Bivši član predsedništva BiH iz reda srpskog naroda Mladen Ivanić, uz pomoć predsednika SDS-a Mirka Šarovića, pokušava da pronađe partnere među političkim predstavanicima bošnjačkog naroda i tzv. probosanskog bloka koji bi prihvatili jednostavnu političku platformu: mi ne dovodimo u pitanje integritet i suverenitet BiH, vi ne dovodite u pitanje postojanje RS, a oko svega ostalog možemo da se dogovorimo. Iako zvuči razumno i politički mudro, izgledi da platforma zaživi nisu velike.
PROČITAJTE JOŠ:
Za razliku od Republike Srpske gde, ne računajući Milorada Dodika i još par njegovih saradnika, većina političkih lidera ne dovodi u pitanje državu BiH, u Federaciji Bosne i Hercegovine sve stranke, uključujući i one koje se predstavljaju kao građanske i multietničke, zagovaraju ili priželjkuju ukidanje RS. Neke otvoreno traže brisanje RS etiketirajući je kao “genocidnu tvorevinu”, dok drugi uvijaju eliminisanje RS u oblandu priče o potrebi izgradnje građanske, unitarne i funkcionalne države u kojoj ne bi bilo mesta za entitete i kantone.
Najjača bošnjačka stranka SDA je u svom programu zacrtala kao cilj ukidanje Republike Srpske, podrivajući na taj način Ustav BiH. Predsednik SDA Bakir Izetbegović se ne libi da građane Republike Srpske naziva “genocidašima” a manji entitet u BiH kao proizvod genocida i etničkog čišćenja. Prošla je potpuno nezapaženo i Bakirova izjava pre dva dana na BHT-u kada se pohvalio kako su izgradili i obnovili hiljadu džamija u Republici Srpskoj a da je u Srebrenici 70 odsto školske dece bošnjačko.
“Nekada je bilo stotine džamija u Užicu i u Beogradu a danas od njih nema ni traga. Tako bi nestale džamiije i ovom delu BiH koji se sada zove Republika Srpska da mi nismo obnovili i izgradili hiljadu novih džamija i tako su se ljudi vratili. Već imamo 13 posto Bošnjaka u RS-u. U Srebrenici je bitno da Bošnjaci sačuvaju slogu. U osnovnoj školi je već 70 odsto bošnjačke dece”, aludirao je Izetbegović nehotice kakvu bi “građansku” i unitarnu Bosnu i Hercegovinu želeo.
I pored toga što krivci za genocid u Srebrenici imaju svoja imena i prezimena, većina njih je pravosnažno osuđena, kao i vinovnici brojnih ratnih zločina koje su počinili pripadnici Vojske Republike Srpske i paravojnih formacija u BiH, u Federaciji BiH je i dalje prisutan narativ o kolektivnoj krivici, ne samo Srba iz BiH već svih Srba.
Interesantno je da takvi stavovi dolaze od intelektualaca i političara koji se zaklinju u evropske i građanske vrednosti. Isti ljudi koji govore o građaninu kao osnovnoj jedinci društva i zalažu se za građansku BiH brane i posle 25 godina table na Vijećnici i Biblioteci u Sarajevu na kojima se za bombardovanje i paljenje okrivljuju “srpski zločinci”.
Nema sumnje da je Ljubiša Ćosić, gradonačelnik Istočnog Sarajeva, provocirao novu gradonačelnicu Sarajeva Benjaminu Karić pozivom da skloni table sa ustanova u glavnom gradu BiH na kojima se koristi definicija “srpski zločinci”. Ćosić je mogao odavno, kao gest dobre volje za pomirenjem, da ukloni u Istočnom Sarajevu spomen obeležja osuđenim ratnim zločincima i promeni imena ulica po ličnostima koje vređaju osećanja Bošnjaka. Međutim, mlada gradonačelnica iz SDP-a se “upecala” na Ćosićevu provokaciju potvrđujući da je svaka priča o pomirenju u BiH Sizifov posao.
Interesantna je činjenica da dobar deo bošnjačke političke i intelektualne elite ima isti pristup kao režim Slobodana Miloševića u isticanju ili negiranju pripadnosti državi i nadnaciji. Kao što su u Miloševićevoj Srbiji uspešni i po dobru poznati u svetu, bili Jugosloveni, a svi kriminalci Srbi, nikada Jugosloveni, tako i u Bosni i Hercegovini pokušavaju da naprave novu nadnaciju Bosanac i Hercegovac.
