3
U više od 480 vazdušnih napada u Siriji nakon svrgavanja predsednika Bašera el Asada, izraelske snage su gađale vojne aerodrome, skladišta oružja, ukljujući hemijsko, istraživačke, kao i centre za elektronsko ratovanje. Na udaru su bili i sirijski brodovi u blizini lučkog grada Latakije. Kako kažu izraelski zvaničnici, cilj ove akcije jeste sprečavanje da vojna oprema, u trenutku kada je nejasno ko će voditi Siriju nadalje, padne u ruke snaga prema čijim namerama je Izrael podozriv.
Sirijska opservatorija za ljudska prava (SOHR), sa sedištem u Londonu, saopštila je da je Izrael „uništio najvažnije vojne lokacije u Siriji, uključujući aerodrome i njihova skladišta, eskadrile aviona, radare, vojne signalne stanice i mnoga skladišta oružja i municije u različitim lokacijama u većini sirijskih provincija“. Izraelski mediji, pozivajući se na visoki bezbednosni izvor, opisali su napade kao najveću operaciju vazduhoplovnih snaga u istoriji ove zemlje.
PROČITAJTE JOŠ:
Sirija se tokom protekle decenije suočila s jednim od najtežih i najkompleksnijih sukoba u savremenoj istoriji Bliskog istoka. Počevši kao deo šireg talasa protesta u okviru Arapskog proleća 2011. godine, sukob u Siriji brzo se transformisao u krvavi građanski rat, koji je privukao pažnju regionalnih i globalnih sila. Među najaktivnijim spoljnim akterima u Siriji nalazi se Izrael, koji je izveo stotine vazdušnih i raketnih napada na razne mete unutar sirijske teritorije. Ovi napadi imali su za cilj da oslabe uticaj Irana i Hezbolaha, ali su dodatno destabilizovali već krhku situaciju u zemlji.
Nakon početka sukoba, Sirija se brzo fragmentisala na nekoliko zona pod kontrolom različitih aktera. Dok je veći deo zapadne Sirije ostao pod kontrolom Bašara al-Asada, severni i istočni delovi zemlje prešli su u ruke kurdskih snaga, pobunjeničkih frakcija i ekstremističkih organizacija poput Islamske države (ISIS). U takvom okruženju, Izrael je video priliku, ali i pretnju, jer su iranske paravojne snage i Hezbolah iskoristili haos kako bi se ukopali u Siriji, uspostavljajući baze i krijumčareći oružje ka Libanu.
Golanska visoravan je jedno od najspornijih teritorijalnih pitanja u ovom regionu. Izrael je okupirao Golansku visoravan tokom Šestodnevnog rata 1967. godine, a anektirao ju je 1981. godine, iako međunarodna zajednica, osim SAD, ne priznaje tu aneksiju. Za Izrael, kontrola nad Golanom je strateški važna jer pruža vojnu nadmoć u regionu i štiti severne granice zemlje.
U svetlu sirijskog sukoba, izraelske snage su izvele brojne operacije u tampon zoni Golanske visoravni, što je izazvalo osude iz arapskih zemalja i međunarodnih tela. Prema izveštajima, izraelske trupe su ušle u zonu razdvajanja predviđenu sporazumom iz 1974. godine, što je UN okarakterisala kao kršenje međunarodnog prava.
Upotreba hemijskog oružja u Siriji izazvala je osudu međunarodne zajednice. Najpoznatiji incident dogodio se 2013. godine u predgrađu Damaska, kada je sarin gas ubio više od 1.400 ljudi. Ovaj događaj je doveo do intervencije SAD i Rusije, koje su zajedno uspostavile dogovor o eliminaciji sirijskog hemijskog oružja pod nadzorom Organizacije za zabranu hemijskog oružja (OPCW). Iako je Sirija zvanično predala sve zalihe hemijskog oružja, brojne istrage pokazale su da su sirijske snage i dalje koristile hemijska sredstva u sukobu.
Izraelske operacije imale su za cilj sprečavanje obnove kapaciteta Sirije za proizvodnju hemijskog oružja. Tokom ovih operacija, Izrael je bombardovao brojne objekte, uključujući i istraživačke centre za razvoj oružja, što je dodatno povećalo tenzije između Izraela i Sirije.
Izraelske akcije izazvale su mešovite reakcije u međunarodnoj zajednici. Sjedinjene Američke Države podržavaju izraelske operacije, tvrdeći da su one neophodne za odbranu Izraela od iranske pretnje. S druge strane, arapske zemlje, poput Katara, Saudijske Arabije i Irana, osudile su izraelske napade, tvrdeći da je reč o aktima agresije.
Ujedinjene nacije su više puta apelovale na obe strane da poštuju sporazum o tampon zoni na Golanu. Ipak, uprkos upozorenjima UN, izraelske trupe nastavljaju operacije u toj zoni, pravdajući ih bezbednosnim razlozima.
PROČITAJTE JOŠ:
Nakon pada Asadove vlade, dinamika sukoba u Siriji se drastično promenila. Izraelski stratezi veruju da bi taj događaj mogao stvoriti vakuum moći koji bi mogao popuniti Hezbolah ili druge paravojne grupe. Zbog toga, Izrael često preferira politiku „kontrolisanog haosa“ koja im omogućava da zadrže određeni stepen kontrole nad situacijom.
U budućnosti, region bi mogao biti suočen sa još intenzivnijim geopolitičkim nadmetanjem. Rusija, koja podržava Asadov režim, nastoji da zadrži svoje vojne baze u Siriji. Iran želi da uspostavi „osovinu otpora“ protiv Izraela, dok SAD i njihovi saveznici pokušavaju da ograniče iranski uticaj. Izrael, s druge strane, koristi priliku da ojača svoju bezbednost i predupredi potencijalne pretnje.
