19
Manastir Stara Pavlica je jedna od najstarijih svetinja raške škole. Veruje se da je nekadašnji manastir, današnja crkva Stara Pavlica građena u periodu od 1040. do 1150. godine, što govori u prilog činjenici da Stara Pavlica verovatno potiče iz vremena pre početka vladavine Stefana Nemanje, začetnika dinastije Nemanjića.
Stara Pavlica svojom ljupkošću i rafiniranim izgledom dominira krajem iznad reke Ibar, nedaleko od Raške. Iako se se Stara Pavlica prvi put pominje kao muški manastir i metoh manastira Studenica, u darovnoj povelji Stefana Prvovenčanog u 13. veku, crkva je bila tu pre nego što je Stefan Nemanja došao u Ibarsku dolinu.
Osnivač Stare Pavlice je nepoznat, ali neki istorijski podaci navode da je bila posvećena Svetom Petru, što je takođe istorijski moguće jer se povezuje sa Crkvom Svetog Petra i Pavla u Novom Pazaru.
Pouzdani podaci kada je manastir Stara Pavlica sagrađen takođe ne postoje. Ali, na osnovu gradnje, može se svrstati u jedan od najstarijih u Dolini Ibra. Po arhitektonskim karakteristika i stepenu očuvanosti može se naslutiti da potiče iz 9. i početka 10. veka.
Do vladavine Stefana Prvovenčanog ne postoje pisani podaci o ovom manastiru. Tek tada se pominjao kao metoh manastira Studenica. Ali, arhitektura i izgled, jer je izgrađena kao trobrodna bazilika, ukazuje da je iz prednemanjićkog perioda.
Manastir je prilično ruiniran i oštećen tokom istorije, najverovatnije ratnim razaranjima. Pretpostavlja se da je nastradao kada i manastir Gradac.
Ono što je posebno uništilo ostatke Stare Pavlice koji su dočekali 20. vek jeste izgradnja pruge koja prolazi neposredno ispod njega. Ono što je sada očuvano, jeste centralni prostor crkve nad kojim se uzdiže kube, i to je ono što nam je ostalo iz tog prvobitnog perioda gradnje.
Stilske analize na osnovu analogije sa drugim objektima u Grčkoj koji imaju sličan arhitektonski koncept, temelj su tvrdnji da Stara Pavlica potiče iz prednemanjićkog doba. Ali, ostala je enigma kojem svecu i prazniku je bila posvećena.
Crkva je bila u ruševinama, a danas je nakon konzervatorskih radova delimično obnovljena.
Pročitajte još:
***
Dobrodošli u manastir Tvrdoš – posao u rukama molitva na usnama
