0
Da prošlost krije ključ razumevanja sadašnjosti, ali i onoga što nas čeka nešto je čega su ponajviše svesni arheolozi. Kopajući duboko po prošlosti i tokom 2021. godine dolazili su do fantastičnih saznanja.
Čitava planeta bila je „poprište“ neverovatnih otkrića. Tokom proteklih 12 meseci pronađena je nekropola iz ranog srednjeg veka ispod zdanja studentskog doma na Univerzitetu u Kembridžu, u Egiptu je otkrivena možda i najstarija pivara na svetu, u Kini gotovo tri hiljade grobnica ratnika od terakote, u Olimpiji figurina bronzanog bika, a u Engleskoj deo Hadrijanovog zida starog 1.900 godina…
Izdvajamo pet najvećih arheoloških otkrića iz prošle godine:
Čini se kao da otkrićima u Pompeji nije bilo kraja, jer su u 2021. arheolozi imali pune ruke posla.
Najpre je pronađen skelet imućnog čoveka i njegovog roba, onda amajlije za koje se pretpostavlja da su pripadale drevnoj vračari, a potom je usledio pronalazak „termopolijuma“, odnosno onoga što bi se danas moglo nazvati „fast fud restoranom“, koji je u međuvremenu otvoren za posetioce.
U tom „termopolijumu“ pronađene su tezge, bogato ukrašene slikama životinja ili freskama jarkih boja. Arheolozi su utvrdili da su to bila mesta na kojima se prodavala „vruća roba“ – odnosno hrana i piće. U nekim od dubokih posuda od terakote na tim tezgama ostali su čak i tragovi hrane i pića stari oko dve hiljade godina…
Usledilo je otkrivanje potpuno netaknutih ceremonijalnih kočija u blizini današnjeg Napulja, izvan zidina drevnog grada sa gvozdenim elementima i bronzanim ukrasima. Pretpostavka je da su najverovatnije bile korišćene za svečanosti, parade, pa i svadbe.
Pored vila, hotela, pozorišta, foruma, pa i fast fuda arheolozi su utvrdili da su u drvenoj Pompeji izvođene i grčke tragedije. Na to je ukazala pronađena grobnica sa očuvanim skeletom. Delimično mumificirani posmrtni ostaci pružili su fantastična otkrića o tome koliko je antička grčka kultura igrala značajnu ulogu u ovom drevnom rimskom gradu. Jer, ugravirana slova na raskošnoj grobnici kazivala su da u njoj počiva Markus Venerijus Sekundio, čije je zaduženje bilo je da pomaže u izvođenju grčkih tragedija u Pompeji.
Još od kada je pre jednoga veka slavni engleski arheolog Hauard Karter otkrio grobnicu faraona Tutankamona Egipat nije mogao da se podiči takvim pronalaskom kakav se „desio“ u aprilu. Tada je na drevnom egipatskom lokalitetu, u Luksoru otkriven „izgubljeni zlatni grad“, koji je čitavih tri hiljade godina bio sakriven ispod peska.
Grad, kako su utvrdili arheolozi, potiče iz doba vladavine Amenhotepa Trećeg (1391-1353. godine pre nove ere), da bi potom u njemu „obitavao“ i kralj Tutankamon. Bio je to, kako su precizirali, „najveći grad osnovan u starom Egiptu“. Arheolozi su iskopali nekoliko gradskih ulica, kuće, kao i zidove visine čak tri metra.
Zapravo, pronašli su temelje i ostatke tri palate kralja Amenhotepa Trećeg, kao i dobro očuvani administrativni i industrijski centar. Takođe, i prstenje, nakit, skarabeje, šarene glinene posude i cigle sa žigom kralja Amenhotepa, a u južnom delu grada otkopana je čak i pekara i brojne peći.
Otkriće je bilo značajno zbog još jedne stvari – kako bi se dokučila jedna od najvećih istorijskih misterija…Naime, nikada nije rasvetljeno zašto su Ehnaton, sin Amenhotepa Trećeg i prelepa Nefretiti odlučili da se presele u Amarnu, lokalitet na kojem je zasnovana nova prestonica 1346. godine pre nove ere.
Ehnaton je potpuno raskinuo s tradicijom svog oca i obožavao samo jednog boga, Atona. Čak i njegovo ime, kad se pokrstio iz Amenhotepa Četvrtog u Ehnaton, značilo je – posvećen Atonu.
Raskošna polukružna palata sa mermernim tronovima, pokraj kojih su bile fontane, potom sa pokretnim mostovima, luksuznim spavaćim odajama, toaletima od dragog kamenja – tako je izgledao „hram za obedovanje“ rimskog cara Hadrijana, utvrdili su italijanski arheolozi. Na lokalitetu nekadašnjeg pribežišta cara Hardijana u Tivoliju, koje se prostiralo na gotovo 900 hiljada metara kvadratnih, u ruševinama je otkrivena palata za obedovanje vladara Rima i njegove supruge Vibije Sabine.
