2
Zastava je postala jedan od simbola protesta "Srbija protiv nasilja", ali mnogi ne znaju njenu pozadinu.
U kontekstu aktuelnih protesta, na mrežama se pojavila ideja da nova srpska himna bude „Vostani Serbije“ (Ustani Srbijo), te vizuelno rešenje za zastavu, koje, takođe, nije novo. Ipak, mnogi ne znaju o kojoj zastavi se radi i kakvu poruku ona nosi.
U pitanju je zastava Kneževine Srbije – Prva zastava iz 1835. godine, koja je pratila čuveni Sretenjski ustav, i u vodoravnoj varijanti izgledala je ovako:
U istoriji državnosti i ustavnog razvoja Srbije Sretenjski ustav iz 1835. godine zauzima posebno mesto, te značenje treba čitati iz njega.
„Reč je o prvom ustavu Srbije i njime je iskazan istinski državotvorni i demokratski potencijal srpskog naroda. Sretenjski ustav simbolično sjedinjuje dva rukavca borbe koju su Srbi na početku 19. veka poveli u težnji za spoljašnjom i unutrašnjom emancipacijom: oslobođenje od strane vlasti i slobodna, zakonita unutrašnja uprava“, istakao je istoričar Predrag Ilić iz Istorijskog arhiva Šumadije u Kragujevcu za Danas.
Pročitajte još:
Što se zastave tiče, zamišljena je kao „otvoreno crvena, bela i čelikasto-ugasitaˮ. Raspored boja je, dakle, sledeći: crvena-bela-plava boja. Grb na ovoj zastavi je takođe specifičan, a u članu 4 Sretenjskog ustava opisan je na sledeći način: „Grb narodni srpski predstavlja krst na crvenom polju, a među krakovima krsta po jedno ognjilo okrenuto krstu. Sav grb opasan je zelenim vencem s desne strane od hrastova, a sa leve od maslinova lista“.
Tvorac grba, kao i ustava, bio je Dimitrije Davidović, a zastava je podelila sudbinu liberalnog Sretenjskog ustava, koji je ukinut brzo nakon donošenja, nakon ogromnog pritiska od strane Rusije i Turske. Zastava je bila „replika“ francuske revolucionarne zastave, a i sam Sretenjski ustav je pisan pod očiglednim uticajem francuskih revolucionarnih zakona.
Ivan Mrđen u svojoj kolumni od 15. juna daje objašnjenje: „“Na njoj nema dinastičkih i rusofilskih momenata, naprotiv, raspored boja predstavlja obrnute francuske boje, a ne obrnute ruske, kako je to kasnije definisano, što pokazuje da jedan mali narod, u tom trenutku još uvek pod otomanskom vlašću, teži idealima građanske revolucije, a ne priklanjanju drugoj imperiji”, komentarisao je moj prijatelj Vojislav Todorović, uz podsećanje da je Sretenjski Ustav suspendovan posle samo 55 dana od strane knjaza Miloša i Visoke porte.“
Ubrzo nakon pada Sretenjskog ustava, Miloš Obrenović je zahtevao od Visoke porte da izradi novi ustav (u istoriji poznat kao Turski ustav), koji je sadržao i član o grbu i zastavi, čiji je izgled propisan turskim fermanima.
„Srpski narod ima pravo razvijati trobojnu zastavu na trgovačkim lađama koje mogu ploviti rekama i morem „u Carigrad dohodećim i tuda prolazećim“. Uz ferman, oni su dobili po jedan primerak zastave. Sada je zastava dobila nov raspored boja, za razliku od one koju je propisao Sretenjski ustav. Boje su bile vodoravno poređane: crvena, plava i bela, ali ta zastava bila je pomorsku zastavu (za trgovinu na rekama), koja je imala dobro poznatu formu: gornji deo crveni, srednji plavi, a donji beli“ (str. 239.)“, navedeno je kod istoričara Radoša Ljušića u knjizi ”Kneževina Srbija (1830-1839)”, prenosi Blic.
Učestvuj u diskusiji ili pročitaj komentare
