog 18. veka (menjajući posed 14 puta); konačno je ustupljena Velikoj Britaniji 1814. i postala deo kolonije Britanskih ostrva.
Čak i nakon ukidanja ropstva na svojim plantažama 1834. godine, Sveta Lucija je ostala poljoprivredno ostrvo, posvećeno proizvodnji tropskih sirovina. Sredinom 20. veka Sveta Lucija se pridružila Zapadnoindijskoj federaciji (1958–1962) i 1967. postala jedna od šest članica pridruženih država Zapadne Indije, sa unutrašnjom samoupravom.
Sveta Lucija je stekla punu nezavisnost 1979.
PROČITAJTE JOŠ
Parlamentarna monarhija, deo Komonvelta, šef države engleski princ Čarls, premijer Filip Pjer od jula 2021.
Stanovništvo pretežno afričkog porekla, zvanični jezik engleski i lokalni kreolski, rimokatolika 61 odsto, protestanata 25 odsto.
Glavni grad Kastris, sa 22.000 stanovnika, po proceni iz 2022. država broji oko 167.000 stanovnika.
Karibi, ostrva između Karipskog mora i severnog Atlantskog okeana, istočno-jugoistočno od Portorika, centralna Amerika.
Istorija, stanovništvo, uređenje
Antigva je stara španska reč za star, a barbuda, tvrdi se za bradu, bradatog.
Siboni su bili prvi narod koji je naselio ostrva Antigva i Barbuda 2400. godine pre nove ere, ali Indijanci Aravaka naselili su ostrva kada se Kristofor Kolumbo iskrcao na svom drugom putovanju 1493.
Rana španska i francuska naselja nasledila je engleska kolonija 1667. godine., obaveza obezbeđivanje radne snage na plantažama šećera na Antigvi, ukinuta je 1834.
Ostrva su postala nezavisna država u okviru Britanskog Komonvelta nacija 1981. Uragan Irma je 6. septembra 2017. prošao preko ostrva Barbuda, razorio ostrvo i primorao evakuacija stanovništva u Antigvu.
Gotovo sve strukture na Barbudi su uništene i vegetacija ogoljena, ali Antigva je bila pošteđena najgoreg.
Broj stanovnika je oko sto hiljada, prema proceni iz 2011, afričko poreklo ima 87,3%, mešovito 4,7%, hispano 2,7%, belo 1,6%… Zvanični jezici engleski i kreolski, protestanata hrišćana ima 68 odsto, rimokatolika osam odsto. Glavni grad Sent Džon broji oko 21.000 stanovnika.
Političko uređenje karakteriše se kao parlamentarna monarhija, deo Komonvelta.
Stoga je šef države engleski princ Čarls, dok je premijer Gaston Braun, od 2014.
Južna Afrika, između Mozambika i Južne Afrike, kontinentalna država, bez izlaza na more, ograničene zalihe vode za piće, populacija divljih životinja se smanjuje zbog prekomernog lova, porast stanovništva, krčenje šuma i prekomerna ispaša dovode do erozije zemljišta i degradacije zemljišta, klima varira od tropske do skoro umerene, nekadašnji naziv države Svazilend.
Istorija
Naziv zemlje potiče od kralja Msvatija iz 19. veka, pod čijom je vlašću teritorija Svati (Svazi) proširena i ujedinjena.
Autonomiju Esvatini su garantovali Britanci krajem 19. veka; nezavisnost je dodeljena 1968. Novi ustav je stupio na snagu 2006. godine, koji je uključivao odredbe za nezavisniji parlament i pravosuđe, ali pravni status političkih partija ostaje nejasan.
Kralj Msvati III je preimenovao zemlju iz Svazilenda u Esvatini u aprilu 2018. Uprkos svojoj klasifikaciji kao zemlje sa nižim srednjim prihodima, Esvatini pati od teškog siromaštva i visoke nezaposlenosti. Esvatini ima najveću stopu prevalencije HIV/AIDS-a na svetu, iako su poslednjih godina pokazale značajan pad broja novih infekcija.
