Hajde, da ti nešto pokažem. Tu...Tu stani. U polumračnoj sobi na delu zida nazirao se crtež, laviran… Odjednom je iza moje glave uključio okruglu lampu, sa spiralnim kablom, nalik fotografskom blicu ranih šezdesetih.
Znaš li ko je to – pitao me je. Liči mi na Lotreka. Ne da liči. To je Tuluz Lotrek – rekao mi je Orlando de Kordoba u njegovoj kući, nedaleko od Čuburskog parka.
Bio je poznati pozorišni i filmski glumac. Četnički kapetan Timotije u “Šolaji“, kasnije i poručnik Imer u filmu “Kapetan Leši”. Pamte ga i kao indijanskog poglavicu iz nemačkih vesterna, profesora dikcije, velikog ljubavnika i prvog muža Mire Stupice. Orlando.. je bio pseudonim Mavida Popovića.
Među slikama video sam i rane radove Balkanskog barbarogenija, Kostura Radovanovog, Generala Lepenskog, Milića od Mačve. U istoj kući Milić Stanković revnosno je slušao Mavidova predavanja o ljubavnim veštinama, nastalih na osnovu njegovih višegodišnjih terenskih istraživanja – u zemlji i inostranstvu – na pozorišnim i ostalim daskama. U Mačvanskoj ulici na, danas bi rekli, kursu bilo je više “kursadžija”, nego publike na antiprotivnim književnim tribinama Francuske 7.
Milića sam upoznao na Pašinom brdu u radionici Dragiše Krunića, automehaničara, scenariste (“Doživljaji iz automehaničarske radionice“), pesnika kome Duško Matić piše predgovor za zbirku pesama. Znajući da Dragiša druguje sa Milićem, galerista Čeda Edrenić je potražio ključ do poznatog slikara, šta voli… Voli supe i čorbe – rekao mu je Dragiša.
Sledećeg jutra zakucao je na vrata Milićevog zamka u Zvezdarskoj šumi. Kada ih je Milić otvorio iznad glave nepoznatog čoveka, koji je na pragu klečao, pušila se supa dok je ispod čorbaluka dopirala oda velikom slikara.
Dragišina kolekcija slika vremenom se krunula ali pamtim slike Vase Pomorišca, Ivana Radovića, Srbinovića, Slave Bogojevića, Koste Bradića, jednog goluba gaćana na tamnoj pozadini Miće Popovića. Bio je tu i Džoni Reljić, obostrano ulje na lesonitu Marka Čelebonovića, naravno Milić, veliki ženski akt Mirskog, kao i crteži Dragane Jovčić, manji formati Dušana Jevtovića, Zorana Nastića…Kada je zakopao kanal Dragiša je u radionici organizovao prve izložbe Milana Tucovića, Dragana Vuka Račića,… Slikar Slavko Krunić je Dragišin mlađi sin.
Ako bi među kolekcionarima tražio fudbalere prvi stiže iz “provincijskog Urugvaja”. “Leptir” je bio centarfor šabačke Mačve. Zvezdi je dao gol sa pola terena glavom – i bez brade. Steva Stanić, dugogodišnji novinar “NIN”-a, vrstan reporter, posebnog dara za intervju, poznati likovni kritičar… Ne mogu da zaboravim Stevin prikaz izložbe slika Slobodanke Bobe Matić, sa čijih je slika (po)često provirivao i njen suprug, poznati književnik Mirko Kovač. Uz prikaz i Stevine rime: Bila jednom jedan Ala,/Zvali su je Medijala/ Dok je svetom lutala/ Ala je med gutala./ Sada je sve u redu,/ Ala je u medu.
Ukoliko bi ih klubaški “sortirali”, među ljubiteljima slikarstva, više je “partizanovaca” od “zvezdaša”. Formacijski, golmani prednjače, za njima vezisti, napadači. Nijednog beka, osim Ivana Golca, nisam pronašao.
Na prvog fudbalskog delatnika koji voli miris terpentina ukazao mi je davnih dana, u njegovom ateljeu u novosadskoj Platonovoj ulici, Milan Kečić, vrsni pejzažista.
Banuo je jednog dana u atelje. Bio mi je odnekud poznat. Rekao je da je golman zagrebačkog Dinama, pre toga zrenjaninskog Proletera Milan Šarović. Bio je simpatičan. Nije baš do kraja umeo da objasni zbog čega mu se dopadaju moje slike.
Najveći broj Kečićevih slika posedovao je stari beogradski kolekcionar Vili Konen, dok se više slika našlo u zagrebačkom stanu Arsena Dedića. Neke od njih su izgorele prilikom požara. Jedan Kečićev pejsaž, zima, veliki format, pamtim iz suterenskog prostora zgrade vlade Srbije u Nemanjinoj na čijem su se dnu nalazili prilepjeni raznobojni lepljivi papirići s brojevima telefona.
U jednoj od manjih konferencijskih sala zdanja Nikole Krasnova, šefu delegacije Međunarodnog crvenog krsta neobično se dopala mrtva priroda, triptih sa zlatnom podlogom. Pitao je ko je autor? Domaćini si bili zatečeni. Potpedsedniku srpske vlade spustio sam papirić na kome sam napisao: Marina Nakićenović, dobila francusku likovnu nagradu.
Svako ko je bar jednom na fudbalskom terenu video Petra Borotu, golmana OFK Beograda, Partizana, londonskog Čelsija nije mogao da ga zaboravi. Na početku karijere učestvovao je u automobilističkim trkama. Sredinom sedamdesetih godina u galeriji „Srećna nova umetnost“ beogradskog SKC priredio je autorsku izložbu njegovih slika. Uhapšen je 1994. godine zbog sumnje da je organizovao krađu slika Paje Jovanovića, a posle šestomesečnog pritvora otišao je u Đenovu gde je 2004. imao izložbu „Od fudbalskog do slikarskog umeća“, čiji je organizator bio likovni kritičar i bibliotekar Pjetro Gela.
Veliki golman i tihi čovek Ivan Ćurković otišao je u Sent Etjen sa buketom poljskog cveća koje mu je na oproštaju poklonio vođa “Partizanovih” navijača Pančevac. Iz Francuske se vratio sa 36 slike poznatog slikara koji je, kako je sam priznao, “partizanovac” od 1942. godine.
Navijački staž Ljube Popovića stariji je tri godine od istorije tog kluba osnovanog 1945. Ljuba je više verovao ličnoj, privatnoj istoriji jer je blizu njegove kuće u Valjevu fudbal trenirao čuveni Boba Mihailović. Gledali smo ga kao ikonu. Kad sam došao u Beograd, Boba je igrao za Partizan, pa je normalno da navijam za Partizan od 1942 – objasnio je Ljuba Popović u jednom intervjuu.
Ne samo brojem slika Ljube Popovića, kolekcija Ivana Ćurkovića jedna je od najcelovitijih ovog poznatog slikara. Ljubine slike našle su se i na “protivničkim” zidovima, poput onih levonogog centarfora Zvezde Dušana Savića.
Dok i u košarci postoji letnja pauza za kolekcionare nema ni sudijskog tajm-auta. Jedna od najvrednijih kolekcija slika u Srbiji pripada porodici Vujošević. Najtrofejniji trener KK Partizan otisnuo se u vode kolekcionarstva davne 1988. godine. “Balerina” Bože Prodanovića bila je prva kupljena slika Duška Vujoševićeva dok se u kolekciji poslednja skrasila Milunovićeva “Ranjena čaplja”.
Činenica da među slikama probranih autora nema njegovog portreta govori i o karakteru kolekcionara. Vrednije je da je zastupa nagrađeni autoportret Petra Omčikusa. Vujošević nema ništa protiv praznog zida. Smatra da je sve stvar ličnog izbora, ranije ili kasnije otkrivene sklonosti – pa i ka praznom zidu. Njegova rečenica je kao Bodirogino slobodno bacanje. Ima kratku pauzu, pre poentiranja pa nestrpljvi sagovornik može da pomisli da je stavio tačku ranije što jeste…
– „Okidač” je bila izložba Voja Stanića pre 34 godine u Galeriji SANU. Te slike su me ščepale, toliko obuzele, proizvodeći specifičnu, neočekivanu vrstu strasti prema njegovim slikama i slikarstvu uopšte. Od tada pratim put, ne samo njegove, slike. U tom trajanju naravno prave se i greške – objašnjava Duško Vujošević.
Ako u mom “drim timu” nedostaju dva zida, jedan Radenka Miševića a drugi Jovana Sivačkog, primećujem da u Vujoševićevom pored Lubarde, Šumanovića, Šejke, Čelebonovića, Milunovićeva, Dobrovića, Bijelića, Tabakovića, Cuce Sokić, Dade Đurića, Omčikusa, Stanića, Radovića, Gvozdenovića, nema Miće Popovića.
– Tačno je. Nemam ga. A voleo bih da imam jednu njegovu sliku iz ciklusa “Gvozden”, kada je iskoračio iz enformela.
Vujošević slike ne prodaje, ali mu je najteži trenutak kada se od njih odvaja. Kako? Menja ih. Otkriva da se među mladim kolekcionarima slika nalazi i doskorašnji košarkaš i kapiten “Partizana” Radovan Zagorac.
Bonus video: Vujošević u DLZ