Naravno, nijedan ratni zločinac, i pored toga što su svi njegovi preci živeli vekovima na prostoru današnje BiH, nije Bosanac i Hercegovac već isključivo Srbin, dok se bez pardona krši i poslednja volja velikih ljudi koji su se jasno nacionalno odredili da bi se obogatio korpus slavnih Bosanaca i Hercegovaca.
Ruku na srce, istim “sportom” se bave i u Hrvatskoj i u Crnoj Gori. Nikada nećete čuti u Hrvatskoj da popa Momčila Đujića neko nazove Hrvatom dok će mnogi Nikolu Teslu svrstati među Hrvate, baš kao što nijedan Crnogorac (glasač DPS-a Mila Đukanovića) neće reći da su Slobodan Milošević, Radovan Karadžić i Željko Ražnatović Arkan Crnogorci, ali će zato svakog sportistu, glumca, pevača ili pisca, koji živi u Srbiji, rado zaogrnuti u crnogorstvo po Đukanovićevom kalupu.
Neosporna je činjenica da Srbi u Bosni i Hercegovini uživaju dvovstruki obruč zaštite nacionalnih interesa: etnički kroz ustavnu ravnopravnost naroda u BiH i teritorijalnu kroz institucije Republike Srpske imajući u vidu da su ubedljiva većina u tom entitetu. Zato je retorika i politika Milorada Dodika kontraproduktivna i veoma štetna za interese Srba u BiH.
U sličnoj poziciji srpskog naroda je i bošnjački, dok su jedino Hrvati u BiH morali da se odreknu teritorijalne zaštite i da budu izloženi majorizaciji od strane Bošnjaka, imajući u vidu brojčani odnos. Prvi predsednik Hrvatske Franjo Tuđman je primorao Hrvate u BiH da prihvate tu poziciju potpisivanjem Vašingtonskog sporazuma 1994. godine jer je to bila cena za dozvolu da izvrši akcije Bljesak i Oluju u kojima je ubijeno nekoliko hiljada ljudi, a više od 200 hiljada proterano.
Suprotno uvreženom mišljenju u delu javnosti nepoverenje između etničkih grupa u BiH nije izuzetak već pravilo. Ne postoji nijedna multietnička i multirasna država u kojoj ne postoji segregacija, više ili manje izražena. Istina, u razvijenim pravnim državama prava pojedinca, uključujući i identitetska i rasna, su bolje zaštićena, ali smo daleko od harmoničnih mulietničkih i multinacionalnih društava. Štaviše, najbolje funkcionišu multietničke decentralizovane države sa malim brojem zajedničkih ovlašćenja.
Ne moramo da idemo daleko da bismo “rukom dodirnuli” podele i da je geslo “čist račun duga ljubav” najbolji garant u višenacionalnim zemljama. Švajcarska je za mnoge paradigma uspešne i funkcionalne države, ali u njoj su samo tri od 26 kantona višejezični. Ne računajući glavni grad Bern i istoimeni kanton, u kantonima Fribur i Vale jezička odnosno etnička podela je veoma izražena, toliko da ćete u Sionu teško naći nekog da divani nemački a u Brigu francuski. Federalna švajcarska vlada je sastavljena od samo sedam ministara jer je gro nadležnosti u rukama kantona.
Etnička podela je još evidentnija u Belgiji gde Flamanci i Valonci već decenijama žive kao rastavljeni supružnici u katoličkim zemljama koji nisu mogli da se razvedu do sedamdesetih godina prošlog veka. U Severnoj Irskoj je ponovo buknuo etničko-religiozni sukob posle Bregzita između Iraca katolika i Britanaca – protestanata dok se Škotska sprema za novi referendum o nezavisnosti. Španija je i dalje cela samo zahvaljujući članstvu u EU i NATO.
Treba naglasiti da nijedna multinacionalna zemlja u Evropi nije unitarno nastrojena a poslednji voz za stvaranje novih nacija bila je druga polovina 19. veka, kada su “rođeni” Nemci i Italijani. Svi pokušaji stvaranja novih nadnacija u 20. veku su propali, od Jugoslovena preko Čehoslovaka do Sovjeta. Jugosloveni i Jugoslavija su zakasnili barem 50-60 godina i trebalo im je 70 godina da shvate da je trud bio uzaludan. Bosanci i Hercegovci su odocnili vek i po, ali neće biti iznenađenje ako, za za razliku od Jugoslavije, Bosna i Hercegovina nadživi Bosance i Hercegovce.
***
Pratite nas i na društvenim mrežama:
Koje je tvoje mišljenje o ovoj temi?
Učestvuj u diskusiji ili pročitaj komentare