Na pola životnog puta, reči su kojima počinje "Božanstvena komedija" i danas najveća poema u italijanskoj literaturi.
I dok se „Božanstvena komedija“ i danas, više od sedam vekova nakon nastanka, smatra remek-delom svetske književnosti, život njenog autora Dantea Aligijerija nikada nije osvetljen do kraja. Legenda kaže da je sav svoj život zapravo utkao u svoja književna dela.
Ali, sa željom da dodatno osvetli lik i delo firentinskog poete, nova izložba u Italiji pruža vrlo zanimljiv pogled na život Dantea Aligijerija. Kao lajtmotiv postavke u Raveni poslužilo je progonstvo književnika iz rodne Firence 1302. godine, piše „Artnet njuz“.
Dante Aligijeri rođen je 1265. godine u Firenci, a pripadao je gvelfskoj porodici, političkom savezu koji je podržavao papu. Kada mu je bilo samo 12 godina roditelji su mu ugovorili brak s ćerkom tamošnjeg moćnika Đemom di Maneto Donati. Ali, Danteovo srce osvojila je još tri godine ranije samo jednim pogledom Beatriče Portinari, kojoj je posvetio nekoliko soneta.
Kao i svoji ispisnici u Firenci Dante se borio u Gvelfsko-gibelinskom sukobu kod Kampaldina 1289. godine. Iako je već počeo da piše i upijao tadašnju literaturu, od antičkih pisaca, poput Cicerona ili Ovidija do heroja „Sicilijanske poetske škole“ imao je i političke ambicije. Ali da bi ih ostvario bio je prinuđen da načini jedan kompromis – da postane apotekar. Firentinski zakon iz 1295. godine predvideo je da plemići, koji žele da se bave javnim poslom, moraju da budu članovi nekog esnafa. A i u to vreme u apotekama su se prodavale knjige, pa je spojio lepo i korisno…
Ali, samo pet godina kasnije Bonifacije Osmi proglašen je papom, a Dante se nakon povratka iz diplomatske službe u San Điminjanu, kao jedan od gradskih zvaničnika Firence usprotivio papskoj dominaciji gradom. Rezultat sukoba bilo je progonstvo Dantea iz Firence 1302, a čak mu je zaprećeno lomačom ako se ikad vrati na teritoriju ovog grada-države.
I to progonstvo, koliko god da je bilo strašno za njegov život i političku karijeru, bilo je očigledno plodonosno za umetničko stvaralaštvo. Jer, legenda kazuje da je u egzilu osmislio „Božanstvenu komediju“.
Dante je bio prinuđen da luta italijanskim poluostrvom. Prognan, boravio je u Veneciji, Rimu, Veroni, Bolonji, Salzanu… Postoji kazivanje da je u to doba stigao čak i do Pariza, pa i Oksforda u Engleskoj. A konačno se posle silnih lutanja skrasio 1318. godine u Raveni, gde je umro tri godine kasnije. I nedugo nakon što je završio svoje najčuvenije delo.
I upravo taj grad, uoči navršavanja sedam vekova od njegove smrti, odaje počast Danteu kroz neobično zamišljenu izložbu koja će trajati do 4. jula u Gradskom muzeju umetnosti Ravena. Postavka naslovljena „Umetnost u doba egzila“ istražuje koja je to umetnička dela Dante imao priliku da vidi tokom svojih putovanja, odnosno lutanja Italijom u potrazi za domom, daleko od svoje Firence.
Zato su na izložbu uvršćena dela umetnika koji su bili poštovani u Danteovo vreme, od kojih su neki i danas nepoznati, a čuvaju se u privatnim i javnim, muzejskim kolekcijama. Za izložbu u Raveni su pozajmljena dela iz različitih značajnih muzejskih institucija širom Evrope, od Uficija u Firenci, do pariskog Luvra.
„Božanstvena komedija“ već sedam vekova inspiracija je nebrojenim umetnicima, od Franca Lista koji je toliko kompozicija pisao pod utiskom Danteovog remek-dela, preko pozorišnih i filmskih stvaralaca, do Ogista Rodena čiji je čuveni „Mislilac“ deo impresivne skulpture pod uticajem ovog dela…
A šta je to Dante video što ga je toliko nadahnulo kada je pisao „Božanstvenu komediju“? Bili su to mozaici, freske, slike istaknutih gotskih predstavnika i onih koji su bili preteče renesanse. Rad svih umetnika, čija su dela trenutno u Raveni, među kojima su Arnolfo di Kambio, Đovani Pizano ili Đulijano da Rimini, Dante Aligijeri je vrlo dobro znao i divio im se.
Jedan od umetnika koji je na izložbi zastupljen sa značajnim mozaikom jeste Čimabue. Inače, Čemi di Pepo Čimabue, jedan je od najpoznatijih mozaičara gotskog doba. Autor je i slike „Mažesta“, koju je radio za oltar firentinske crkve Sveta trojica, odnosno dela „Raspeće“ rađene specijalno za crkvu Santa Kroče.
A Čimabue je svoj život okončao u Pizi iste godine kada je Dante prognan iz Firence…
Na postavku je uvršćeno i delo Nikola Pizana, umetnika rođenog u Pizi, gde je i skončao 1284, koji se smatra ocem moderne skulpture, a tu je i Đoto di Bondone, italijanski slikar gotike, arhitekta i skulptor. Baš je Đotov rad bio ključan za razvoj umetnosti toga doba, jer je slikarstvu vratio prostorne iluzije…
Tu je i „Madona sa detetom“ i danas nepoznatog autora.
– Pomisliti samo da su naši divni vizantijski mozaici inspirisali Dantea da napiše poslednje delove „Raja“ izaziva velike emocije i ponos svih nas u Raveni. Pozajmice umetničkih dela iz cele Evrope istovremeno su izraz bezvremene lepote i Danteove inspiracije zahvaljujući kojoj je stvoreno to remek-delo “Božanstvena komedija”, ali i ostatak opusa velikog književnika – kazao je gradonačelnik Ravene Mikele di Paskale.
Iako je „Raj“ završio baš u Raveni, u koju ga je pozvao princ Gvido Novelo da Polenta, malarija je bila kobna po njegov život. Preminuo je 14. septembra 1321. u 56. godini života i sahranjen je u tamošnjoj crkvi San Frančeska. A egzil iz Firence nikada nije preboleo. Na nadgrobnom spomeniku Dantea Aligijerija nalazi se stih njegovog prijatelja, pesnika Bernarda Kanaćija:
„Firenca, majka male ljubavi“.
Koje je tvoje mišljenje o ovoj temi?
Učestvuj u diskusiji ili pročitaj komentare