1
Meni je bilo zadovoljstvo da radim i tako malu ulogu, kao što je u ovom slučaju čuvenog vajara, kaže za Nova.rs Nikola Kojo koji u seriji "Aleksandar od Jugoslavije" tumači lik Ivana Meštrovića. Čuveni umetnik je bio tesno povezan s jugoslovenskom idejom, što se i oslikava u njegovom umetničkom opusu. Naročito je bio blizak sa dinastijom Karađorđević, tačnije kraljevima Petrom i Aleksandrom.
Njegova umetnost imala je snažnu podršku kralja Aleksandra Karađorđevića,prepoznata je i proslavljana kao utelotvorenje jugoslovenskog duha. Intezivno su sarađivali, pa je kralj Meštroviću predlažio da izradi plan za obnovu Njegoševe crkve na Lovćenu, porušene tokom Prvog svetskog rata. Meštrović izrađuje plan, prema kome Njegošev mauzolej treba da se izgradi po arhitektonskom konceptu, koji nije proizilazio iz lokalne i pravoslavne tradicije, ali Srpska pravoslavna crkva odbacuje ovaj plan jer nije pogodan za crkvu. Kralj Aleksandar Ivanu Meštroviću poverava i izradu Spomenika neznanom junaku na Avali. On je spomenik zamislio u vidu mauzoleja, postavljenog na planinski vrh koji dominira okolnim prostorom.
Da bi se izgradio ovaj mauzolej srušen je srednjovekovni grad Žrnov i pošumljen vrh avale. Na stranama mauzoleja postavljene su karijatide koje su simbolizovale žene iz različitih oblasti Jugoslavije. Prikazane su Bačvanka, Šumadinka, Dalmatinka, Bosanka, Banaćanka, Makedonka, Slovenka, Hrvatica i Crnogorka.
– Značajna istorijska ličnost, veliki majstor, neko oko koga ima mnogo intriga, i u tom njegovom prijateljstvu između kralja Aleksandra i njega postoje neke, uslovno rečeno, nepoznanice koje će nadam se jednog dana isplivati. Između ostalog, osim što je bio veliki čovek, veilki umetnik, on je bio i zanimljiva ličnost – napominje Nikola Kojo.
U svojoj autobiografiji, Meštrović piše:
“Osjećao sam da je to moja zemlja, moj narod i jezik, koji je sudbina protunaravno podijelila, da je ta podjela tek vanjska, a u njegovoj nutrini da nema granica, i da će ta nutrina sve umjetne granice porušiti. Eto, s takvim sam osjećajem tada otišao iz Beograda. Tada, i svaki put do iza rata i Ujedinjenja“.
Ivan Meštrović je, podsetimo, rođen 1883. u Vrpolju u Slavoniji. Odrastao je u siromašnoj seoskoj porodici u Otavicama, pokraj Drniša – u Dalmatinskoj zagori. Još u detinjstvu je prepoznat njegov neverovatan talenat za vajarstvo, pa je posle šegrtovanja u splitskoj kamenorezačkoj radionici Pavla Bilinića otišao na studije u Beč, gde je i prihvatio jugoslovensku ideju. Bio je aktivan u brojnim aktivnostima jugoslovenski orijentisanih umetnika, pa je tako izlagao na prvoj jugoslovenskoj umetničkoj izložbi u Beogradu, održanoj povodom krunisanja kralja Petra 1904. godine. U Beograd je prvi put došao da bi portretisao kralja Petra Prvog. U svojim memoarima svedoči da je tada uspostavio bliske odnose sa dinastijom Karađorđević, posebno sa sinovima kralja, Đorđem i Aleksandrom, kao i drugim projugoslovenski raspoloženim srpskim političarima. Tako je postao jedan od najznačajnijih umetnika koji deluju na području Srbije, i dobija podršku za vajarska ostvarenja u kojima iskazuje ideologiju jugoslovenstva.
Tokom Prvog svetskog rata bio je i politički aktivan kao član Jugoslovenskog odbora, iako nije bio političar. Zbog toga, rat provodi u Londonu, gde doprinosi međunarodnoj propagandi jugoslovenske ideje izlažući svoje radove.
Meštrović je pripadao je krugu integralnih Jugoslovena, okupljenih oko časopisa „Nova Evropa“. Godine 1932, zajedno sa drugim intelektualcima javno je odgovorio na stavove predsednika italijanske vlade, fašiste Benita Musolinija o jadranskom pitanju i stao u odbranu jugoslovenske zastave i hrvatskog prava u Dalmaciji. Uprkos brojnim političkim sukobima, Meštrović je ostao uveren u ispravnost jugoslovenske ideje. anje ostavili su kompleksno nasleđe i bili su različito interpretirani.
Autor je i Spomenika zahvalnosti Francuskoj i Pobednika na Kalemegdanu, neizostavnih delova ličnog opisa Beograda. Meštrović je važio za najuspešnijeg jugoslovenskog umetnika između da svetska rata. Kao hrvatski politički emigrant živeo je u Sjedinjenim Američkim Državama posle Drugog svetskog rata. I u tom razdoblju je sarađivao sa jugoslovenskom državom učestvujući u izgradnji Njegoševom mauzoleja na Lovćenu.
Ivan Meštrović je umro 1962. u Saunt Bendu u Sjedinjenim Američkim Državama. Njegovo telo je preneto iz u rodne Otavice, gde je sahranjeno u porodičnom mauzoleju.
Priču o životu kralja Aleksandra I Karađorđevića gledaoci će imati priliku da gledaju od 15. marta kada na televiziji NOVA S počinje emitovanje serije „Aleksandar od Jugoslavije“, reditelja i scenariste Zdravka Šotre, a po istoimenom romanu Vuka Draškovića.
– Pristao sam da igram pre svega zbog Zdravka Šotre sa kojim sam radio i pre 40 godina. Volim njegov pristup umetnosti, životu, šali. On je jedan poseban čovek i veliki umetnik – poručuje Nikola Kojo.
Učestvuj u diskusiji ili pročitaj komentare