Stanovništvo i uređenje
Preovlađuju Svazi pretežno, ima i manje populacije drugih afričkih etničkih grupa, uključujući Zulu, kao i ljude evropskog porekla.
Hrišćana je 90% (cionisti – mešavina hrišćanstva i obožavanja starosedelaca – 40%, rimokatolici 20%, ostalih 30% – uključuje anglikance, metodiste, Crkvu Isusa Hrista, Jehovine svedoke), muslimana 2%, ostalih 8% (uključuje Bahai, budisti, hinduisti, starosedeoci, jevreji, procena je iz 2015.)
Pretežno 28 odrasilih ima AIDS. Mbabane je administrativni glavni grad, a Lobamba kraljevska prestonica. Uređenje je apsolutistička monarhija. Broj stanovnika je oko 1,1 milion, a Mbabane broji oko 68.000.
Aktuelni kralj je na vlasti od 1986. Sem Svazija, zvanični jezik je i engleski.
Severna Afrika, graniči sa Sredozemnim morem, između Egipta, Tunisa i Alžira, Mediteranska klima duž obale, suva, ekstremna pustinjska u unutrašnjosti, preko 90% stanovništva živi duž obale Sredozemnog mora, i između Tripolija na zapadu i Al Bajde na istoku, unutrašnjost je i dalje veoma nenaseljena zbog Sahare i nedostatka površinske vode.
Istorija
Deo o istoriji Libije je vrlo obiman u The World Faktbook, dajemo skraćeni prikaz.
Berberi su naseljavali centralnu severnu Afriku od davnina, ali su regionom naselili i vladali Feničani, Grci, Kartaginjani, Persijanci, Egipćani, Grci, Rimljani i Vandali. U 7. veku, islam se proširio regionom; sredinom 16. veka počela je osmanska vlast.
Italijani su istisnuli Turke Osmanlije u oblasti oko Tripolija 1911. godine i nisu se odrekli svog položaja sve do 1943. kada su poraženi u Drugom svetskom ratu. Libija je tada prešla pod upravu UN-a i stekla nezavisnost 1951.
Nakon vojnog udara 1969. godine, pukovnik Muamer al-Gadafi je preuzeo vođstvo i počeo da podržava svoj politički sistem kod kuće, koji je bio kombinacija socijalizma i islama.
Tokom 1970-ih, Gadafi je koristio prihode od nafte da promoviše svoju ideologiju van Libije, podržavajući subverzivne i terorističke aktivnosti koje su uključivale obaranje dva aviona – jednog iznad Škotske, drugog u severnoj Africi – i bombaški napad na diskoteku u Berlinu.
Sankcije UN iz 1992. godine izolovale su Gadafija politički i ekonomski nakon napada; sankcije su ukinute 2003. nakon što je Libija prihvatila odgovornost za bombaške napade i pristala na kompenzaciju podnosiocima zahteva.
Gadafi je takođe pristao da okonča libijski program razvoja oružja za masovno uništenje i napravio je značajne korake u normalizaciji odnosa sa zapadnim zemljama.
Nemiri koji su počeli u nekoliko zemalja Bliskog istoka i Severne Afrike krajem 2010. godine izbili su u libijskim gradovima početkom 2011. Gadafijev brutalni obračun sa demonstrantima izazvao je osmomesečni građanski rat koji je doveo do pojave Nacionalnog prelaznog saveta (NTC), ovlašćenja UN vazdušna i pomorska intervencija međunarodne zajednice i rušenje Gadafijevog režima.
U decembru 2015. godine, UN su posredovale u sporazumu između širokog spektra libijskih političkih partija i društvenih grupa – poznatom kao Libijski politički sporazum – o uspostavljanju Vlade nacionalnog jedinstva.
Ovi planovi su, međutim, skrenuli sa koloseka kada je samozvana Libijska nacionalna armija sa sedištem na istoku pokrenula ofanzivu za zauzimanje Tripolija u aprilu 2019.
