0
Životni put koji i danas intrigira i prevazilazi maštu filmskih scenarista, sve je to bila Jovanka Broz, kaže za Nova.rs Radmila Stamenković, muzejski savetnik Muzeja naivne i marginalne umetnosti u kojem se otvara postavka "Partizanka i Fragonar. Kolekcija slika Jovanke Broz".
Piše: Nikola Marković
Predstojeća izložba „Partizanka i Fragonar. Kolekcija slika Jovanke Broz“, čije je otvaranje zakazano za 13. maj u 19 časova u Galeriji Muzeja naivne i marginalne umetnosti u Jagodini, jedna je od sve brojnijih interesantnih aktivnosti ove institucije kulture. Ovu izložbu pratiće i izložba haljina i aksesoara „Jovanka Broz u boji“, tako da će lik i delo Jovanke Broz, jedne od najintrigantijih ličnosti istorije ovih prostora, biti sagledana iz različitih uglova. O svemu ovome i aktuelnostima u radu Galerije razgovarali smo sa Radmilom Stamenković, muzejskim pedagogom iz Muzeja naivne i marginalne umetnosti.
Izložba „Partizanka i Fragonar. Kolekcija slika Jovanke Broz“ stiže u Jagodinu kao plod saradnje između Muzeja Jugoslavije i Matice Srpske. Kako je tekla ta saradnja i kako je došlo do ideje za izlaganje u Jagodini, čak i pre nego u Beogradu?
– Izložba je nastala kao rezultat saradnje Muzeja Jugoslavije i Galerije Matice Srpske, dve institucije koje već dugi niz godina zajedno rade na proučavanju, promociji i prezentaciji nacionalnog kulturnog nasleđa. Ovo je jedinstvena prilika da se pokaže jedan do sada nepoznati opus, odnosno jedan deo kolekcije Muzeja Jugoslavije koji nikada nije bio dostupan javnosti, iz razloga jer je bio deo kuće u kojoj je Jovanka Broz provela poslednjih 30 godina.
Koji su najvažniji aspekti ove izložbe – da li je to njena istorijska crta koja progovara o vremenu Jovanke Broz i politici njenog vremena, ili ona koja se bavi samim likovnim delima i zastupljenim umetnicima?
– Oba aspekta su zastupljena, kako istorijski tako i umetnički. Sudbina žene koja je trideset tri godine provela u izolaciji, bez osnovnih ljudskih prava, bez pasoša, lične karte, zdravstvene knjižice, prava na penziju. Životni put koji i danas intrigira i prevazilazi maštu filmskih scenarista, sve je to bila Jovanka Broz. Ikona jedne epohe, tragična junakinja novog doba, partizanka, najlepša žena tadašnje Jugoslavije, emancipovana i tradicionalna. Ona se pretvorila u mit – ono što obično ostaje od oskudnih istorijskih činjenica, fragmentarnih arhivskih podataka, kolektivnog i ličnog zaboravljenog i zapamćenog. Koliko je jak vizuelni utisak ostavljala Jovanka na ljude, njena neverbalna komunikacija, glavne su odlike ove heroine.
Izložba obuhvata dela likovne umetnosti domaćih i stranih autora, lične predmete, fotografije i nekoliko komada nameštaja iz kuće u kojoj je Jovanka Broz živela nakon smrti Josipa Broza. Izlaganje ovih dela ima dvostruki značaj: s jedne strane radi se o umetničkim predmetima koje publika do sada nije imala priliku da vidi, a s druge ona predstavljaju imaginarni muzej sećanja Jovanke Broz, kroz koji se mogu rekonstruisati delovi i detalji njenog života i stvoriti slika vremena u kom je živela. Izložena umetnička dela, koja su poslednje trideset tri godine Jovankinog života oplemenjivala prostor u kom je živela, na poseban način današnjoj javnosti objašnjavaju fenomen Jovanke Broz – njenu ličnost i osećaj za umetnost, ali ne i njenu istorijsku ulogu i političku poziciju.
Iz ugla nekog ko je zaposlen u Galeriji MNMU, kako vidite značaj ove izložbe za scenu vizualnih umetnosti u Jagodini i šire u regionu?
– Važnost ove izložbe se ogleda u tome što će publika u Jagodini i okolini po prvi put moći videti umetnička dela i predmete iz privatne kolekcije Jovanke Broz i samim tim da će iz jednog novog ugla sagledati njenu ličnost. Nadamo se da će ova izložba uticati da Jagodina i naš Muzej postanu nezaobilazna stanica kulture kada su u pitanju ovako veliki umetnički projekti.
Predstojeću izložbu će pratiti i izložba haljina i aksesoara “Jovanka Broz u Boji” – šta nam ova izložba govori o vremenu u kome je Jovanka Broz živela i naročito o njenoj ulozi u diplomatskim krugovima i unutrašnjoj politici?
– U modni svet raskošnih boja prve dame Jugoslavije javnost će imati priliku da zakorači na izložbi „Partizanka i Fragonar“ koju će pratiti haljine, originalni odevni komadi iz jedinstvene kolekcije Jovanke Broz, koji su bili izložene u holu RTS-a u septembru 2021. godine. Ekskluzivno će biti prikazane toalete koje je nekadašnja prva dama nosila u oficijelnim prilikama, a koje do sad publika u Jagodini i regionu nije mogla da vidi. Ova fantastična i prelepa izložba haljina, koja će pratiti izložbu Partizanka i Fragonar, trebalo bi da bude modna priča, a ujedno će svedočiti i o protokolu, etikeciji i načinu života ali će otkriti i deo ličnosti Jovanke Broz.
Jovanka Broz je pratila svetske modne trendove, ali je izgradila lični, monumentalni stil svedenih linija, prefinjen i glamurozan, prepoznatljiv po odeći krojenoj uz telo, otvorenog dekoltea, naglašenog struka, sa skupocenim ali decentnim nakitom, crvenom ružom i karakterističnom frizurom. Vrlo vešto birala je garderobu, u diplomatskim i oficijelnim prilikama nosila je luksuzne toalete svetskih i domaćih kreatora, dok je na pojavljivanjima u domaćoj javnosti birala skromnije modele sa kojima su mogle da se poistovete široke narodne mase. Obično je više puta odevala istu odevnu kombinaciju lišavajući se imperativa uvek novog i drugačijeg. Osim toga, prema relevantnim izvorima, Jovanka je neretko prepravljala odevne predmete i aksesoar.
Kakvo interesovanje vlada za Galeriju MNMU od renoviranja i ponovnog otvaranja, kako reaguju posetioci iz Jagodine i ima li gostiju iz drugih gradova?
– U periodu posle renoviranja, muzej je organizovao više izložbi od kojih mnoge imaju internacionalni karakter. Muzej takođe organizuje i značajnu međunarodnu manifestaciju Trijenala umetnosti samoukih vizionara, kao jedan od najboljih načina za proučavanje i afirmisanje razvoja umetnosti koja nastaje izvan konvencija na širem međunarodnom planu. Muzej je ostvario i saradnju sa drugim kulturnim institucijama van naše zemlje, poput Muzeja suvremene umjetnosti iz Zagreba koji je kod nas gostovao sa izložbom „Hvatači snova“, koja je publici predstavlila presek savremene umetničke marginalne-autsajderske i art brut scene iz Hrvatske i Srbije. Jako je veliko interesovanje publike iz Srbije za klasike ove umetnosti, zapažen je i znatan broj inostranih posetilaca.
Bonus video: Jovanka Broz i tajne službe
