0
Moderna slika zna za "kraj partije" ona neće da dočeka udarac, nego ga sama sebi zadaje. U pitanju je svesna žrtva, govorio je slikar, pisac, reditelj i akademik Miodrag Mića Popović.
Jedna od ključnih figura jugoslovenskog „crnog talasa“ za života se često susretao sa cenzurom, bilo da su u pitanju bila njegova filmska dela ili likovni opus, a Josipu Brozu Titu nikako nije bio po volji. Zamerio se vladajućoj vrhuški još na kraju Drugog svetskog rata, kada je zbog nekoliko pisama u kojima je izneo svoje protivljenje privilegijama i „dvostrukom moralu“ kao vodećem principu jugoslovenskog slikarstva bio isključen iz Komunističke partije i osuđen na zatvorsku kaznu, a bio je primoran i da se ispiše sa Akademije likovnih umetnosti u Beogradu.
Na udaru su bile njegove slike, najpre kao deo umetničke grupe „Enformel„, izložbe, poput one u Kulturnom centru Beograda, njegovi tekstovi, roman „Izlet“, film „Čovek iz hrastove šume“…
Zabrane i bunkerisanje njegovih dela bili su „redovna pojava“. A jedno od likovnih dela koje je davno strpano „van domašaja“ ovih dana je prvi put pred sudom javnosti na izložbi u Istorijskom muzeju Srbije.
Postavka „Od bidermajera do Mediale – Slikarstvo 19. i 20. veka u Istorijskom muzeju Srbije“ autorke Tijane Jovanović Češke otvorena je u utorak. Iz zbirke Istorijskog muzeja, koja broji 4.000 radova, donosi više od stotinu originalnih slika, kao i skica i kopija gotovo svih značajnih slikara sa ovih prostora u prethodna dva veka: Arsenija Petrovića, Uroša Kneževića, Stevana Aleksića, Živorada Nastasijevića, Paje Jovanovića, Uroša Predića, Đorđa Krstića, Stevana Todorovića, Branislava Mirkovića, umetnika okupljenih u grupi „Mediala“ (Olja Ivanjicki, Milić od Mačve, Siniša Vuković, Milovan Vidak…) i Miodraga Miće Popovića.
Ova postavka, kako za Nova.rs objašnjava autorka izložbe Tijana Jovanović Češka, donosi pubici hronološki i stilski razvoj srpskog slikarstva tokom 19. i 20. veka.
– S obzirom da je u pitanju širok raspon od dva veka, podelili smo segmente na religiozno slikarstvo, slikarstvo 19. veka, zatim portrete dinastije Obrenović i Karađorđević, pa ratove od Balkanskih do Prvog i Drugog svetskog rata. Tu je segment posvećen zarobljeničkom slikarstvu u nacističkim logorima tokom Drugog svetskog rata, kao i period postratnog slikarstva, a završavamo sa grupom „Mediala“, uz mali presek portretnog i pejzažnog slikarstva iz naše kolekcije – kaže autorka za naš sajt.
Kuriozitet postavke „Od bidermajera do Mediale“ jeste što javnost prvi put ima priliku da vidi bunkerisanu sliku Miodraga Miće Popovića „7. juli – Ustanak 1941“.
– Ta slika je bila poručena od Miće Popovića. Kada je Istorijski muzej formiran, osnovan je kao neka vrsta malog političkog muzeja. Dakle nije osnovan sa muzejskim ambicijama, već više da proprati političke događaje u zemlji. I tada je muzej dobio „politički nalog“ da uradi stalnu postavku u Memorijalnom muzeju u Beloj Crkvi povodom 40 godina od Sedmojulskog ustanka. I s obzirom da u tom periodu nije bilo dovoljno umetničkih dela, ni adekvatnog materijala za izložbu, čije su autorke bile Ljiljana Konstantinović i Ljiljana Stanojević, one su poručile od Miće Popovića, kao našeg eminentnog umetnika, da uradi jednu scenu Sedmojulskog ustanka. I Popović je uradio sliku, u skladu sa sugestijama autora izložbe – priča Tijana Jovanović Češka.
Međutim, kada je slika doneta u muzej, usledio je preokret. Iznenada je bilo zabranjeno njeno izlaganje na toj postavci.
– Razlog za zabranu autori izložbe nikada nisu saznali. Tadašnji direktor Istorijskog muzeja Edib Hasanagić je primedbe partijskog vrha zadržao za sebe. I iako je postojao novčani fond za tu postavku, slika Miće Popovića nikada nije plaćena iz tog fonda, već od muzejskih sredstava. I tek 1997. godine Ljiljana Stanojević govori, po prvi put u NIN-u, o toj izložbi. Naravno i o slici koja je bila u bunkeru i koju nikada nisu smeli da izlažu. A da pride nisu dobili adekvatno objašnjenje za njenu cenzuru – priča naša sagovornica, uz konstataciju da je taj Popovićev prikaz Sedmojulskog ustanka i danas veoma interesantan, u šta mogu da se uvere posetioci izložbe u Istorijskom muzeju.
– Kad danas pogledam tu sliku, ona deluje tako moderno i savremeno da ne vidim razloga zbog čega se neko osetio ugroženim u tom trenutku i tu sliku zabranio. Da li je to bila neka kazna Mići Popoviću zbog njegovog disidentstva nikada se nije do kraja rasvetlilo – kaže Tijana Jovanović Češka.
A sam Mića Popović, koji je preminuo 1996, posle jedne od brojnih zabrana svojih postavki ovako je objasnio svoju „umetničku vodilju“:
– Ja želim samo da svedočim… Hteo bih da prisustvujem i da svedočim. Ne želim da zauzimam ništa, pa ni stav. Ne treba mi…
Bonus video:
Krađa umetnički dela
