0
„Black Carbon: umetnost i klimatske promene“, UK Parobrod, Beograd, Galerija KC „Laza Kostić“, Sombor i Galerija KC „Kuća Vojnovića“, Inđija; Autorke izložbe: Jasna Kujundžić Jovanov i Ana Novakov
Dva su dobra razloga za ovu u pravom smislu ekološki angažovanu izložbu. Prvi je taj što se bavi sve urgentnijim problemom zaštite životne sredine od zagađenja vazduha, drugi što nas upoznaje s doprinosom srpsko-američkog fizičara, somborskog đaka i univerzitetskog profesora dr Tihomira Novakova (Apatin, 1929 – Kensington, 2015).
Naime, Novakov je osamdesetih godina prošlog veka sićušnu česticu koja nastaje nepotpunim sagorevanjem fosilnih goriva a predstavlja glavni sastojak čađi i uzrok je negativnog uticaja na okolinu, nazvao black carbon (crni ugljenik).
Tihomir Novakov je kao i njegovi školski drugovi iz somborske gimnazije, Stevan Koički i Bogdan Maglić, s kojima je ostao prijatelj do kraja života, studirao nuklearnu fiziku. Doktorirao je na Beogradskom univerzitetu, a post-doktorske studije završio na Nobelovom istitutu u Švedskoj. Na poziv Univerziteta u Kaliforniji, godine 1963. napustio je profesuru u Beogradu i otišao u SAD, gde se okrenuo hemiji i kao istraživač u Nacionalnoj laboratoriji „Lorens Berkli“ dao revolucionarni doprinos proučavanju ozonskog omotača, globalnog zagrevanja i atmosferskog zagađenja, onda kada naučnici još nisu naslućivali koliki će problem postati na planeti na kojoj živimo.
Problem aerozagađenja danas je u tolikoj meri aktuelan, da je zahvatio i umetničku inspiraciju, onih koji još veruju da umetnost, ipak, menja svet. Učesnici ovog projekta su: Džastin Brajs Gargalja, Bull.Miletić (umetnički tandem koji čine Sinne Tollerud Bull i Dragan Miletić), Dragan Dragin, Biljana Golubović, Ron Hat, Maja Budžarov i Predrag Šiđanin (pod akronimom MP-art), Luka Tilinger, Miljan Terzić, Đorđe Marković, Snežana Petrović i Snežana Saraswati.
Ova izložba, koja se posle Beograda seli u Sombor i Inđiju, tumači viđenje zagađenja okupljenih umetnika različitih nacionalnosti. Njome se globalni alarm širi i na našu zemlju u kojoj iz godine u godinu raste broj obolelih od hroničnog bronhitisa i kancera.
Čovek i priroda žive u neskladu. Dok tehnologija napreduje, okoliš strada. Umetnici reaguju upozoravajući da uskoro nećemo moći da dišemo bez filtera u kući i nebočistača na ulici. Gargalja to čini, između ostalog, koristeći table za poruke na autoputevima na solarnu energiju da na njih postavi poruke starosedelačkih starešina, filozofa, pesnika koji se bave klimatskim promenama, Dragin posredstvom fotografije i ljudskog tela u pokretu, a Golubovićeva uključujući plesače, glumce, likovne umetnike, pacijente mentalne bolnice i migrante. Umetnički terapeut Hat, profesor digitalne umetnosti i dizajna, ispituje odnose između tehnologije, umetnosti i društva. Tandem Bull.Miletić se fokusira na efekte tehnologija.
Umetnički par MP-art bavi se emocijama kroz fotografiju, video, internet, Tilinger ilustracijom knjiga, Terzić 3D dizajnom, Marković instalacijama, Petrovićeva figurativnim slikarstvom, a Sarasvatijeva u seriji “Kolateralna šteta” poziva na sprečavanje nenamerno prouzrokovane ekoloske katastrofe u podvodnom svetu.
Na kraju, koja reč i o autorkama izložbe, istoričarkama umetnosti impozantne karijere. Jasna Kujundžić Jovanov trenutno radi na projektu „Iz ženskog ugla“ u okviru manifestacije „Novi Sad – evropska prestonica kulture 2021“, a Ana Novakov, kćerka je poznatog fizičara, kome je ova izložba omaž, vodi galeriju „Provisional Art Space“ u Njujorku.
Bonus video: Matija Dedić
