Kroz prizmu poznatih istopolnih parova koji su tokom prethodnih godina imali prilike da se pokažu kao roditelji usvojivši decu, doktor psiholog Žarko Trebješanin komentarisao je za naš portal LGBT roditeljstvo, i istakao da između prihvatilišta i domova za decu i istopolnih roditelja, treba pre dati priliku istopolnim roditeljima.
Naime, tokom prethodnih dana svetski mediji brujali su o legendarnom pozorišnom glumcu u penziji Vitoldu Savodi, koji je u svojoj stotoj godini u jako konzervativnoj i religioznoj Poljskoj prizano da je gej, te da je tokom života proživeo dva svetka rata, krize, progone homoseksualaca i vreme HIV virusa.
PROČITAJTE JOŠ
Njegova iskrena ispovest podstakla je ljude na društvenim mrežama širom sveta, ali i mnogobrojne javne ličnosti koje su priznale da su gej da ga podrže, te da mu kroz reflekciju sopstvenog života stave do znanja da je uvek ispravno i pravedno biti svoj, bez obzira na društvene okolnosti.
Tako su u žižu javnosti ponovo dospeli poznati istopolni parovi koji su tokom prethodnih godina uspeli da ozvaniče svoju bračnu zajednicu u vidu istopolnog partnerstva ili braka, a koji su takođe u međuvremenu uspeli da usvoje nezbrinutu decu, ili da dobiju dete uz pomoć surogat majčinstva i da se oprobaju u ulozi roditelja.
Primera radi, Neil Patrik Haris, jedan od junaka serije “Kako sam upoznao vašu majku”, i njegov dugogodišnji partner Dejvid Burtka dobili su blizance uz pomoć surogat majke 2010. godine i od tada svi zajedno žive u bračnoj zajednici.
Njih dvojica redovno objavljuju porodične fotografije na svojim društvenim mrežama i upućuju fanove u život i odrastanje svoje dece.
I slavni latino pevač Riki Martin i njegov dvanaest godina mlađi suprug Džvan Josef često objavljuju fotografije svoje dece, a do sada ih imaju četvoro: sina Rena Martina – Josefa koji se uz pomoć surogat majke rodio u oktobru prošle godine, a njih dvojica od ranije zajedno imaju i ćerku Luciju, ali i još dvojicu blizanca koje su takođe dobili uz pomoć surogat majke.
Pevačica Džulija Majkl i njena bivša supruga Hajdi Rodes takođe su ponosne mame dvojice sinova koje su usvojile 2012. godine. Iako više nisu u braku, pevačica i menadžerka za talente i dalje su u kontaktu i zajednički odgajaju svoje sinove.
Glumac Mat Bomer zajedno sa partnerom Sajmonom Holsom takođe odgaja trojicu sinova koje je par dobio uz pomoć surogat majke.
Lista poznatih se niže u nedogled.
Ipak, oko pitanja usvajanja dece od strane LGBT osoba, odnosno oko pitanja roditeljstva LGBT osoba postoje brojni sukobi i teške rasprave između LGBT pokreta i drugih zagovornika poštovanja prava LGBT osoba i anti gej pokreta koji je uglavnom sastavljen od religijskih i desničarskih organizacija.
Pitanje koje se najčešće poteže jeste da li postoje negativne posledice za dete koje odrasta u istopolnoj porodici. Ovo pitanje se može rasčlaniti na pitanje o rodnoj konfuziji, pitanje o seksualnoj orijentaciji i pitanje o generalnom stanju deteta.
Na ova pitanja za Nova.rs odgovorio je doktor psiholog Žarko Trebješanin.
„To je stvarno jedno vrlo delikatno pitanje. Možda bi trebalo da se kaže da ukoliko dete može da se da u neku porodicu različitog pola, sigurno da je bolje, naravno da treba da ima uzor i muškarca i žene. Ta istraživanja o LGBT usvajanju koja do sada postoje ne daju jednoznačne rezultate i sasvim je moguće da kasnije ta deca koju odgajaju istopolni roditelji imaju problema u adolescenciji kod razvoja seksualnosti, usvajanje svoje uloge pola i slično“, objašnjava on i dodaje:
„Međutim, tu ipak treba ostaviti rezervu, u smislu – ako je izbor između toga da ta deca odrastaju u domovima ili sa istopolnim roditeljima, onda je ipak bolje da budu kod istopolnih roditelja. Ništa ne treba generalizovati, naravno, puno toga zavisi i od sredine. Nije ni Srbija tako jedinstvena, sasvim su različiti stavovi u Beogradu i mnogo liberalniji nego u nekom zaostlaom kraju, nerazvijenom, niskog obrazovanja i tako dalje“, zaključio je Trebješanin za naš portal.
I dok zakoni u Srbiji još uvek nisu regulisali čak ni istopolnu zajednicu u vidu istopolnog partnerstva ili braka, kakav je slučaj odavno u većini zapadnih zemalja, usvajanje dece od strane LGBT osoba i dalje ostaje kao jedna od ključnih tema za priznavanje istopravnog položaja istopolnih parova.
PROČITAJTE JOŠ
Pravo na poštovanje privatnog i porodičnog života i starateljstva
Evropskom konvencijom za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda, regulisano je Pravo na poštovanje privatnog i porodičnog života i starateljstva – član 8. U skladu sa tim pravima, danas se smatra krivično odgovornim odbijanje da se gej muškarcu, zbog njegove seksualne orijentacije, ne dozvoli starateljstvo nad detetom — jer predstavlja povredu očevog prava na privatni i porodični život iz člana 8., u konekciji sa članom 14. Evropske konvencije.
Prema popisu stanovništva u SAD, 2000. godine, 33% ženskih istopolnih domaćinstava i 22% muških su imala bar jedno dete mlađe od 18 godina koje je živelo sa njima. Godine 2005. u SAD-u je 270.313 dece živelo u istospolnim porodicama.
Naučna istraživanja
Naučna istraživanja pokazuju da su istopolni roditelji jednako spremni i sposobni za odgajanje dece kao i heteroseksualni roditelji.
Istraživanja su pokazala da ne postoji veza između seksualne orijentacije roditelja i mere emocionalne i psihološke prilagođenosti ili prilagođenosti u ponašanju. U stručnoj literaturi je naznačeno da je dobro stanje roditelja u finansijskom, psihološkom i fizičkom smislu dodatno poboljšano brakom, te da deca imaju koristi od toga da budu odgajana od strane roditelja koji su u zakonski priznatoj zajednici.
Američko udruženje psihologa, Američko udruženje psihologa i psihijatra, Nacionalno udruženje psihologa socijalnih radnika – izjavljuju:
„Izjave vodećih udruženja psihologa stručnjaka u ovom području pokazuju profesionalni konsenzus da se deca odgajana od strane lezbijskih i gej parova ne razlikuju ni u jednom značajnom pogledu od one koju podižu heteroseksualni roditelji.“
Profesorka Džudit Stejsi sa Državnog univeziteta u Njujorku takođe je konstatovala isto.
„Retko postoji toliko slaganja u bilo kojem području društvenih nauka kao što je u slučaju gej roditeljstva, što je razlog zašto su Američka akademija pedijatara i sve glavne profesionalne organizacije s ekpertize u području zdravlja deteta izdala saopštenje i rezolucije kojom podržavaju roditeljska prava lezbejki i gejeva.“
