62
Pre godinu dana, u 33. godini, napustio nas je Igor Vuk Torbica, nesporno najbolji reditelj mlađe generacije u regionu, umetnik koji je, za nepunih pet godina profesionalnog rada režirao u mnogim značajnim pozorištima bivše Jugoslavije (osim u BiH), a čak četiri njegove predstave proglašene su za najbolje godišnje produkcije u tri države i dva puta za najbolje u regionu!
Svojim životom, ali i tugom koju je provocirao njegov odlazak, Igor je ujedninio region kao nijedan mladi umetnik do tada. Bio je voljen, ali kako to biva sa vrednim i vanserijski talentovanim ljudima, i osporavan – možda ponajviše u gradu koji je odabrao za svoj dom.
Rođen je u Drvaru, detinjstvo je proveo u Rovinju i Puli, a diplomirao je 2013. na beogradskom FDU, u klasi prof. Alise Stojanović. Pozorišna javnost je njegov nesumnjivi dar prvi put prepoznala kada mu je ispitna predstava sa treće godine studija, Nušićev “Pokojnik“, uvrštena u redovni repertoar Jugoslovenskog dramskog pozorišta. Prvi profesionalni angažman je imao 2015. u zrenjaninskom teatru, gde je režirao Molijerovog “Don Žuana”.
U sledećih pet godina Torbica je režirao 13 predstava (i, što je manje poznato, započeo četrnaestu) kojima je, kako je to govorila teatrološkinja Jelena Lužina, “menjao pozorišni život regiona”: Fon Klajstov “Razbijeni krčag” (JDP), Tolerovog “Hinkemana” (ZKM Zagreb), Nušićevu “Ožalošćenu porodicu” (Slovensko ljudsko gledališče, Celje/Prešernovo gledališče, Kranj), Fon Horvatove “Priče iz Bečke šume” (“Gavela“, Zagreb), Tolstojevo “Carstvo mraka” (Narodno pozorište u Beogradu), Molijerovog “Mizantropa” (HNK, Rijeka), Šekspirovog “Tita Andronika” (ZKM, Zagreb), Lorkine “Krvave svadbe” (“Grad teatar”, Budva i SNP, Novi Sad), Lesingovu “Emiliju Galoti” (Drama SNG, Ljubljana), autorski projekat po motivima istoimene Molijerove drame “Tartif” (koprodukcija Srpskog narodnog pozorišta i Narodnog pozorišta Sombor), “Bakhe – kratak pregled raspadanja” po motivima Euripidovih “Bahantkinja” (bitoljsko Narodno pozorište), Ibzenove “Strahove” (Prešernovo gledališče, Kranj), i “Strah – jedna topla ljudska priča”, autorski projekat inspirisan motivima dela Franca Ksavera Kreca (Narodno pozorište Pirot). Početkom marta 2020. započeo je probe u SNP-u, ali je rad na projektu “Zločin i kazna, zapisi iz podzemlja”, po Dostojevskom, prekinuo nakon dve nedelje, zbog pandemije korona virusa.
Skoro sve njegove predstave prikazivane su i nagrađivane na bitnim pozorišnim festivalima u regionu, a ovom prilikom pomenućemo samo ona najznačajnija priznanja. “Razbijeni krčag” je 2016. dobio čak 11 nagrada na Festivalu malih scena u Rijeci, Danima satire u Zagrebu i Danima komedije u Jagodini. Iste godine Torbica je za predstavu “Hinkeman” dobio nagradu za najbolju režiju na Jugoslovenskom pozorišnom festivalu “Bez prevoda” u Užicu i na Festivalu “Gaveline večeri” u Zagrebu, predstava je proglašena najboljom, baš kao i na INFANT-u u Novom Sadu, te na Festivalu malih scena u Rijeci, gde je osvojila još tri nagrade. “Hinkeman” je dobio i Nagradu hrvatskog glumišta u 2016. godini za najbolju dramsku predstavu u celini. „Priče iz Bečke šume“ su 2017, na Jugoslovenskom pozorišnom festivalu „Bez prevoda“ osvojile tri prestižna priznanja. Za”Ožalošćenu porodicu” iste godine Torbica je dobio Nagradu “Žlahtni režiser” na Danima komedije u Celju. U naredne dve godine predstava “Carstvo mraka” mu je donela Nagradu “Jernej Šugman” na Festivalu SNG Drama u Ljubljani, priznanje za režiju na “Vršačkoj pozorišnoj jeseni”, tri nagrade na šabačkom “Pozorišnom proleću”, od kojih je jedna za nabolju predstavu. “Tit Adronik” je ovenčan Nagradom hrvatskog glumišta 2018. za najbolje rediteljsko dramsko ostvarenje. Na festivalu MIT Kraljevskog pozorišta “Zetski dom” 2019. godine, “Krvave svadbe” su glasovima publike izabrane za najbolju predstavu, a na Bijenalu crnogorskog teatra ova insenacija Lorkinog komada dobija tri nagrade.
