1
Zadušnice, subotnji dani posvećeni pomenu i molitvama za upokojene.
Crkva je odredila posebne dane u toku Crkvene godine, koji se nazivaju Zadušnice. One uvek padaju u subotu. Danas se praznuju Miholjske zadušnice, koje se služe u prvoj polovini oktobra i dobile su taj naziv jer padaju u prvu subotu pre Miholjdana.
Zadušnice su dan posvećen upokojenim, pa prema tome, treba otići na službu u crkvu, obići grobove, preliti ih vinom, urediti i okititi cvećem i upaliti sveće.
Uobičajeno je da se na Zadušnice drži Liturgija, na kojoj sveštenik preliva vinom donešeno žito (koljivo), a posle službe se odlazi na groblja, gde se pale sveće, a sveštenici obilaze i kade grobove. Oni koji nisu u mogućnosti da odu na groblja zbog udaljenosti, treba da odu do najbližeg hrama, i da tu obave pomen za svoje upokojene.
Pošto je to dan kada se posebno obraća pažnja na delenje milostinje, obavezno se svakom prosijaku koga sretnemo, udeli milostinja i da deo hrane koju smo poneli sa sobom, piše Danas.
Običaj je u narodu da se na Zadušnice , kao i na parastose, iznose mnoga jela. Verovanje je, da ta iznesena jela treba da se razdele sirotinji i uopšte svima koji se tu zateknu, za pokoj duše umrloga. Obično se iznosi pogača, žito, vino, kao i druga jela.
U Gornjoj Pčinji, na groblje izlaze stariji ljudi, domaćini. Dolazi i sveštenik da održi opelo upokojenim. Prilikom uzimanja koljiva, svako zahvati i malo prospe na zemlju govoreći:
„Večna pamjat, laka mu zemlja.“
Slično se radi i sa rakijom koja se nudi iz kondira.
Na groblju u selu Bresnici kod Čačka, kao i u okolini Krupnja nalaze se posebno podignute drvene kućice tzv. „sobrašice“, koje su se koristile, pored ostalog, i ο opštim Zadušnicama. U njima se nalazio i veliki drveni sto na koji su iznošena jela i pića.
Ljudi u Hercegovini i Popovom polju ne izlaze na groblje, ali priređuju zadušnice u kućama. Obično, pre sunca pale sveće mrtvima i u kući ili u crkvi, a poneki, koji su to sačuvali, nose i „čitulju“ – knjižicu u koju upisuju generacijama svoje mrtve, da ih sveštenik pomene u toku službe svim mrtvim.
Ako se sveće pale u kući, onda domaćin poziva goste, kada zapali sveće. Kad su gosti stigli domaćin ulije rakiju u čašu ili fildžan i nazdravi:
„Za pokoj mrtvih i spasenje duša njihovih! Daj im bože rajsko naselje, a živima zdravlje i veselje.“ Svi prisutni odgovaraju sa „Amin“. Zatim domaćin nazdravi prisutnima: „Zdravi da ste“ – prisutni odgovore „Bog ti dao život i zdravlje.“ Domaćin ispija nalivenu čašu, a onda toči i svim ostalima.
Zadušnice se pokojnicima daju po isteku godine dana od smrti. U toku čitave nedelje služe se razna jela i pića i lepo priča ο pokojnicima. U Srbiji je običaj da se za svakog muškog pokojnika priprema mali hleb – baburica u obliku ravnokrakog krsta, a za ženski rod okrugao, bez krakova. Oba imaju utisnuto „slovo“ (poskuricu) od drvenog pečata, piše Crkveni kalendar.
