Kako je izgledao Beograd Luke Ćelovića

Evropski i svetski trend da se kulturna baština koristi kao osnova za unapređenje turizma počinje sve više je prisutan i kod nas. Priče ispričane na osnovu artefakata prošlosti čine turistički boravak privlačnijim i interesantnijim, a neke od najbolje ispričanih priča mogu i same po sebi privući turiste na određene destinacije. Digitalne tehnologije igraju važnu ulogu u ovom segmentu turističke ponude jer omogućavaju da se na brz i lak način objekti približe najširem krugu zainteresovanih, ali i da se kombinuju, obogate i preurede na način koji čini mesta na koja se odnose atraktivnim i poželjnim za turiste.

Jedan od projekata koji teže da kulturnu baštinu učine turističkom atrakcijom je i projekat Adrion Cultural Heritage Collections Network – ADRINETBOOK, koji se realizuje i sufinansira u okviru Jadransko-jonskog programa (ADRION), a čiji učesnik je, uz još šest organizacija iz zemalja Evrope i Univerzitetska biblioteka iz Beograda. Uspešan završetak ovog međunarodnog projekta, koji se očekuje u narednim danima, donosi za Beograd i Srbiju konkretne rezultate u oblasti obogaćivanja turističke ponude digitalizovanim sadržajima kulturnog nasleđa koji su prikazani i dostupni na način koji podstiče interesovanje turista za našu zemlju.

Jedan od glavnih ciljeva projekta ADRINETBOOK jeste procena i odabir onog dela kulturne baštine koji bi bio najpodesniji za unapređenje turizma i konkretizacija ove ideje kroz izradu digitalizovanih materijala. Tako će digitalizovana lična biblioteka Luke Ćelovića Trebinjca ubuduće privlačiti turiste u Srbiju.

Univerzitetska biblioteka „Svetozar Marković“ iz Beograda digitalizovala je sve materijale specijalne kolekciju Luke Ćelovića koja se tamo čuva od 1928 godine. Ovi digitalizovani materijali biće osnova za izradu nekoliko digitalnih turističkih vodiča koji će posetioce našeg grada upućivati na sada skrivene, a neobično interesantne puteve korz naš glavni grad koji vode stopama života jednog od najuspešnijih preduzetnika Srbije na kraju 19. i početkom 20. veka.

Luka Ćelović Trebinjca je testamentom svu imovinu zaveštao Univerzitetu u Beogradu. I posle smrti Trebinjca 1928. godine Beogradski univerzitet postaje jedna od najbogatijih visokoškolskih ustanova u Evropi tog vremena. Novcem Luke Ćelović su do 1941. godine finansirana gotovo sva značajnija putovanja profesora i istraživača Univerziteta U Beogradu, sva kapitalna izdanja i opremanje velikog broja istraživačkih centara i laboratorija. Ekvivalent sredstava Zadužbine Luke Ćelovića koja su svake godine isplaćivana Univerzitetu u Beogradu bile su godišnje plate za 50 redovnih profesora, po vrednosti najviše u tadašnjoj državi. Luka Ćelović je svoju ličnu biblioteku pokolonio Univerzitetskoj biblioteci u Beogadu. Ova zbirka od preko 1.100 publikacija nosi lični pečat vlasnika i priča nebrojene zanimljive priče iz života ne samo najuspšenijeg srpskog industrijalca, već i priče o čoveku koji je osnovao i finansirao četnički pokret 1903. godine da bi zaštitio srpski narod u današnjoj Makedoniji, koji je voleo muziku i pesmu i zahvaljjući kome je osnovano i danas živi akademsko pevačko društvo Obilić, koji je iznad svega cenio privatnu inicijativu i preduzetništvo i koji je osnovao najjaču privatnu finansijsku instituciju tadašnje Kraljevine- Beogradsku zadrugu.

Digitalizacijom lične biblioteke Luke Ćelovića stvorena je osnova za izradu itinerera pod nazivom „Beograd Luke Ćelovića“. Posteiocima je predložena šetnja kroz centar Beograda, koja ih vodi kroz istorijska mesta našeg glavnog grada vezana za Luku Ćelovića, čoveka čije ime zauzima jedno od najznačajnijih mesta u istoriji Srbije, a posebno istoriji naše privrede i istoriji Univerziteta u Beogradu.

Šetnja počinje delom grada koji se zove Savamala. Nesumnjiva je zasluga Luke Ćelovića što je ovaj deo grada uređen po uzoru na velike evropske gradove. Počinje u Karađorđevoj ulici, gde je vlasništvo Zadužbine Luke Ćelovića, između ostalog, obuhvatalo i palatu na uglu ul. Karađorđeva br. 65 i Zagrebačka br. 1, koja je u Lukino vreme imala 24 stana i 6 lokala sa 5 teretnih liftova. U susdstvu su i 4 palate, duž cele Zagrebačke ulice, koje obuhvataju brojeve 3, 5, 7 i 9, koje su takođe činile imovinu Luke Ćelovića, a kasnije bile deo njegove Zadužbine. Sva ova imovina pripala je velikodušnošću i vizijom Luke Ćelovića, Univerzitetu u Beogradu. Šetnja gradom se nastavlja ulicom Kraljevića Marka, gde je Luka Ćelović prvi sagradio svoju porodičnu kuću u ul. Kraljevića Marka broj 1. Takođe, Luka Ćelović je učestvovao u izgradnji obližnje Palate Beogradske zadruge i velelepnog zdanja hotela „Bristol“, kao i zgrade Berze, a nakon toga se stiže i do Rektorata Univerziteta u Beogradu čija je snaga i naučni potencijal pred Drugi svetski rat izgrađen velikim delom zahvaljujući njegovom najvećem dobrotvoru – Luki Ćeloviću.

Bonus video: Beogradske adrese srpskih pisaca