Čitav kompleks, uvršćen na listu Uneskove kulturne baštine još 1999. i jedna od glavnih kulturno-istorijskih atrakcija ovoga kraja, najpre je služio kao mesto za „beg“ cara Hadrijana kada bi želeo da se skloni iz Rima i Palatina. Ali samo devet godina od početka vladavine tu se seli vladar, zauvek ovekovečen u jednom od najboljih literarnih dela ikad – „Hadrijanovim memoarima“ Margerit Jursenar.
I iz ovog malog grada, koji je Hadrijan sebi napravio na mestu tridesetak kilometara udaljenom od Rima, vladao je carstvom sve do 138. godine. Na ovom lokalitetu, u ruševinama nekadašnjeg kompleksa, arheolozi su otkrili palatu za obedovanje i došli do zaključka da su car i njegova supruga Vibija Sabina svaki dan započinjali demonstracijom svoje moći.
Car bi sedeo na platformi, sačinjenoj od mermera, koju su okruživale fontane. Hadrijan i carica bili su „posađeni“ u polukrugu zaštićenom prozorima, a dvorjani bi videli samo njihove siluete. I Hadrijan i njegova supruga u „hramu za obedovanje“ sedeli su svako na svome tronu a pokretni mostovi razdvajali su ih od brojnih sluga i služavki. U samoj palati je bila sagrađena i ogromna platforma koja je vodila do četiri odvojene spavaće odaje sa toaletima napravljenim od dragog kamenja. Publije Elije Trajan Hadrijan koji je postao car Rimskog carstva 117. godine učestvovao je u osmišljavanju ogromnog kompleksa, koji se sastojao od 30 zgrada u rimsko-grčko arhitektonskom stilu, a pozorište, fontane, bazeni, terme dominirali su pejzažom ovog kraja.
Omiljeno sklonište, po nekima najvećeg tiranina antičkog Rima, Kaligule bila je carska bašta za uživanje Horti Lamijani. I arheolozi su uspeli da restauriraju iskopine Kaligulinog „vrta uživanja“. Taj ogroman kompleks bio je na Eskvilinu, jednom od sedam brežuljaka na kojima je podignut Rim. Vile, hramovi, dvorane za bankete, fontane, terase, kupatilo optočeno mermerom u boji bili su pažljivo uklopljeni u prirodno okruženje, voćnjake, ali i svojevrsni zoološki vrt sa egzotičnim životinjama.
Kada je Kaligula ubijen na Palatinu 41. godine, njegovo je telo preneto baš u Horti Lamijani, gde je kremirano, a ostaci su bili i pokopani tu pre nego što su premešteni u Avgustov mauzolej na Kampo Marciju. Beleženo je da je Kaligulin duh pohodio elitni vrt…
Arheolozi i istoričari su dugo verovali da ostaci raskošnih građevina i parka nikada neće moći da budu restaurirani. Međutim, na lokalitetu, otkrivenom ispod šljunka kraj nekadašnjeg kompleksa stanova iz 19. veka, pronađeni su obrađeni dragulji, novčići, keramika, nakit, grnčarija, stakleni predmeti, pozorišne maske…Takođe, i semenke biljaka poput limuna, breskve i akacije, kao i kosti paunova, srna, lavova, medveda i nojeva. Svi oni, prema tumačenju arheologa, pružaju sliku bogatstva, moći i izobilja u kojem je Kaligula uživao. A među primerima rimske umetnosti, koji su posebno „oduzeli dah“ arheolozima, jesu mozaici i freske, mermerno stepenište, holovi od obojenog mermera i krečnjaka, kao i broševi carske garde optočeni zlatom i biserima.
Na desetine novih fragmenata svitaka iz Mrtvog mora sa biblijskim tekstom pronašli su izraelski arheolozi u pustinjskoj pećini. Nakon pronalaska izrazili su pretpostavku da su u pustinjske pećine skriveni tokom jevrejske pobune protiv Rima pre gotovo dve hiljade godina.
Na fragmentima pergamenta je tekst na grčkom iz Knjige proroka Zaharija i one proroka Nauma, a radiokarbonskom metodom uvrđeno je da potiču iz drugog veka naše ere.
Bilo je to prvo novo otkriće takvih spisa u pustinji južno od Jerusalima posle gotovo šest decenija. Fragmenti su skriveni u pećini, kako su naveli arheolozi, najverovatnije za vreme oružanog ustanka Bar Kohbe protiv Rima u vreme vladavine imperatora Hadrijana, između 132. i 136. godine.
„Svici sa Mrtvog mora“ ili „Kumranski spisi“ sastoje se od oko 900 dokumenata, među kojima su i tekstovi iz Hebrejske Biblije, koji su otkriveni između 1947. i 1956. godine u 11 pećina u okolini Kumrana na severozapadnoj obali Mrtvog mora. Tekstovi su od velikog istorijskog i religijskog značenja pošto sadrže jedine poznate preživele kopije biblijskih dokumenata nastalih oko stote godine pre naše ere. Napisani su na hebrejskom, aramejskom i grčkom jeziku, većinom na pergamentu, neki i na papirusu, a svedoče o raznolikosti vere i prakse unutar kasnog judaizma.
Bonus video:
Rimski put u Bosni
