2
Predrag Marković za celu svoju karijeru istoričara ima zanemarljivo istraživačko iskustvo u Arhivu Srbije - od diplomiranja do danas gledao je samo jedan registar, ali nije istraživao arhivsku građu. Dakle, doktor istorije, direktor Instituta za savremenu istoriju i verovatno medijski najčešće angažovani istoričar, nikada nije imao istraživačkog dodira sa arhivskom građom u Državnom arhivu Srbije, smatra Miroslav Perišić, direktor Državnog arhiva Srbije.
Perišić je reagovao zvaničnim saopštenjem na izjavu istoričara Predraga Markovića da „država Srbija ima jednu od najgorih arhivskih politika u Evropi“, koju je, kako smo ranije pisali, napisao u predgovoru za knjigu „Goli otok – istorija“ hrvatskog istoričara Martina Previšića, u izdanju Vukotić Media.
Prenosimo reagovanje Miroslava Perišića, direktorka Državnog arhiva Srbije u celosti koje je naslovio „Junak glavnog ili sporednog koloseka“:
Istoričar Predrag Marković izjavio je da „država Srbija ima jednu od najgorih arhivskih politika u Evropi”. Moguće je da zato Predrag Marković za celu svoju karijeru istoričara ima zanemarljivo istraživačko iskustvo u Arhivu Srbije – od diplomiranja do danas gledao je samo jedan registar, ali nije istraživao arhivsku građu. Dakle, doktor istorije, direktor Instituta za savremenu istoriju i verovatno medijski najčešće angažovani istoričar, nikada nije imao istraživačkog dodira sa arhivskom građom u Državnom arhivu Srbije. Ni sa onom iz 19. veka, ni sa onom iz 20. veka, niti sa građom koju BIA predaje Arhivu od 2004. godine. Toliko o autoritetu Predraga Markovića da govori i piše o arhivima. Brojnim bivšim i sadašnjoj generaciji arhivista on je nepoznata osoba kao istraživač.
Prema navodima portala Nova.rs Predrag Marković je ocenu da „država Srbija ima jednu od najgorih arhivskih politika u Evropi” izneo u svom predgovoru za knjigu Goli otok – istorija, autora Martina Previšića, hrvatskog istoričara, profesora i „nositelja kolegija Hrvatskog vojnog učilišta dr Franjo Tuđman” u Zagrebu, kako piše u njegovoj biografiji. Marković je pisac predgovora za temu kojom se nikada nije istraživački bavio iako u Srbiji postoje istoričari koji imaju vredne radove na temu Golog otoka i IB-a. Hrvatski istoričar je, ipak, izabrao Predraga Markovića za taj zadatak, možda prema nekom drugom kriterijumu, svakako ne prema naučnom.
Na osnovu onoga što je Marković izjavio i/ili napisao, vidi se da nije dobro upoznat sa onim o čemu piše, a izgleda da je površno čitao i moje saopštenje pod naslovom Možda ne znate. U Državnom arhivu Srbije nikada nijednom korisniku nije zabranjeno fotokopiranje arhivske građe koju je istražio. Dakle, gruba laž Predraga Markovića je da se u Arhivu zabranjuje fotokopiranje. Takođe, nikada nikome nije uskraćeno da koristi određeni dokument sa obrazloženjem da ugrožava državnu bezbednost, kao što tvrdi Marković, jer takvih dokumenata u dostupnoj građi i nema. To je još jedna gruba laž Predraga Markovića. Laž je i da Arhiv svojevoljno daje ili uskraćuje građu korisnicima.
Ako zakoni ne valjaju i ako je arhivska politika u Srbiji „jedna od najgorih u Evropi”, kako to tvrdi istoričar Predrag Marković – ko je odgovoran? Da li to Marković proziva samog sebe s obzirom na njegovu visoku partijsku funkciju?
Na osnovu onoga što je izjavio i/ili napisao u knjizi hrvatskog istoričara (knjige još nema u prodaji) vidi se da Marković ne razume ni šta je arhivska politika. Nije arhivska politika samo odnos države prema građi službi bezbednosti u socijalističkom periodu istorije Srbije. Državni arhiv Srbije čuva arhivsku građu iz više vekova, među njom i dokumenta koja istražuje u Osmanskom arhivu u Istanbulu i njene skenove pohranjuje u svom depou. Markoviću verovatno nije poznato da arhivsku politiku u državi Srbiji čini i istraživanje arhivske građe značajne za istoriju Srbije koja se nalazi u stranim arhivima, zatim sređivanje i zaštita arhivske građe srpskog porekla van granica Srbije, koja se najčešće nalazi u tamošnjim arhivima srpskih pravoslavnih crkvenih opština, eparhija i pri crkvama i manastirima. Arhivski stručnjaci i saradnici Državnog arhiva Srbije sve to rade u Istanbulu, Moskvi, Veneciji, Trstu, Dubrovniku, Sentandreji, Beču, Londonu, Šibeniku, Sarajevu…
Arhivsku politiku sačinjavaju i izdanja, izložbe i međunarodna saradnja više od 30 arhiva u Srbiji. Zar 20 tomova Istorije srpske diplomatije, objavljenih u poslednjih nekoliko godina u izdanju Državnog arhiva Srbije nije deo arhivske politike u državi Srbiji? Zatim, 5 tomova zbornika dokumenata o Prvom svetskom ratu, 4 toma zbornika dokumenata iz ruskih i srpskih arhiva objavljenih zajedno sa ruskim arhivima pod nazivom Moskva–Srbija, Beograd–Rusija od 16. do 20. veka, pa studijske izložbe u Beogradu, Vatikanu, Rimu, Ljubljani, Trstu, Firenci, sa prestižnim dvojezičnim katalozima bogatog sadržaja i zavidne vizuelnosti: Kultura Srba u Trstu 1751–1914, Kultura Srba u Dubrovniku 1790–2010, Srbija i Sveta Stolica 1878–1914, Kraljevina Srbija i Kraljevina Italija, Srbija i Srbi u osmanskim dokumentma 15–19. vek, Crkva Svetog Spiridona u Trstu, Ljudi Svetog Spiridona (sa italijanskim ustanovama kulture), Srpski manastiri i crkve na Kosovu i Metohiji… Pažnju zavređuju i predavanja arhivista u inostranstvu.
