1
Jedinica za specijalne operacije (JSO) ili "crvene beretke", kako su u narodu bili poznati, važi za jednu od najozloglašenijih jedinica devedesetih i početkom 2000-ih godina u Srbiji. Čelni ljudi ovog odreda nalaze se u zatvoru zbog ubistva premijera Srbije Zorana Đinđića, a serija "Sablja" koja se prikazuje svakog vikenda govori o o događaju koji je Srbiju vratio 30 godina unazad, ali i sa kojim se sve zločina dovodila ova zloglasna jedinica koja je bila u okviru tadašnje Državne bezbednosti.
Jedinica za specijalne operacije bila je posebna jedinica tadašnjeg Resora državne bezbednosti, nastala od pojedinaca iz Srpske dobrovoljačke garde (SDG), čiji je komandant bio Željko Ražnatović Arkan i bivših pripadnika „Knindži“.
Upravo iz SDG je i nekadašnji komandant JSO, Milorad Ulemek Legija.
Pročitajte još:
Jedinica za specijalne operacije bila je smeštena u Kuli u centru „Radoslav Kostić“, gde su obavljali svoje kondicione vežbe i obuku po planu i programu.
Sam nastanak JSO vezuje se za rat u Hrvatskoj i u Republici Srpskoj Krajini. Tokom 1990. godine srpski policajci u Krajini otkazali su poslušnost Zagrebu, a samo godinu dana kasnije kapetan Dragan Vasiljković i Franko Simatović Frenki preuzeli su komandu nad njima u bazi krajiške milicije u selu Golubić, što se smatra za neformalni nastanak jedinice.
Stvaranje jedne ovakve jedinice, prema dostupnim informacijama, prepušteno je Jovici Stanišiću, tadašnjem načelniku Resora Državne bezbednosti.
Ova jedinica bila je poznata i kao Specijalne jedinice milicije ili Knindže. Ime Crvene beretke je došlo po okončanju borbe za Glinu, kada je Vasiljković podelio beretke svojim ljudima. Takođe, jedinica je u javnosti bila poznata i kao „frenkijevci“, po Stamatoviću.
Prema dostupnim podacima, drugo krilo jedinice je izgleda formirano u maju 1991. godine, u istočnoj Slavoniji. Prema nagoveštajima koje je dao Simatović, izgleda da je deo jedinice učestvovao u sukobu u Borovom Selu 1. i 2. maja, kada je ubijeno 12 hrvatskih policajaca, a nekoliko desetina ranjeno.
Radovan Stojičić, funkcioner Ministarstva unutrašnjih poslova Srbije, je bio zadužen za operacije u istočnoj Slavoniji. Po dolasku na istočnoslavonsko ratište, Željko Ražnatović Arkan je preuzeo paravojne jedinice pod nazivom Srpska dobrovoljačka garda, u kojoj je bio i Milorad Ulemek Legija.
Upravo ove dve jedinice bile su jezgro budućeg JSO. Zajednička jedinica je zvanično formirana 1994. godine, ali pod nazivom Jedinica za antiteroristička dejstva (JATD), u okviru Resora državne bezbednosti.
Po okončanju rata u BiH i Hrvatskoj svi pripadnici ovih jedinica završili su u Srbiji, a sam vrh države pitao se šta da radi sa njima, s obzirom na to da je reč o ljudima koju su godine proveli na ratištu. Arkanova garda i jedinica „crvene beretke“ početkom 1996. godine spojeni su u formalnu jedinicu Državne bezbednosti, zvaničnog naziva Jedinica za specijalne operacije Resora Državne bezbednosti MUP Srbije.
Jedinici je od strane Državne bezbednosti dodeljena sva potrebna oprema o kojoj je ostatak vojske i policije mogao samo da sanja, a među kojima su bila dva helikoptera Mi-24, hameri službeni džipovi američke armije.
Milorad Ulemek Legija je 1998. proglašen za formalnog komandanta JSO.