Ofanziva LNA propala je u junu 2020.
Stanovništvo i uređenje
Početkom 2021. godine, Libijski forum za politički dijalog uz podršku UN izabrao je novog premijera za privremenu vladu, Vladu nacionalnog jedinstva (GNU), i novo predsedničko veće zaduženo za pripremu predsedničkih i parlamentarnih izbora u decembru 2021. i ujedinjenje državne institucije zemlje.
Libijski parlament je 22. decembra 2021. odložio prvi krug predsedničkih izbora na neodređeni datum u budućnosti. Pregovori u junu 2022. nisu uspeli da postignu dogovor o uslovima podobnosti predsedničkih kandidata.
Libija broji oko 7 miliona stanovnika, od kojih je 97 odsto Berbera i Arapa, i 97 odsto sunitskih Muslimana.
Glavni grad je Tripoli (Tarabulus) sa 1,1 milion stanovnika.
Polje za vladu je prazno – piše „u tranziciji“, država se kvalifikuje samo kao takva „State of Libya“.
Istočna Afrika, graniči se sa Adenskim zalivom i Indijskim okeanom, istočno od Etiopije, strateška lokacija na Rogu Afrike duž južnih prilaza Bab el Mandebu i rute kroz Crveno more i Suecki kanal. Klimatski uglavnom pustinja, severoistočni monsun (od decembra do februara), umerene temperature na severu i vruće na jugu, jugozapadni monsun (od maja do oktobra), topao na severu i vruć na jugu, neredovne padavine, vrući i vlažni periodi (tangambili) između.
Istorija
Trgovačke ekspedicije starog Egipta duž severoistočne obale Afrike – uključujući današnju Eritreju, Džibuti i Somaliju – dešavale su se u različitim vremenima između 25. i 12. veka pre nove ere. Između 800. i 1100. godine, imigranti muslimanski Arapi i Persijanci postavili su obalne trgovačke stanice duž Adenskog zaliva i Indijskog okeana, učvršćujući bliske trgovinske odnose Somalije sa Arapskim poluostrvom.
Krajem 19. veka, Britanija i Italija osnovale su kolonije na poluostrvu Somalija, gde su ostale do 1960. godine, kada je Britanski Somalilend stekao nezavisnost i pridružio se italijanskim Somalilandima kako bi formirali Republiku Somaliju.
Zemlja je funkcionisala kao parlamentarna demokratija do 1969. godine, kada je general Mohamed Siad Bare preuzeo kontrolu u puču, čime je započela 22-godišnja autoritarna socijalistička diktatura.
U nastojanju da centralizuje vlast, Siad je pozvao na iskorenjivanje klana, ključnog principa kulturnog i društvenog organizovanja u somalijskom društvu.
Otpor Siadovom socijalističkom rukovodstvu, koje je uzrokovalo brzo pogoršanje stanja u zemlji, podstaklo je savezničke klanove milicije da ga svrgnu početkom 1991, što je rezultiralo kolapsom države.
Naknadne borbe između rivalskih klanova za resurse i teritoriju preplavile su zemlju, što je rezultiralo glađu izazvanu ljudskim faktorom i podstaklom međunarodnu intervenciju.
Počevši od 1993. godine, UN su predvodile humanitarnu misiju koju su podržale međunarodne snage, ali se međunarodna zajednica uglavnom povukla do 1995. nakon incidenta koji je postao poznat kao Black Havk Dovn u kojem su dva američka helikoptera Sikorski UH-60 Black Havk oborena u Mogadišu. Borbe i kasnija opsada i spasavanje rezultirali su sa 21 poginulim i 82 ranjenih među međunarodnim snagama.
Stanovništvo i uređenje
Somalija broji oko 13,3 miliona stanovnika, glavni urbani centri su prestonica Mogadiš sa 2,6 miliona i Hargesja sa 1,1milion.