Arhivsku politiku čini i priređivanje izložbi za predsednike i premijere stranih država prilikom poseta našoj državi koje Državni arhiv Srbije, na podsticaj predsednika Aleksandra Vučića, priređuje u Palati Srbija.
Posebno naglašavam da arhivsku politiku države Srbije čini i odbrana međunarodnih arhivskih standarda o nedeljivosti arhivskih fondova u procesu međunarodne sukcesije arhivske građe koja se čuva u Arhivu Jugoslavije. Poznato je da se Hrvatska i ostale bivše jugoslovenske republike zalažu za podelu originalne arhivske građe, što nije u skladu sa međunarodnim standardima.
Sve to i još mnogo toga čini arhivsku politiku države Srbije, o čemu je, izgleda, Predrag Marković potpuno stručno neobavešten a uzima sebi za pravo da je ocenjuje, pa još da proizvoljnosti i netačnosti o državi Srbiji i njenoj arhivskoj politici piše u predgovoru za knjigu hrvatskog istoričara (ako je tačan navod na portalu Nova.rs). Šteta po knjigu.
Za razliku od Predraga Markovića, ja arhivsku politiku države Srbije ne upoređujem sa arhivskom politikom koju sprovodi Hrvatski državni arhiv u Zagrebu i njegov direktor Dinko Čutura. Na internetu još uvek može da se pogleda snimak iz Hrvatskog državnog arhiva sa promocije knjige Stjepana Loze, na kojoj se govorilo o genocidu Srba nad Hrvatima u NDH. Daleko bilo takve arhivske politike! Uprkos tome, za Markovića takva arhivska politika nije najgora u Evropi. Istoričar ne bi smeo da izostavi tu činjenicu u ocenama arhivskih politika. Što se tiče arhivske politike države Srbije u celini i programske politike Državnog arhiva Srbije ja je odmeravam i upoređujem sa arhivima u Vašingtonu, Londonu, Parizu, Moskvi, Istanbulu…
Na kraju, ono za jedan registar kao celokupno istraživačko iskustvo Predraga Markovića u Državnom arhivu Srbije, ako je neko posumnjao – istina je. Proverljiva. U Državnom arhivu Srbije postoje evidencije korisnika i korišćene arhivske građe. Evidencije su, takođe, zakonska obaveza, jer arhivi su satkani od evidencija, s obzirom na to da je svaki dokument u arhivskom depou pokretno kulturno dobro, nezavisno od sadržaja dokumenta. Zahvaljujući tim evidencijama, Arhiv je objavio tri toma knjige Istraživači Arhiva Srbije, kojima je obuhvaćen spisak svih istraživača od 1901. do 1945. godine, sa popisom građe i tema za koju je korišćena. U pripremi su i naredni tomovi, pa će se u nekom od njih naći i ime Predraga Markovića, zasluženo gledanjem jednog registra 2012. godine.
Bilo bi zanimljivo da u nekom od jutarnjih ili večernjih programa na raznim televizijama neko od voditelja programa u toku „Peđinih“ ćaskanja o diskriminaciji Albanaca sa Kosova, slučajnom bombardovanju Srbije 1944. godine, kafanskom učenju istorije ili o tome da „država Srbija ima najgoru arhivsku politiku u Evropi”, priupita doktora istorije i direktora Instituta za savremenu istoriju jedno od najjednostavnijih pitanja, čak i za istraživače početnike – kako se u arhivu popunjava revers za naručivanje arhivske građe za istraživanje? Da li bi to možda bilo jedno od težih pitanja za doktora istorije i direktora Instituta?
Kada ponekad čujem neku javnu izjavu dr Predraga Markovića ili bacim pogled na nešto što je u štampi objavio, uvek setim se reči jednog pesnika o junaku sporednog koloseka.
Bonus video: Predrag Marković
Učestvuj u diskusiji ili pročitaj komentare
