U prve tri nedelje kampanje, stranke na vlasti na adrese više desetina domaćinstava u Srbiji dostavljale su poklone biračima - od frižidera, šporeta i televizora, do drva za ogrev i rotacionih svetala za traktore, pokazalo je istraživanje organizacije Crta. Pritiscima su najviše izloženi zaposleni u javnom sektoru i socijalno ugroženi, a naročito Romi i to kroz zastrašivanja, ucene i pretnje. Crtini nalazi pokazuju i da se glas pripadnicima romske populacije uglavnom prodaje za 2.000 dinara, s tim što osoba koja skuplja sigurne glasove dobija polovinu.
Za manje od 10 dana u Srbiji održavaju se parlamentarni, predsednički i lokalni izbori, a vladajuće stranke, sudeći po nalazima Crte, ni ovog puta ne odustaju od metoda kojima se služe godinama unazad.
Prema istraživanju te organizacije, građani iz socijalno ugroženih kategorija stanovništa i zaposleni u javnom sektoru svakodnevno i u kontinuitetu su izloženi pritiscima da osiguraju ili pruže podršku političkoj stranci. Od pritisaka nisu izuzeti ni članovi vladajućih stranaka, oni koji su dobili posao preko stranke, kao i zaposleni po ugovoru na određeno vreme.
“Nalazi dosadašnjeg posmatranja pokazuju da se različiti oblici zableženih pritisaka isključivo dovode u vezu sa strankama na vlasti, kao i sa institucijama državnog sistema, koji su dominantan kanal ucene i nagrade”, navodi Raša Nedeljkov iz organizacije Crta i dodaje da postoji sumnja u sistemske zloupotrebe ličnih podataka kojima institucije raspolažu.
Rezultati istraživanja pomenute organizacije pokazuju da su najčešće mete kupovine glasova penzioneri, poljoprivrednici, pripadnici romske nacionalnosti, korisnici socijalne pomoći i druge socijalno ugrožene grupe.
“Od ukupnog broja svih političkih aktivnosti koje Posmatračka misije Crte svakodnevno beleže u prve tri nedelje izborne kampanje čak 10 odsto ih je imalo obrise kupovine glasova i primećene su isključivo kod vladajućih stranaka”, piše u izveštaju Crte.
U prvom delu predizborne kampanje vladajuće stranke su dostavile različite vrste poklona na adrese više desetina domaćinstava širom Srbije. Posmatrači su izvestili da su u pitanju ciljane akcije stranačkih aktivista ka određenim domaćinstvima i to onima u lošijem socio-ekonomskom položaju.
Među poklonima koji su deljeni glasačima su frižideri, zamrzivači, mašine za pranje veša, ali i šporeti, rotaciona svetla za traktore i drva za ogrev. Deljena je odeća i obuća, novac, paketi životnih namirnica, a išlo se dotle da je građanima čak i adaptiran stambeni prostor, opremano kupatilo i sobe.
“Iako je svaka od ovih zabeleženih donacija predstavljena kao individualna akcija stranačkih aktivista kojima se ‘pomaže komšijama’, njihova konzistenta promocija na stranačkim nalozima otvara pitanje strateškog pristupa da se na birače utiče nedozvoljenim sredstvima. Takođe, otvara se i pitanje finansiranja stranačkih aktivnosti od strane trećih lica, koje se u kontekstu Srbije može tumačiti kao pokušaj da se zaobiđu zakoni koji regulišu oblast finansiranja stranačkog delovanja”, navela je Crta.
Pritiscima su naročito izloženi Romi. Bivši stanovnik jednog romskog naselja posmatračima Crte je pričao o pritiscima koje na Rome, korisnike socijalne pomoći, vrše zaposleni u centru za socijalni rad koji “podsećaju svoje klijente da glasaju za određenu partiju”. Kako je naveo, dešavalo se da socijalna pomoć bude ukinuta ili obustavljena onima koji nisu glasali onako kako je “dogovoreno ili sugerisano”, te da im jednokratna pomoć ne bude uplaćena.
Po rečima sagovornika, pritisak stranaka na stanovnike romskih naselja vrši se često preko osobe koja je i sama pripadnik romske zajednice, koja nije nužno član stranke, ali lobira za njene interese unutar jednog romskog naselja čije stanovnike dobro i lično poznaje.
Kako je ispričao, glas se uglavnom prodaje za 2.000 dinara, s tim što osoba koja sakuplja sigurne glasove uzima polovinu, tako da birač koji je “obećao“ glas dobija 1.000 dinara.
Jedan od metoda je i “dvostruko nagrađivanje sigurnih glasova” – pre glasanja se deli paket namirnica, a nakon dokaza o glasanju i novac (ili obrnuto). Takođe, jedan sagovornik svedoči da se stanovnicima romskih naselja neretko uzimaju lične karte nekoliko nedelja pre izbora, a vraćaju im se na dan glasanja, ispred biračkog mesta.
BONUS VIDEO Nesvakidašnja kontrola izbora u Srbiji
Pratite nas i na društvenim mrežama:
Koje je tvoje mišljenje o ovoj temi?
Učestvuj u diskusiji ili pročitaj komentare