Procena je izvedena iz zvaničnog popisa stanovništva koji je 1975. godine izvršila somalijska vlada.
Prebrojavanje stanovništva u Somaliji je komplikovano zbog velikog broja nomada i kretanja izbeglica kao odgovora na glad i rat klanova. Etnički sastav je sledeći: Somali 85%, Bantu i drugi ne-Somali 15% (uključujući 30.000 Arapa)
Jezici koji se govore somalijski, arapski (zvanično, prema Prelaznoj saveznoj povelji iz 2012.), italijanski, engleski. U religijskom smisli preovlađuju sunitski Muslimani.
Uprkos građanskom ratu i gladi koji povećavaju stopu smrtnosti, visoka stopa fertiliteta u Somaliji i veliki broj ljudi reproduktivnog uzrasta održavaju brz rast stanovništva, pri čemu je svaka generacija veća od prethodne.
Nedostatak mogućnosti za obrazovanje i posao glavni je izvor napetosti za veliku grupu mladih Somalije, što ih čini ranjivim na regrutovanje od strane ekstremističkih i piratskih grupa.
Somalija ima jednu od najnižih stopa upisa u osnovnu školu na svetu – nešto više od 40% dece ide u školu – i jednu od najvećih svetskih stopa nezaposlenosti mladih.
Očekivani životni vek je nizak kao rezultat visoke stope smrtnosti odojčadi i majki, širenja bolesti koje se mogu sprečiti, loših sanitarnih uslova, hronične neuhranjenosti i neadekvatnih zdravstvenih usluga.
Somalija ima dvodomni savezni parlament koji se sastoji od: Senata (54 mesta senatori koje posredno biraju državne skupštine na mandat od 4 godine) i Doma naroda (275 mesta).
Predsednik je Hasan Šeikn Mohamed (od 23. maja 2022., šef vlade premijer Hamza Abdi Bare (od 25. juna 2022.)
Ime se prevodi kao „Zemlja poštenih (nepotkupljivih) ljudi“, Nekadašnje ime Gornja Volta, Republika Gornja Volta. Zapadna Afrika, kontinentalna država, severno od Gane, bez izlaza na more, savana koju presecaju tri glavne reke Crna, Crvena i Bela Volta. Ima tri klimatske zone uključujući vruću tropsku savanu sa kratkom kišnom sezonom u južnoj polovini, kao tropsku vruću polusušnu stepsku klimu tipičnu za region Sahela.
Istorija
Mnoge etničke grupe Burkine Faso stigle su u region između 12. i 15. veka. Narodi Gurma i Mosi osnovali su nekoliko najvećih kraljevstava u ovoj oblasti i koristili ratnike na konjima u vojnim kampanjama.
Od raznih kraljevstava Mosija, najmoćniji su bili Uagadugu i Jatenga. Krajem 19. veka, evropske države su se takmičile za kontrolu nad regionom. Francuska je na kraju osvojila to područje i uspostavila ga kao francuski protektorat.
Područje je steklo nezavisnost od Francuske 1960. i promenilo ime u Burkina Faso 1984. Ponovljeni vojni udari bili su uobičajeni u prvih nekoliko decenija u zemlji.
Poslednji uspešan državni udar dogodio se 1987. godine kada je Blejz Kompaore smenio bivšeg predsednika, uspostavio vladu i vladao 27 godina. U oktobru 2014. Kompaore je podneo ostavku nakon protesta protiv njegovih ponovljenih napora da izmeni ustavno ograničenje za dva mandata za predsednika.
Privremena administracija je vodila jednogodišnji prelazni period organizovanjem predsedničkih i zakonodavnih izbora. U novembru 2015, Roh Mark Kristian Kabore je izabran za predsednika; ponovo je izabran u novembru 2020.
Terorističke grupe – uključujući grupe povezane sa Al-Kaidom i Islamskom državom – počele su napade u zemlji 2016. i izvele napade u prestonici 2016, 2017. i 2018.
