26
Egipatski grad Thônis-Heracleion, nekadašnje središte trgovine pre Aleksandrije, nestao je pod morem usled niza zemljotresa. Ovaj bogat trgovački i verski centar dostigao je svoj vrhunac između šestog i četvrtog veka pre nove ere, ali su prirodne katastrofe odnele njegovu slavu u zaborav.
Kako se veliki hram Amun srušio u Sredozemno more, njegovi masivni kameni blokovi prikovali su do sada nepoznat vojni brod ispod površine vode. Pre nego što je Aleksandar Veliki osnovao Aleksandriju oko 331. godine pre nove ere, jedno od glavnih egipatskih luka na Mediteranu bila je upravo Thônis-Heracleion.
Sada su istraživači iz Evropskog instituta za podvodnu arheologiju (IEASM), iste organizacije koja je prvi put otkrila grad 2001. godine, objavili otkriće dva fascinantna artefakta iz njegovog zlatnog doba: gotovo netaknutog egipatskog vojnog broda iz drugog veka pre nove ere i velike nekropole iz četvrtog veka pre nove ere.
Thônis-Heracleion je bio jedna od dve glavne ulazne tačke u drevni Egipat sa Mediterana (druga je bila Kanopus, otkriven 1999. godine). Hiljadama godina stručnjaci su verovali da su Thônis i Heracleion dva različita izgubljena grada, ali danas znamo da je Thônis egipatsko ime, dok je Heracleion njegovo grčko ime.
Pre nego što je grad konačno otkriven, pominjan je samo u retkim drevnim tekstovima i natpisima na kamenju. Herodot je verovatno mislio na hram boga Amuna u ovom gradu kada je pisao o mestu gde je mitski Herakle prvi put stigao u Egipat. On takođe opisuje posetu Helene Trojanske i njenog ljubavnika Parisa ovom mestu neposredno pre izbijanja Trojanskog rata.
Četiri veka kasnije, geograf Strabon zapisao je da se Heracleion, koji je sadržavao hram posvećen Heraklu, nalazio nasuprot Kanopusu, preko jednog od rukavaca Nila. Danas znamo da se Thônis-Heracleion nalazio u zalivu Abu Kir, oko 6,5 kilometara od obale Egipta, i da leži na dubini od deset metara ispod površine mora.
Thônis-Heracleion i Kanopus su u svoje vreme bili izuzetno bogati, a hram boga Amuna predstavljao je važan verski centar. Međutim, kada su Ptolemejevići osnovali Aleksandriju kao novi centar Egipta, trgovina i bogatstvo ovih gradova polako su preusmereni ka novoj prestonici.
Ovo se možda pokazalo kao srećna okolnost, s obzirom na to da su prirodne sile ubrzo uništile Thônis-Heracleion. Grad izgrađen na nestabilnom tlu počeo je da tone, a oko 140. godine pre nove ere hram boga Amuna se urušio. Serija snažnih zemljotresa oko 800. godine nove ere zapečatila je sudbinu grada, potopivši ga ispod talasa zajedno sa 100 kvadratnih kilometara delte Nila. Tokom narednih vekova, rast nivoa Sredozemnog mora dodatno je doprineo potpunom nestanku grada.
Istraživači su iz mora izvukli bogatu kolekciju artefakata koji otkrivaju ekonomsku moć ovog drevnog grada. Pronađeni su brojni novčići, bronzane statuete i više od 700 drevnih sidara. Ronici su takođe identifikovali više od 70 brodoloma. Posebno impresivan pronalazak je ogromna statua boga Nila, Hapija, čije je vađenje iz vode trajalo dve i po godine.
Novi pronalazak u gradu uključuje vojni brod koji je ležao zakopan ispod pet metara tvrdog sedimenta. Zahvaljujući najmodernijoj tehnologiji, uključujući elektronsku opremu za podvodno skeniranje, arheolozi su uspeli da ga lociraju.
Brod se nalazio usidren u luci Thônis-Heracleiona kada se hram Amuna urušio. Ogromni kameni blokovi srušili su se na njega, potopivši ga u trenutku. Ovakvo otkriće je izuzetno retko – do sada je pronađen samo još jedan sličan brod iz tog perioda. Podvodni arheolog Frenk Godio, jedan od vodećih istraživača koji su pronašli grad, istakao je: „Pronalasci brzih brodova iz ovog perioda su izuzetno retki.“
Brod, dug 25 metara, ima dužinu šest puta veću od svoje širine. Poput svog dvojnog imena, njegova konstrukcija je mešavina grčkih i egipatskih tehnika. Prema ekspertu Ehabu Fahmiju, šefu Centralnog odseka za podvodnu arheologiju pri IEASM-u, brod poseduje klasične građevinske elemente kao što su malterisani spojevi, ali je građen i za veslanje, pri čemu su korišćene reciklirane daske – što su karakteristike tipične za egipatske brodove. Njegovo plitko dno sugeriše da je bio dizajniran za plovidbu plitkim rukavcima delte Nila, gde reka ulazi u Mediteran.
Pored broda, otkrivena je i velika grčka nekropola pored severoistočnog ulaznog kanala potopljenog grada. Grobnica je bogato ukrašena, a pronađena je i zlatna pogrebna maska. Egipatsko ministarstvo turizma i antikviteta saopštilo je da ovo otkriće „na prelep način ilustruje prisustvo grčkih trgovaca koji su živeli u ovom gradu. Oni su gradili svoje svetilišta blizu velikog hrama Amuna. Ta svetilišta su uništena u istom trenutku kada i egipatski hram, a njihovi ostaci su sada pomešani.“
Istraživanja se nastavljaju, a ko zna kakve tajne egipatske istorije još čekaju da budu otkrivene ispod talasa.
Učestvuj u diskusiji ili pročitaj komentare
