0
Knjiga eseja i kritika posvećenih pozorištu Jovana Ljuštanovića i smrt kao projekcija i kategorija u Šekspirovoj najpoznatijoj tragediji, Ane Andrejević.
Jovan Ljuštanović, „Pozorište kroz zečje uši“, Sterijino pozorje, 2021.
„Ovaj rad se opredelio za „zaludan posao“, za bekstvo iz sigurnosti opštih sudova, za avanturu nepotpune indukcije, za iskušenje konkretnog“.
Knjiga eseja i kritika posvećenih pozorištu nije možda očekivan izdanak višedecenijskog plodnog rada Jovana Ljuštanovića, koji nas je prerano napustio pre tačno dve godine. Ovaj posvećeni istraživač dečje književnosti i neumorni tumač, urednik i priređivač negovao je i drugačije radoznalosti. Analizirao je pozorište za decu i jednočinke Branislava Nušića, glumački rad Stevana Šalajića, refleksije savremenog srpskog trenutka i opšte metafizičke obesmišljenosti u dramama Biljane Srbljanović, pisao o izvođenjima drama Slobodana Selenića, Ljubomira Simovića i Gorana Stefanovskog, ali i spektakularne koreodrame Nade Kokotović po motivima dela Marsela Prusta i s muzikom Mitra Subotića. „Čudo u Šarganu“ u režiji Egona Savina u Srpskom narodnom pozorištu Ljuštanoviću je povod ne samo za kompleksnu i tačnu analizu dramskog teksta i rediteljske postavke, nego i za dubinsku analizu glumačke igre. Kritika naslovljena „Glumci i čudotvorci“ sadrži i malu odu nežnog divljenja umeću Jasne Đuričić, još te 1993!
Knjigu otvara rad iz 1991. o mestu glume u pozorišnoj kritici: analizirajući više od sto tekstova preko pedeset pozorišnih kritičara, pisanih tokom sedam godina, Jovan Ljuštanović otkriva jedan novi paradoks glumca: „kritika govori o glumi malo i sporadično“, ali je istovremeno prema njoj blagonaklona, „jarka i patetična u komplimentima“. Otkriva da najčešće govor o glumi dođe na red tek posle pominjanja scenografije i kostima, a da je neretko i onda analiza glume u funkciji tumačenja rediteljskog postupka. Gluma je, slikovito kaže Ljuštanović, mezimče pozorišne kritike, ali mezimče koje je najureno u ćošak.
Ana Andrejević, „Problematizacija smrti u Hamletu“, Zavod za udžbenike i FFKM, 2021.
„Smrt je bila stvarna i stalno prisutna pretnja Šekspirove realnosti“.
Baveći se problematizacijom smrti u nauci i religiji, odnosom renesansnog čoveka prema smrti, ali ponajviše smrću kao projekcijom i kategorijom u Šekspirovoj najpoznatijoj tragediji, Ana Andrejević piše monografiju koja pokušava da „odgonetne razlog enigmatičnosti ove tragedije i njenog glavnog junaka“.
Simbolika i ikonografija smrti čine „Hamleta“, tvrdi autorka, svojevrsnom tanatološkom studijom. Važno je, dakako, pozabaviti se i samoubistvom kao pažljivo pripremanim intimnim razrešenjem koje se odigrava na sceni, fenomenom koji publiku privlači što iz radoznalosti, što iz nespokoja, a delom i stoga što su gledaoci gladni „dobrovoljne smrti“.
Polonije je, kao žrtva Klaudijeve manipulacije i kao proburaženi leš, doslovce žrtvovan političkim interesima, dok Ofelija kao da strada u neželjenom i polusvesnom, ali ipak doslednom traganju za smrću. Da li je Ofelijina smrt lepa, kako tvrdi E. S. Bredli, ili pak delotvorna, kako misli Kolridž? Da li smrt nju revirginizuje tako što joj ukazuje priznanje koje joj nije dato za života?
Jedno samoubistvo i devet ubistava ukupna su statistika smrti u „Hamletu“, smrti koja se priželjkuje kao spokoj i kraj nedaća, ali i od čijeg se apsurda i ništavila strepi.
Bonus video: 24 minuta Dobitnica nagrade Sloboda Milena Radulović
