0
Jedan od pionirskih umetničkih pravaca - nadrealizam u fokusu je velike izložbe "Nadrealizam bez granica" koja je otvorena juče u njujorškom Metropoliten muzeju. Više od osam decenija revolucionarnog umetničkog pokreta postavka približava kroz 300 dela koja su potpisali stvaraoci iz 40 zemalja sveta.
Uz čuvena dela Salvadora Dalija, Miroa, Bretona, Renea Magrita ili Maksa Ernsta njujorška publika će do 30. januara naredne godine moći da vidi i radove predstavnika nadrealizma s ovih prostora – Marka Ristića i Nikole Vuča.
A nakon Njujorka izložba „Nadrealizam bez granica“ (Surrealism Beyond Borders) seli se od 25. februara u London, u galeriju Tejt modern, gde će trajati sve do kraja avgusta naredne godine.
Cilj izložbe jeste da se nadrealizam, jedan od najznačajnijih umetničkih pokreta 20. veka, predstavi kao pravac koji se preneo van granica „postojbine“, Francuske i inspirisao generacije i generacije stvaralaca.
Postavka će posetiocima približiti i osobenosti nadrealizma u različitim svetskim centrima.
Bilo da je u pitanju Dalijeva Španija, koji je na izložbi zastupljen sa više dela od kojih je jedno čuveni „Telefon sa slušalicom od jastoga“ ili Meksiko Fride Kalo, uz njeno delo „Dve Fride“ ili Nemačka Maksa Ernsta i njegovo „dvoje dece koji strahuju od slavuja“.
A jedan od tih centara koje predstavlja velika izložba u Njujorku jeste i Beograd. Upravo je u Beogradu 1929. godine nastala fotografija Nikole Vuča „Zadržano bekstvo nadstvarnosti“ koja je uvršćena na izložbu.
Taj rad je inače deo kolekcije nadrealističke umetnosti Muzeja primenjene umetnosti.
Iako nije bio potpisnik manifesta beogradskih nadrealista, niti zvanični član pokreta, Vučo se smatra fotografom srpskog nadrealizma, podsećaju iz ovog muzeja. U tom smislu česta su poređenja umetnika sa onim koje je u okviru francuskog pokreta zauzimao Man Rej.
Vučova fotografija „Zadržano bekstvo nadstvarnosti“ predstavlja jedno od antologijskih dela srpskog nadrealizma, čija vizuelna struktura predstavlja sublimaciju osnovnih ideja pokreta.
Imala je privilegovano mesto u almanahu „Nemoguće – L“impossible“ (Beograd, 1930), ključnoj publikaciji beogradske nadrealističke grupe, jer je objavljena na naslovnoj strani i u okviru programskog teksta pokreta.
Nikola Vučo rođen je u Beogradu 1902. godine u uglednoj trgovačkoj porodici. Vučo se školovao u Marseju, Nici, Kanu i Parizu, a po povratku u Beograd otvara advokatsku kancelariju. Iako školovan za ekonomistu, pravnika i istoričara fotografijom je počeo da se bavi iz ljubavi. A prvi fotoaparat dobio je od starijeg polubrata Mihaila Vuča i odmah počeo da beleži sve što bi video na pariskim ulicama. Prekretnica se desila kada u Parizu upoznaje nadrealiste, posebno Filipa Supoa. Po povratku u Beograd počinje da druguje sa još jednim značajnim imenom nadrealizma sa ovih prostora – Markom Ristićem.
Fotografija „Krov nad prozorom“ iz 1928, koju je naslovio po istoimenoj poemi svoga brata, romansijera i pesnika Aleksandra Vuča, označava početak njegovog „nadrealističkog eksperimenta“.
Za vreme Drugog svetskog rata Nemcu su ga „strpali“ u kazneni logor, kao vojnog zarobljenika. Po povratku iz zarobljeništva, nije mu više toliko bilo stalo do fotografije. Okreće se svojoj vokaciji – društvenim naukama. I kada je u Beogradu 1947. godine osnovan Ekonomski fakultet Vučo biva izabran za profesora ekonomske istorije.
Objavio je niz knjiga i studija iz oblasti ekonomske istorije, kao što su „Agrarna kriza u Jugoslaviji 1930-1935“ i „Industrijska revolucija u Srbiji u XIX veku“. Zastupao je tezu da ovaj prostor zaostaje više od stotinu godina u odnosu na industrijski najrazvijenije zemlje. Zahvaljujući Vuču ekonomska istorija postala je zasebna naučna disciplina u srpskoj istoriografiji.
Nikola Vučo preminuo je novembra 1993. u 91. godini života.
A fotografiju „Zadržano bekstvo nadstvarnosti“, koja sada krasi njujorški Metropoliten, kao deo zaostavštine Marka Ristića, Muzeju primenjene umetnosti poklonila je 2005. godine njegova sestričina, Jelena Jovanović.
Bonus video:
Krađa umetničkih dela