Do kraja 2021. nesigurnost u Burkini Faso raselila je 1,4 miliona ljudi i dovelo do značajnih skokova u humanitarnim potrebama i nesigurnosti hrane.
Pored terorizma, zemlja se suočava sa bezbroj problema uključujući visok rast stanovništva, ponavljajuću sušu, sveprisutnu i višegodišnju nesigurnost hrane i ograničene prirodne resurse. To je jedna od najsiromašnijih zemalja na svetu.
Stanovništvo i uređenje
Broji skoro 23 miliona stanovnika – Burkinaba, sastoje se od etničkih grupa od kojih su najbrojniji Mosi 52%, Fulani 8,4% i Gurma 7%. U religijskom smislu muslimana ima 63,2%, rimokatolika 24,6%, protestanata 6,9%.
Glavni grad Ouagodougou broji 3,204 miliona a Bobo Diolsaso 1,1 milion. Burkina Faso ima mladu starosnu strukturu i brzi rast stanovništva, što vrši sve veći pritisak na ograničene obradive površine. Stope mortaliteta, posebno odojčadi i dece, su se smanjile zbog poboljšane zdravstvene zaštite, higijene i sanitarnih uslova, ali žene i dalje imaju u proseku skoro 6 dece.
Samo oko trećine stanovništva je pismeno, a nezaposlenost je široko rasprostranjena, što umanjuje ekonomske izglede velikog broja radno sposobnog stanovništva Burkine Faso.
Migracija je tradicionalno bila način života za Burkinabe, sa sezonskom migracijom koja je zamenjena boravkom u inostranstvu do dve godine. Pod francuskom kolonizacijom, Burkina Faso je postala glavni izvor radne snage za poljoprivredne i fabričke poslove u Obali Slonovače.
Uprkos nestašici hrane i visokoj stopi siromaštva, Burkina Faso je poslednjih godina postala destinacija za izbeglice i ugošćuje oko 26.000 malijskih izbeglica od jula 2022.
Po uređenju je predsednička republika.
Na čelu je prelazni predsednik kapetan Ibrahim Traore (od 30. septembra 2022. kada je vojna hunta predvođena Traoreom preuzela vlast i zbacila predsednika potpukovnika Pol-Anrija Sandaoga Damibu.
Šef vlade je premijer Albert Ouedraogo (prelazni predsednik potpukovnik Damiba imenovao je Ouedraga za premijera 3. marta 2022. godine, pozicija je bila upražnjena od 24. januara 2022. kada je vojska zbacila bivšeg premijera Lasinu Zerbo).
Predsednik se bira apsolutnom većinom narodnih glasova u 2 kruga na 5-godišnji mandat.
Poslednji put izbori su održani 22. novembra 2020, sledeći će se održati u novembru 2025. Prvog marta 2022. usvojena je tranziciona povelja, koja omogućava vojnim vlastima da vladaju tri godine i zabranjuje prelaznom predsedniku potpukovniku Pol-Anriju Sandaogu Damibi da bude izborni kandidat nakon tranzicije.
Parlament je jednodomni, broji 127 mandata.
Centralna Afrika, graniči sa Atlantskim okeanom na ekvatoru, između Republike Kongo i Ekvatorijalne Gvineje, klima je tropska, uvek je vruće i vlažno.
Gabon, retko naseljena zemlja poznata po gustim kišnim šumama i ogromnim rezervama nafte, jedna je od najprosperitetnijih i najstabilnijih zemalja u centralnoj Africi. Zastupljeno je otprilike 40 etničkih grupa, od kojih je najveća Fang, grupa koja pokriva severnu trećinu Gabona i širi se na sever u Ekvatorijalnu Gvineju i Kamerun.
Otprilike od ranih 1300-ih, u današnjem Gabonu i okolini pojavila su se različita kraljevstva, uključujući kraljevstva Loango i Orungu.
Pošto većina ranih bantu jezika koji su se govorili u ovim kraljevstvima nije imala pisani oblik, istorijske tradicije su se prenosile usmeno, što je rezultiralo time da je veći deo rane istorije Gabona izgubljen tokom vremena. Portugalski trgovci koji su stigli sredinom 1400-ih dali su ovoj oblasti ime Gabon.
U to vreme, autohtone trgovačke mreže počele su da se povezuju sa evropskim trgovcima, razmenjujući robu poput slonovače i drveta. Tokom jednog veka počevši od 1760-ih, trgovina se uglavnom fokusirala na porobljene ljude, a mnoge grupe u Gabonu učestvovale su u trgovini robljem.
Kako je trgovina robljem opala u kasnim 1800-im, Francuska je kolonizovala zemlju i usmerila široko rasprostranjeno vađenje gabonskih resursa.
Antikolonijalna retorika obrazovanih elita Gabona značajno je porasla početkom 1900-ih, ali nije došlo do masovne pobune. Francuska dekolonizacija nakon Drugog svetskog rata dovela je do nezavisnosti zemlje 1960.
U roku od godinu dana nezavisnosti, vlada se promenila iz parlamentarnog u predsednički sistem, a Leon Mba je pobedio na prvim predsedničkim izborima 1961.
El Hadž Omar Bongo Ondimba – jedan od najduže vladajućih šefova država u istoriji – bio je Mbin potpredsednik i preuzeo je predsedničku funkciju nakon njegove smrti 1967.
Bongo je nastavio da dominira političkom scenom zemlje četiri decenije (1967-2009). Godine 1968. proglasio je Gabon jednopartijskom državom i stvorio Partiju demokrata Gabona (PDG), koja i danas ostaje dominantn.
Početkom 1990-ih ponovo je uveo višepartijski sistem prema novom ustavu nakon što se suočio sa rastućom političkom opozicijom.
Reizabran je sa velikim razlikama 1995., 1998., 2002. i 2005. godine protiv podeljene opozicije i usred optužbi za prevaru. Nakon smrti predsednika Bonga 2009. godine, novi izbori doveli su njegovog sina Ali Bonga Ondimba na vlast.
Predsednik Ali Bongo Ondimba ponovo je izabran 2016. na tesnim izborima protiv ujedinjene opozicije. Ustavni sud Gabona pregledao je osporene izborne rezultate i presudio u njegovu korist.
Stanovništvo i uređenje
Broji oko 2,3 miliona stanovnika, Gabonaca (Gaboneze), njih je 80 odsto i uključuju etničke grupe/plemena Fang 23,2%, Shira-Punu/Vili 18,9%, Nzabi-Duma 11,3%, Mbede-Teke 6,9%, Miene 5%, Kota-Kele 4,9%, Okande-Tsogo 2,1%, Pigmi 3%, i druge.
Rimokatolika je 42,3%, protestanata 12,3%, ostalih hrišćana 27,4%, muslimana 9,8%.
Glavni grad je Libervil, sa oko 870.000 stanovnika. Prihodi od nafte u Gabonu dali su mu jedan od najviših nivoa prihoda po glavi stanovnika u podsaharskoj Africi, ali bogatstvo nije ravnomerno raspoređeno i siromaštvo je široko rasprostranjeno. Nezaposlenost je posebno rasprostranjena među velikom populacijom mladih; više od 60% stanovništva je mlađe od 25 godina.
Sa stopom fertiliteta koja još uvek u proseku iznosi više od 4 dece po ženi, populacija mladih će nastaviti da raste i dodatno otežava neusklađenost između ponude poslova u Gabonu i veština njegovog rada sila.
Gabon je bio magnet za migrante iz susednih zemalja od 1960-ih zbog otkrića nafte, kao i političke stabilnosti zemlje i resursa drveta, minerala i prirodnog gasa.
Bez obzira na to, nejednakost prihoda i visoka nezaposlenost stvorili su sirotinjske četvrti u Librevilu pune radnika migranata iz Senegala, Nigerije, Kameruna, Benina, Togoa i drugih delova zapadne Afrike.
Gabon je 2011. godine proglasio kraj statusa izbeglice za 9.500 preostalih državljana Konga kojima je dao azil tokom građanskog rata u Republici Kongo između 1997. i 2003. Oko 5.400 ovih izbeglica je dobilo dozvolu za boravak u Gabonu. Na čelu države je predsednik Ali Bongo Ondimba, od 16. oktobra 2009, šef vlade je premijerka Rouz Kristijan Osuka Rapondaod 16. jula 2020.
Predsednik se direktno bira prostom većinom glasova na 7-godišnji mandat (bez ograničenja mandata); poslednji izbori održani 27. avgusta 2016. (sledeći će biti održani u avgustu 2023.) premijera imenuje predsednik. Dvodomni parlament i čine Senat sa 102 mesta, dok narodna skupština broji 143 mandata.
Zapadna Afrika, graniči sa severnim Atlantskim okeanom, između Gvineje Bisao i Sijera Leonea, uglavnom vruće i vlažno; kišna sezona monsunskog tipa sa jugozapadnim vetrovima; sušna sezona sa severoistočnim vetrovima harmatana.
Istorija, stanovništvo, uređenje
Duboko muslimansko nasleđe Gvineje stiglo je preko susednog Almoravidskog carstva u 11. veku. Nakon propadanja Almoravida, Gvineja je postojala na rubu nekoliko afričkih kraljevstava, koja su se sva takmičila za regionalnu dominaciju.
1958. Gvineja je stekla nezavisnost od Francuske.
Sekuture je postao prvi predsednik Gvineje nakon sticanja nezavisnosti; uspostavio je diktatorski režim i vladao do svoje smrti 1984. godine, nakon čega je general Lansana Konte izvršio državni udar i preuzeo vladu.
I on je uspostavio autoritarni režim i manipulisao predsedničkim izborima sve do svoje smrti u decembru 2008, kada je kapetan Musa Dadis Kamara predvodio vojni udar, preuzeo vlast i suspendovao ustav.
U septembru 2009. predsednička straža je otvorila vatru na miting opozicije, ubivši više od 150 ljudi u Konakriju, glavnom gradu.
Početkom decembra 2009. Kamara je ranjen u pokušaju atentata i prognan u Burkinu Faso.
2010. i 2013. godine u zemlji su održani prvi slobodni i pošteni predsednički i zakonodavni izbori. Alfa Konde je pobedio na predsedničkim izborima 2010. i 2015. godine i to je bila prva potpuno civilna vlada u istoriji Gvineje.
U martu 2020. Gvineja je na nacionalnom referendumu usvojila novi ustav koji je promenio pravila o ograničenju predsedničkog mandata.
Konde je tvrdio da mu je, s obzirom na ovu promenu, bilo dozvoljeno da se kandiduje za treći mandat, koji je potom osvojio u oktobru 2020. 5. septembra 2021, pukovnik Mamadi Doumbouia je predvodio trupe specijalnih snaga u uspešnom vojnom udaru, zbacivši i pritvarajući Kodnea.
Suspendovan je ustav i raspuštena vlada.
Doumbia je položio zakletvu kao tranzicioni predsednik 1. oktobra 2021, a nedelju dana kasnije imenovao je Mohameda Bevoguija za tranzicionog premijera.
Nacionalni tranzicioni savet (CNT), koji deluje kao zakonodavno telo za tranziciju, formiran je 22. januara 2022.
Broji oko 13 miliona stanovnika, zvanični jezik je francuski, kao i jezici narečja lokalnih zajednica – Fulani 33,4%, Malinke 29,4%, Susu 21,2%, Guerze 7,8%, Kissi 6,2%… Muslimana je 90 odsto, a hrišćana oko 7 odsto.
Glavni grad Konakri broji oko 2,1 milion stanovnika, piše Danas.
BONUS VIDEO Aleksandar Vučić o otpriznavanju Kosova
Učestvuj u diskusiji ili pročitaj komentare