Igor Vuk Torbica je dobitnik i Nagrade “Grad teatar” za pozorišni doprinos u sezoni 2017/18. Predstava “Bakhe – kratak pregled raspadanja” ponela je priznanje za režiju i za najbolju predstavu na pozorišnom festivalu “Vojdan Černodrinski” u Prilepu. “Tartif” je ovenčan sa šest nagrada na “Pozorišnom proleću” u Šapcu, među kojima su i one za najboljeg reditelja i najbolju predstavu. Na Festivalu profesionalnih pozorišta Vojvodine 2019. “Tartif” je dobio četiri nagrade, u koje spadaju i priznanja za najboljeg reditelja i predstavu. Iste godine ova predstava je proglašena najboljom i na Teatar festu “Petar Kočić” u Banja Luci, a pored nagrade za režiju, pripala su joj još 3 priznanja. Na Jugoslovenskom pozorišnom festivalu “Bez prevoda” u Užicu 2019, “Tartifu” je dodeljena Specijalna nagrada “Ardalion” za inovativnu nadogradnju dramske klasike.
Torbica i njegove predstave su nagrađivane i na festivalima u Vranju, Mladenovcu, Smederevu, Aleksandrovcu, dobio je Nagradu “Hugo Klajn” kao student generacije, nagradu na Studio festu…
Poslednje priznanje, Igor je dobio za režiju “Tartifa”, i to posthumno, kada je postao laureat bijenalne Nagrade “Bojan Stupica” koju mu je jednoglasnom odlukom žirija dodelilo Udruženja dramskih umetnika Srbije.
Moguće je da mi je u pripremi ove biografije promakao neki teatrografski podatak, ali veliko je pitanje da li bi ova faktografija bila sistematizovana bez truda Grada teatra Budva i Srpskog narodnog pozorišta, koji su se, koliko mi je poznato, jedini potrudili da je prikupe i obrade. Nisam video da se time bavila neka beogradska pozorišna institucija. O višim instancama grada koji je Igor odabrao za svoj dom i da ne govorim.
Čuvši vest o Igorovoj smrti, prestonička javnost je u sav glas povikala da je to “ogroman gubitak za sva naša pozorišta”! Tih junskih dana prošle godine posebno mi je zaparala uši izjava uprave jednog beogradskog teatra da “sada možemo da žalimo za nekim divnim predstavama koje nikada neće režirati”, a izgovorena je sa punom svešću o tome da Igorovog imena nije bilo u zvanično objavljenim repertoarskim planovima niti tog, niti ijednog drugog pozorišta našeg glavnog grada u 2020. i 2021. godini.
Igor je u Beogradu režirao samo dve predstave, poslednju 2018, koja je proglašena najboljom u Srbiji te sezone, po mišljenju kritike. I, nakon toga, dve godine nije dobio nijedan poziv da radi u svom gradu. Pozorišne uprave koje su mu zatvarale vrata za života, nakon smrti su mu ih naprasno otvorila, ali samo na kratko, dok je to imalo medijsku pozornost. U takvom fokusu, svi su zdušno podržali ideju Kokana Mladenovića da se u Beogradu organizuje revija Igorovih predstava, ali u poslednjih godinu dana Beograđani su na prstima jedne ruke mogli da izbroje izvođenja predstava koje je Igor režirao.
Najzad, Igoru Vuku Torbici još uvek u Beogradu nije priređena komemoracija.
To smo mi. Možda je kasno da se menjamo, ali hajde da pokušamo. Da bi neki novi Igori mogli da rade i stvaraju umetnost, slobodni i podržani od institucija koje postoje da bi bile u njihovoj službi.
I da bi Igor mogao, kako je to voleo da kaže, mirno da spava – sa vukom u sebi.
Učestvuj u diskusiji ili pročitaj komentare
