54
Čitav Beograd zapravo predstavlja jedno veliko toplotno ostrvo, a njegovi "vrhovi" odnosno najtopliji delovi raspoređeni su od centralnih do prigradskih prestoničkih naselja. Iako je poslednja poznata mapa koja prikazuje užareni Beograd urađena 2017. godine, investitorski urbanizam je u međuvremenu toliko uznapredovao, da se samo može pretpostaviti koliko se zbog toga povećao broj tropskih noći u glavnom gradu. Ono što je, međutim sigurno, jeste činjenica da je nakon 2017. godine Beograd na vodi doprineo zagrevanju tog dela uz reku.
Toplotno ostrvo predstavlja fenomen u kom urbana područja imaju više temperature u poređenju sa ruralnim ili prirodnim okruženjem. Uzrok tome je promena zemljišnog pokrivača, namene zemljišta i izgrađene sredine. Stručnjaci objašnjavaju da se urbane sredine ponašaju kao sakupljači toplote, posebno u letnjim periodima, što ima različite posledice, pre svega po javno zdravlje.
Toplotno ostrvo može se meriti na razne načine, a jedan od boljih je kroz tzv. tropske noći tokom kojih se temperatura ne spušta ispod 20 stepeni. Indeks tropskih noći je vrlo jednostavna brojka: u pitanju je broj tropskih noći u toku jedne godine, a ovaj indeks je, pokazuju istraživanja, znatno viši u urbanim sredinama nego u njihovom okruženju, parkovima i drugim zelenim površinama, i to upravo zbog efekta toplotnog ostrva.
Urbanista sa Arhitektonskog fakulteta u Univerziteta u Beogradu doc. dr Ivan Simić je mapu tropskih noći povezao sa mapom urbane matrice Beograda koristeći QGIS softver i OSM (Open Street Map) bazu podataka.
U izjavi za Nova.rs kaže da su podaci korišćeni za mapu toplotnog ostrva u Beogradu mereni za period do 2017. godine, a da je u međuvremenu, trend prekomerne izgradnje na štetu zelenih površina nastavio svoj rast.
„Možemo samo da pretpostavimo koliko se zbog toga povećao broj tropskih noći u Beogradu. Beograd na vodi se upravo posle 2017. godine većinski izgradio, što nagoveštava dodatno zagrevanje usled povećanja udela betona, asfalta i ostalih građevinskih materijala“, kaže Simić.
Mapa pokazuje da je gotovo čitavo područje šireg centra grada (sve centralne opštine) veliko toplotno ostrvo. Postoje određene varijacije između narandžastih i žutih zona na mapi. Područja sa najvećim brojem tropskih noći (do 50 tropskih noći) su Novi Beograd (centralna zona), Savski amfiteatar (Beograd na vodi), dunavska padina (Dorćol, Palilula), uži centar grada (Stari grad) i pojas duž autoputa kod Autokomande. Odmah ispod na skali, ali takođe sa značajnim brojem tropskih noći su Zemun, Vračar, Voždovac, i Ledine.
PROČITAJTE JOŠ
54
32
56
Sagovornik Nove napominje da Beogradu nedostaju zelene površine koje su u direktnom kontaktu sa prirodnim tlom, kako bi mogle da apsorbuju višak atmosferskih voda koje nastaju usled intenzivnih padavina.
„Uz sve ovo, neki nepovoljni geografski faktori na području Beograda (Novi Beograd, Savski amfiteatar) doprinose zadržavanju tople vazdušne mase, koja ima tendenciju da se ‘ukotvi’ na ovom području. Prekomerna izgradnja i ‘betonizacija’ su dopunili ove prirodne faktore i kreirali negativnu sinergiju koja je samo pojačala efekat toplotnog ostrva“, kaže Simić.
Kaže i da mnogi gradovi u našem okruženju već uveliko rade na implementaciji prirodom inspirisanih rešenja kojim razvijaju svoju zelenu infrastrukturu.
„Budimpešta sprovodi nekoliko planova vezanih za zaštitu i povećanje udela zelenih površina, unapređenje ekološke konektivnosti i širenje biciklističke mreže. Ljubljana je promovisala Generalni urbanistički plan koji je razvoj grada usmerio na obnovu nekadašnjih industrijskih područja, a uži centar grada je prograšen ekološkom zonom. Segedin je razvoj svojih zelenih prostora usmerio ka regionalnom nivou realizacijom zelenih koridora koji gradsko područje povezuju sa šumama, jezerima i drugim prirodnim staništima u okruženju. Mnogi gradovi su prepoznali vrednost malih zelenih prostora u centru grada, takozvane džepne parkove, koji su važna ostrva biodiverziteta ali i predaha za lokalno stanovništvo i turiste u letnjim mesecima“, zaključuje Simić.
Učestvuj u diskusiji ili pročitaj komentare