Terazije – istorija strogog centra Beograda u 100 sekundi

Naredbom Miloša Obrenovića srpske zanatlije počele su, u prvoj polovini 19. veka, da naseljavaju prostor na kome se nalazila kula za snabdevanje stanovništva vodom za piće. Takvu kulu Turci su zvali terazije i otuda naziv za današnji strogi centar Beograda.

Kada je kula uklonjena, na njeno mesto je 1860. godine postavljena Terazijska česma, da bi tu ostala do 1911. godine. Preseljena je u Topčider, a na Terazije vraćena 1976. godine. Od tada je mesto susreta, okupljanja, predaha, a i po neki novčić završi u njoj, kao i u svakoj fontani želja.

Urbanizacija Terazija naglo počinje početkom dvadesetog veka, zidaju se nove i obnavljaju stare zgrade. Niču hoteli „Moskva“, potom i obnovljena „Kasina“, Terazije krase i dve palate – Albanija i Igumanova.

Na Terazijama, koje je nekada krasila velika fontana i oko koje su prolazili tramvaji, nalazi se i Krsmanovićeva kuća, poznatija kao zgrada Protokola, u kojoj je 1. decembra 1918. godine proglašena država južnih Slovena – Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca.

Na potezu između hotela „Balkan“ i palate „Albanija“ nalazila se gostionica „Zlatni krst“ u kojoj je, samo šest meseci posle svetskog – u Parizu, održano i premijerno prikazivanje filma u Srbiji – 6. juna 1896. godine. Kasnije, pamte to nešto stariji, na tom mestu je bila kafana „Dušanov grad“, ali se i njoj izgubio svaki trag.

Na ostacima nekadašnjeg okupljanja boema ostao je beleg, barreljef, kao podsetnik da su se na tom mestu Beograđani prvi put susreli sa pokretnim slikama. Današnje slike tog mesta odaju naše nevaspitanje i nemar. Živimo neki sasvim drugi film.