0
Srpska vojska je tokom 1917 godine dobila novo automatsko oružje koje joj je povećalo vatrenu moć – puškomitraljez.
Još jedan nastavak priče o mitraljezima koje su Srpska vojska, a time i dobrovoljci iz SAD, u njenim redovima, koristili na Solunskom frontu. Tekst i fotografije iz knjiga „Srpska vojska – Oružje naših pobeda 1914-1918“ i „Serbian Army – Weapons of Victory 1914-1918” autora Branislava V. Stankovića, koje predstavljaju, do sada najdetaljnije studije pešadijskog naoružanja Srpske vojske u Prvom svetskom ratu, objavljeno kod nas i u svetu..
Pišu: Đorđe Pavlović / Bojan T. Dragićević
Svaka pešadijska četa je u februaru 1917 godine dobila po 8 a konjički eskadron po 4 puškomitraljeza sistema Šoša M-1915 kalibra 8 mm. Ovo je bilo u skladu sa formacijom francuske vojske. Dobijeno je 1772 puškomitraljeza, a do kraja rata taj broj se popeo na 1962 komada. Svaka pešadijska divizija imala je po 290 puškomitraljeza.Organizovana je i obuka u rukovanju ovim oružjem.
Pročitajte još...
Po naređenju Vrhovne komande, na kurs namenjen obuci u taktičkoj upotrebi puškomitraljeza, održavan u logoru Zejtinlik početkom 1917 godine, upućen je iz svake armije po jedan viši oficir a iz svakog puka po jedan niži oficir, dok je iz svakog bataljona upućen po jedan podoficir.
Puškomitraljez sistema Šoša (Chauchat) M-1915 kalibra 8 mm. je još jedno revolucinarno oružje izašlo iz „francuske kuhinje” .
Vodeći se ofanzivnom doktrinom „vatre u hodu”, Francuzi su još početkom 20. veka eksperimentisali sa automatskim oružjem male težine. Razvojem je rukovodila komisija Artiljerijskog komiteta, odnosno njena dva člana – kapetan Luj Šoša (Louis Chauchat) i glavni oružar Šarl Suter (Charles Sutter). Probe su se održavale u arsenalu Pito (Atelier de Construction de Puteaux – APX). Rezultat je bio automatsko oružje koje je radilo na principu dugog trzaja cevi i zatvarača, a koristilo službenu puščanu municiju 8 mm Lebel.
Neobična karakteristika je lučni šaržer sa 20 metaka postavljen sa gornje strane. Zakrivljenost šaržera bila je neminovna posledica korišćenja koničnog Lebelovog metka.
Arsenal u St. Etjenu (Manufacture d’armes de Saint-Étienne – MAS) u periodu 1913–1914. izradio je probnu seriju od 100 primeraka automatske puške, pod imenom „CS” (Chauchat-Sutter). Ovi primerci su početkom rata korišćeni kao naoružanje izviđača na avionima.
Glad za što većom vatrenom moći, izazvana početkom I svetskog rata, naterala je Francuze da nastave razvoj automatske puške „CS”, odnosno da stvore novu vrstu oružja – puškomitraljez. U saradnji sa firmom „Кlemon i Gladijator” (Société des cycles Clément et Gladiator à Paris) i njenim upravnikom Polom Ribejrolom (Paul Ribeyrolles), redizajnirana je konstrukcija (šaržer postavljen sa donje strane itd.) i prilagođena što jeftinijoj masovnoj proizvodnji.
Po prvi put u industriji oružja korišćena je tehnologija presovanih čeličnih limova, umesto mašinski obrađenih čeličnih blokova, što je drastično snizilo cenu proizvodnje. Кrajnji rezultat je poprilično grubo oružje, kako će se kasnije ispostaviti, sklono zastojima. Кako god, Šoša je bilo najlakše automatsko oružje te vrste, težine 9 kg koje je mogao jedan čovek da nosi bez problema.
Dok je punjenje šaržerom od 20 metaka omogućavalo ono što su Francuzi i želeli – „vatru u hodu”. Gađanju sa naslona namenjene su, danas uobičajene, jednostavne nožice. Usvojen je i novi termin za ovu vrstu oružja, kako bi se razlikovalo od lakih mitraljeza – puškomitraljez (Fusil mitrailleur).
Puškomitraljez Šoša, sa zvaničnim imenom „FM modèle 1915 C. S. R. G.”
(Chauchat, Sutter, Ribeyrolles, Gladiator) počeo je da se proizvodi u decembru 1915. godine u firmi „Gladijator”, kasnije se 1918. godine, u proizvodnju uključila i firma „Sidarm” (les forges et aciéries de marine à Homécourt et à Saint Chamond – Sidarme) i do kraja rata proizvedeno je više od 250.000 primeraka, što ga čini najmasovnije proizvođenim automatskim oružjem u I svetskom ratu.
Šoša je imala nekoliko interesantnih konstruktivnih rešenja. Mašinski obrađeni delovi bili su cev i zatvarač, dok su ostali metalni delovi uglavnom bili od presovanog čeličnog lima, izuzev hladnjaka od aluminijuma u kome se nalazila cev. Neujednačen kvalitet materijala pojedinih delova od presovanog lima dovodio je
do zastoja. Takođe, desna strana šaržera bila je praktično otvorena i time municija
izložena blatu i prašini.
Bez obzira na malu brzinu paljbe, koja je iznosila 240 metaka u minuti, ponekad je pri dužem dejstvu dolazilo do pregrevanja, što je dovodilo do zaribavanja zatvarača u zadnjem položaju. Sem u službenom francuskom kalibru, manji deo puškomitraljeza urađen je i u američkom 7,62 x 63 mm, kao i belgijskom kalibru 7,65x 53 mm.
Bez obzira na lošu reputaciju, Šoša je korišćena i posle rata. Pored Francuske i SAD, nalazila se u naoružanju Belgije, Кraljevine Srbije (SHS / Jugoslavije), Italije, Rumunije, Grčke, Finske, Rusije i Poljske.
Pratite nas i na društvenim mrežama:
