Piše Ivan Mrđen: Država za ličnu upotrebu

Namerno nisam hteo da ovaj tekst nosi jučerašnji datum, koji je u poslednjoj deceniji prošlog i početkom ovog veka imao crveno slovo u kalendaru kao Dan Savezne Republike Jugoslavije, tek da vidim koliko će se u medijima i po društvenim mrežama prisetiti i te neslavne države i njenog još neslavnijeg praznika.

Skoro da je više pažnje privukao 59. rođendan mog prijatelja Jovana Šijačkog, dugogodišnjeg predsednika KUD „Branko Cvetković“, koje je ovih dana gotovo uništeno nebrigom države o sopstvenoj imovini i osionošću sindikalaca zaostalih iz tih „serejot“ vremena.

Savezna Republika Jugoslavije formirana je 27. aprila 1992. godine, kad su preostali članovi Saveznog veća nekadašnje Skupštine SFRJ proglasili Ustav SRJ, u čiji sastav su ušle Srbija i Crna Gora, dok su Vojvodina i Kosovo i Metohija zadržale status autonomnih pokrajina u okviru Srbije, ali bez mnogih ingerencija koje su imale u prethodnoj saveznoj državi. Ustav je nazivan „žabljački“, jer pisan na Žabljaku, a najveće razočarenje svih kojima se u to vreme činilo da je blizu ostvarenje sna o „Velikoj Srbiji“ i granici Karlobag – Ogulin – Karlovac – Virovitica predstavljala je činjenica da su izvan nove države ostali Republika Srpska Krajina i Republika Srpska.

U svesti prosečnog građanina SR Jugoslavije sve uspomene su više nego bolne, od prisilne mobilizacije za „ratove u kojima nismo učestvovali“, sankcija međunarodne zajednice, svetski rekordne hiperinflacije, nestašica, kriminala i šverca, ubistava političkih protivnika i neposlušnih „privrednika“, egzodusa Srba iz Hrvatske, bombardovanja od strane Nato alijanse, egzodusa Srba sa većeg dela Kosmeta, sve do razlaza sa „drugim okom u glavi“… Takav splet događaja doprineo je da malo ko još pamti njene prve predsednike (Dobrica Ćosić, Zoran Lilić) ili premijere (Milan Panić, Radoje Kontić, Momir Bulatović), jer je realnu vlast i svu moć imao samo njen pretposlednji predsednik Slobodan Milošević.

Nisu usamljeni poklonici škole mišljenja da je upravo Miloševićeva (ili još bolje njegove supruge Mirjane Marković) opsednutost Jugoslavijom i likom i delom njenog komunističkog lidera Josipa Broza Tita doprinela njegovom političkom porazu. Cena navodnog „očuvanja Jugoslavije“, na čemu je izgrađen dobar deo mita tokom mitinga „probuđenog naroda“ u drugoj polovini osamdesetih godina prošlog veka, bila je prevelika za građane Srbije, koji su izdržavali tri vojske, pet državnih aparata i ko zna koliko policije, što javne, što tajne, što privatne…

To su na svoj način pokazali tokom otpora u zimu 1996/97 i sačuvane pobede na lokalnim izborima u Beogradu i svim većim gradovima i opštinama u Srbiji, demonstracijama ispred tadašnje Savezne skupštine u junu 1997. kad je Milošević polagao zakletvu kao predsednik SRJ, ali i masovnim odlaskom mladih ljudi u inostranstvo, što zbog ratova, što zbog nemogućnosti da u svojoj zemlji pristojno i pošteno žive. Sve do pobede demokratske opozicije na saveznim izborima 24. septembra 2000. godine, potvrđene sada već zaboravljenom Petooktobarskom revolucijom.

Zbog toga nije slučajno što je jedina oblast u kojoj je ova „država za ličnu upotrebu“ šire prihvaćena bio sport, možda i zbog činjenice da je bračni par sa Dedinja pokazivao gotovo otvorenu averziju prema ovoj oblasti društvenog života. Od ponosa što je u vreme sankcija Monika Seleš bila svetski broj jedan (surovo prekinuto napadom jednog nemačkog ludaka u Hamburgu) do uspostavljanja prakse dočekivanja naših zlatnih košarkaša ispred „balkona“ (od prvog nastupa posle ukidanja sankcija, na Evropskom prvenstvu u Atini 1995.), kasnije i vaterpolista i odbojkaša… Iz tog perioda ostalo je upamćeno da se fudbalska reprezentacija SR Jugoslavije glatko plasirala na Svetsko prvenstvo u Francuskoj, pamti se i „podvig“ Zorana Mirkovića u bliskom kontaktu sa međunožjem Roberta Jarnog, ali nikad nije prežaljena prečka koju je u produžecima meča osmine finala protiv Holanđana sa bele tačke pogodio Predrag Mijatović…

Još se trese…