Jedinica za specijalne operacije učestvovala je i u ratu na Kosovu i Metohiji, gde se sukobljavala sa terorističkom „OVK“, i to je prvo zvanično angažovanje ove jedinice. Jedinica je bila izuzeta iz svakog lanca komande. Jedan deo JSO je 1999. godine u Trsteniku demolirao prostorije vojnog odseka i premlatio oficire, a nakon toga nasrnuli su na generala Aleksandra Vasiljkovića, odnosno tadašnjeg zamenika Uprave bezbednosti Vojske Jugoslavije, dok su njegove saputnike držali na nišanu.
Ova jedinica dovodila se u vezu sa brojnim zločinima koji su se događali.
Pripadnici jedinice učestvovali su u likvidaciji Slavka Ćuruvije na Vaskrs 1999. godine, a najpoznatije ime je Zoran Ristović Prika, koji je dovođen direktno u vezu sa ovim ubistvo. Vuk Drašković, nekadašnji lider Srpskog pokreta obnove, preživeo je nekoliko atentata u koje su direktno umešani pripadnici JSO. Iste godine, 1999, dok je išao na Ravnu Goru na Ibarskoj magistrali, na kolonu u kojoj se nalazio naleteo je kamion iz suprotnog smera, za čijim je volanom bio Nenad Ilić, pripadnik JSO. Tada je poginuo direktor Građevinske direkcije Beograda Veselin Bošković, kao i trojica telohranitelja Draškovića.
U junu 2000. godine dogodio se atentat u Budvi, takođe na Vuka Draškovića, a trojica pripadnika JSO poslata su da eliminišu lidera SPO, tako što su se preko terase ušunjali u njegov apartman i pucali na njega. Drašković je i to preživeo.
Uticajni političar, svojevremeno predsednik Predsedništva Srbije, Ivan Stambolić ubijen je 25. avgusta 2000. godine na Fruškoj gori, po nalogu svog nekada bliskog prijatelja i saradnika Slobodana Miloševića. Presudom Specijalnog suda za ubistvo Stambolića osuđeni su pripadnici Jedinice za specijalne operacije Državne bezbednosti Srbije.
Slučaj koji je direktno doveo do pobune JSO, koja se smatra kao uvod u ubistvo premijera Srbije Zorana Đinđića, jeste hapšenje braće Banović koji su bili nekadašnji saradnici „crvenih beretki“ iz rata u BiH. Navodno, pripadnici JSO nisu znali koga hapse, a među njima je zavladala panika jer je MUP hapsio po nalozima Haga.
U centrali u Kuli organizovana je konferencija za medije u kojoj je saopšteno da su pripadnici jedinice obmanuti i da otkazuju poslušnost komandi. 10. novembra 2001. blokirali su put između Novog Sada i Subotice, pod punim naoružanjem i u uniformama, a samo dva dana kasnije, blokiran je auto-put kroz Beograd kod Sava Centra. Ključnu podršku JSO tada je pružio Vojislav Koštunica, predsednik Jugoslavije, koji je rekao da lekari protestuju u belim mantilima, a pripadnici JSO sa svojom ratnom opremom.
Milorad Ulemek Legija je pod pritiskom vlasti, a na sopstveni zahtev, smenjen sa mesta komandanta jedinice iste godine.
Premijer Srbije Zoran Đinđić ubijen je 12. marta 2003. godine, a kao neposredni izvršilac ovog zločina je pripadnik JSO Zvezdan Jovanović, dok je kao glavni organizator naveden Milorad Ulemek Legija. Jovanović je osuđen na 40 godina zatvora, nakon što je prvobitno priznao izvršenje krivičnog dela, a potom povukao iskaz.
Legija je zbog ubistva premijera i mnogih drugih zločina osuđen po četiri puta na 40 godina zatvora, ali pošto u Srbiji ne postoji sabiranje kazne, on će u zatvoru provesti 40 godina zatvora i nalazi se u Kazneno-popravnom zavodu Zabela.
JSO je ukinuta 25. marta 2003. godine u velikoj akciji „Sablja“.
Bonus video: Da li je Ulemek umešan u ubistvo novinarke Džil Dando?
Učestvuj u diskusiji ili pročitaj komentare
