Izdavački centar Matice srpske objavio je jedanaesto kolo antologijske edicije "Deset vekova srpske književnosti", koje sadrži 10 naslova u 11 knjiga.
Jedanaesto kolo obuhvata sve drame Marina Držića, antologiju građanske poezije Marije Kleut, pripovetke, romane i druge prozne oblike Milutina Uskokovića, Veljka Milićevića, Grigorija Božovića i Dragoslava Mihailovića (dve knjige), pesme, poeme, drame i eseje Milutina Bojića, Todora Manojlovića, Desimira Blagojevića i Matije Bećkovića, kao i studiju Stanislava Vinavera o Lazi Kostiću.
Knjige su priredili Zlata Bojović, Goran Maksimović, Biljana Mičić, Marija Blagojević, Radivoje Mikić, Aleksandar Pejčić, Bojana Popović, Jovan Delić i Milivoj Nenin.
Povodom izlaska jedanaestog kola, pokretač i glavni urednik edicije akademik Miro Vuksanović podseća da je Antologija pokrenuta s namerom da prikaže celovit razvitak srpske književnosti po novim merilima i saznanjima, da prikaže kontinuitet literarne reči od 12. veka koji je početni do 21. veka koji je deseti u nizu, od usmene i žitijske književnosti do savremenih književnih žanrova.
„Reč je o poslu koji ima nacionalni značaj. To je najveći takav poduhvat u srpskoj izdavačkoj delatnosti. Objavljivanje prvih 100 knjiga u 10 godina jeste veliki uspeh izdavača gde se svi poslovi obavljaju honorarno“, istakao je Vuksanović.
Zastupljeni su, kako navodi, pisci čije knjige obeležavaju vreme u kojem su nastale, bez razlike na kojem obliku i na kojem narečju srpskog jezika su napisane, u bilo kojoj zemlji gde su Srbi živeli ili sada žive.
Pritom se, naglašava Vuksanović, ne primenjuje nikakav teritorijalni ili vremenski „ključ”.
„Jedini kriterijum je vrednosni, književnoistorijski potvrđen ili na nov način ustanovljen. Sve knjige se štampaju po sadašnjim pravopisnim normama, ali je očuvana autentičnost teksta gde je god mogućno“, objasnio je akademik Vuksanović.
Vuksanović naglašava da glavni cilj Antologije, koja je istovremeno i vekovna hronika, nije samo književni, već i kulturološki, i leksički, i obrazovni, da pokaže kako se međusobno dopunjuju i uvećavaju civilizacijski slojevi, da je svaki od njih važan, ne samo kao istorijski podatak no kao dokaz da sve što nastaje mora da ima i prirodnu vezu sa onim što mu je prethodilo.
„Tako biva i kada novo potire ono što je nastalo ranije. I opozicioni odnos pokazuje prožimanje različitih pojava. To pravilo jednako važi i za književni i za jezički izraz. Jezik je osnova književne umetnosti. Zato je značajno da se u istom nizu objavljuju knjige koje su napisane predvukovskim oblicima srpskog jezika i knjige novije srpske književnosti čiji je Vuk osnivač“, smatra Vuksanović.
Antologija ima dve serije. Za prvu seriju je odabrana 121 knjiga. Date su u hronološkom nizu, a na početku je sabrano delo prvog srpskog književnika Save Nemanjića.
U pet knjiga je antologija srednjovekovne literature. Toliko knjiga ima i narodna književnost u svim njenim žanrovima.
Stara dubrovačka i primorska književnost, uz poštovanje istorijskih prilika da pripada i drugima, prezentovana je u tri knjige.
Doba prosvećenosti i 19. vek okupljaju pedesetak pisaca, ali nema svaki svoju knjigu, često su po dva ili tri zajedno.
Najviše naslova pripada pesnicima i proznim piscima 20. veka, jer se tada pojavio veliki broj antologijskih pisaca.
Međutim, u prvoj seriji nisu svi okupljeni. Ostavljeno je dosta imena za drugu seriju da bi, kako objašnjava Vuksanović, i ona bila antologijska, a dosad je odabrano 40 knjiga pisaca koji su rođeni pre 1930. godine i čije je delo završeno.
Antologija će, prema rečima njenog urednika, imati i knjige pisaca koji se afirmišu dok se edicija objavljuje te je reč o otvorenom poduhvatu, koji nije zaključen, koji hoće da se njegova celovitost dopunjava u vremenu koje dolazi.
Knjige izlaze u godišnjim kolima, po pravilu u 10 knjiga.
Prvo kolo je objavljeno 2010. godine i u njemu su Sveti Sava, Dositej, Sterija, Njegoš, Bora Stanković, prva knjiga Andrića, prva knjiga Crnjanskog, tri antologije poezije i kratkih oblika usmene književnosti.
Svako kolo se sastavlja tako da „u malom” ilustruje čitavu Antologiju, da su zajedno pisci različitih doba, da privlače pažnju što više čitalaca i tumača.
Svaka knjiga ima isti model: predgovor (uvek novi tekst), antologijski izbor, hronologija, selektivna bibliografija, napomene, objašnjenja pojmova gde je to potrebno i izbor kritika ranije objavljenih.
To su naučna izdanja dostupna svima, od učenika do ljudi sa visokim zvanjima. Priređivači su akademici, profesori univerziteta, književni istoričari i kritičari, pisci.
Dosad je te poslove obavilo šezdesetak priređivača iz Beograda, Novog Sada, Niša, Kragujevca, Leskovca, Užica, Sombora, Banje Luke, Podgorice, Nikšića, Vukovara, Golupca, Loka.
U svakoj knjizi su štampana koncepcijska i urednička načela, spisak svih odabranih naslova, pregled dosad štampanih knjiga, imena priređivača.
Antologiju finansijski podržavaju Ministarstvo kulture (od Drugog kola), Pokrajinski sekretarijat za kulturu (od početka), Grad Novi Sad (od 2015), stalni pretplatnici (prenumeranti), kupci na sajmovima knjiga ili u knjižarama, biblioteke preko javnih nabavki, uz redovan otkup Ministarstva kulture.
U svih jedanaest godina cena knjiga je ista. Knjige su u tvrdom povezu, sa zlatotiskom, u svečanoj opremi.
Tiraž svake knjige je 1.000 primeraka. Dosad je objavljeno 113.000 knjiga na 40.000.000 stranica.
Antologijska edicija Deset vekova srpske književnosti dobila je Nagradu za izdavački poduhvat Sajma knjiga u Beogradu 2019. godine, Nagradu „Grigorije Vozarović“ 2020. godine i druga priznanja.
Pratite nas i na društvenim mrežama:
