0
Poslednji nacrt Temeljnog ugovora između Crne Gore i Srpske pravoslavne crkve pretrpeo je nekoliko izmena u odnosu na nacrt koji je Vlada Crne Gore ranije poslala patrijarhu SPC Porfiriju. "Vijesti" su sada objavile nacrt koji je Vlada juče poslala SPC, koja još uvek nije odgovorila na predlog nacrta.
Vlada Crne Gore je na jučerašnjoj sednici usvojila informaciju i iskazala apsolutnu spremnost za potpisivanje Temeljnog ugovora sa SPC, u najkraćem vremenskom roku. Sednici nisu prisusutvovali potpredsjednik Dritan Abazović i ministar spoljnih poslova Đorđe Radulović, a uzdržani su bili ministar unutrašnjih poslova Sergej Sekulović i ministarka javne uprave Tamara Srzentić.
”Vijesti” objavljuju sadržaj poslednjeg nacrta Temeljnog ugovora u celosti.
Član 1
Strane ugovornice potvrđuju da su Srpska Pravoslavna Crkva (u daljem tekstu: Crkva) i Crna Gora (u daljem tekstu: država), svaka u svom polju delovanja, nezavisne i samostalne i obavezuju se da će u međusobnim odnosima u potpunosti poštovati to načelo.
Strane ugovornice se obavezuju da će međusobno sarađivati u cilju celovitog duhovnog i materijalnog razvoja čoveka i društva i unapređivanje opšteg dobra.
Član 2
Crna Gora priznaje kontinuitet pravnog subjektiviteta i u skladu sa svojim stavom jemči Crkvi i njenim crkveno-pravnim licima (eparhijama, crkvenim opštinama, manastirima, zadužbinama, samostalnim ustanovamai fondovima i, prema crkvenoj nameni, pojedinim hramovima) vršenje javnopravnih ovlašćenja u Crnoj Gori u skladu sa pravoslavnim kanonskim pravom i Ustavom SPC.
Nadležna crkvena vlast ima pravo da samostalno uređuje nezinu unutrašnju organizaciju i da osniva, menja, ukida ili priznaje crkveno-pravna lica prema odredbama pravoslavnog kanonskog prava i Ustava SPC.
Nadležna crkvena vlast o tim odlukama obaveštava organ državne uprave radi evidentiranja crkveno-pravnih lica u skladu sa državnim propisima.
Nadležni državni organ je dužan da postupi po prijavi nadležnih crkvenih vlasti.
Član 3
Država jemči Crkvi, crkveno-pravnim licima, sveštenstvu, monaštvu i vernicima slobodu održavanja duhovnih i administrativnih veza, saglasno pravoslavnom kanonskom pravu i Ustavu SPC, sa svojim najvišim crkvenim telima, sa drugim pomjesnim pravoslavnim crkvama, kao i sa verskim zajednicama.
Član 4
Poštujući slobodu veroispovesti, Crna Gora priznaje Crkvi slobodu vršenja njene apostolske jevanđelske misije, posebno u pogledu bogosluženja, ustrojstva, crkvene uprave, prosvjete i veske propovedi.
Član 5
Crkva ima isključivo i neotuđivo pravo na slobodu, u skladu sa potrebama i na osnovu pravoslavnog kanonskog prava i Ustava SPC, u Crnoj Gori uređuje sopstveno crkveno ustrojstvo, kao i da osniva, menja i ukida arhijerejska namesništva, crkvene opštine, parohije, manastire i druge organizacione jedinice.
Član 6
Crkva je nadležna za sva crkvena imenovanja, premještaje, smjene, dodjelu i oduzimanje crkvenih službi, u skladu sa pravoslavnim kanonskim pravom i Ustavom SPC.
Sveti Arhijerejski Sabor Srpske Pravoslavne Crkve je kao najviša crkvena vlast isključivo nadležan za izbor, hirotoniju i postavljanje arhijereja u eparhijama u Crnoj Gori, kao i za osnivanje, menjanje i ukidanje eparhija u skladu sa pravoslavnim kanonskim pravom i Ustavom SPC.
Nadležne crkvene vlasti imaju pravo da u skladu sa pravoslavnim kanonskim poretkom i odgovarajućim crkvenim propisima donese odluke duhovne i disciplinske prirode bez ikakvog uplitanja državne vlasti.
Član 7
Država jemči Crkvi slobodu bogosluženja, verskih obreda i ostalih verskih i humanitarnih delatnosti.
Bogosluženje, verski obredi i ostale verske delatnosti se obavljaju u hramovima, drugim zgradama, na grobljima i prostorima u crkvenoj svojini, kao i na javnim mestima, otvorenim prostorima i mestima vezanim za značajne istorijske događaje ili ličnosti.
Država jemči Crkvi nepovredivost prava svojine i državine nad manastirima, hramovima, zgradama i drugim nepokretnostima i prostorima u njenom vlasništvu, u skladu sa zakonodavstvom Crne Gore.
Samo zbog izuzetnih razloga i sa izričitim pristankom crkvenih vlasti objekti i prostori iz stava 3 ovog člana mogu biti korišćeni u druge svrhe.
U objektima i prostorima iz stava 3 ovog člana državni organi ne mogu preduzimati bezbedonosne mere bez prethodnog odobrenja nadležnih crkvenih organa, osim u slučajevima kada to nalažu razlozi hitnosti zaštite života i zdravlja ljudi.
Prilikom održavanja bogosluženja ili verskih obreda na javnim mestima i otvorenim prostorima (litije, hodočašća i slični crkveni obredi), nadležne crkvene vlasti će blagovremeno obavestiti državne organe koji će osigurati javni red i bezbednost ljudi i imovine.
Član 8
U slučaju vođenja krivičnog postupka ili istrage o kliricima i verskim službenicima Crkve zbog eventualnih krivičnih dela koja su predviđena Krivičnim zakonikom, nadležni organi će o tome prethodno obavestiti nadležnog arhijereja.
Član 9
Tajna veroispovesti je u potpunosti i uvek nepovrediva.
Član 10
Kao neradni dani za pravoslavne hrišćane u Crnoj Gori su predviđene nedelje i sledeći verski praznici:
– Badnji dan (24. decembar po julijanskom/6. januar po gregorijanskom kalendaru),
– Božić i Sabor Presvete Bogorodice (25. i 26. decembar/7. i 8. januar),
– Veliki Petak,
– Vaskrsni Ponedeljak,
– Prvi dan Krsne slave.
Strane ugovornice se mogu dogovoriti o eventualnim promjenama neradnih dana ukoliko se za to ukaže obostrana potreba.
Član 11
Crkva i crkveno-pravna lica imaju pravo da nasleđuju, kupuju, poseduju, koriste i otuđuju pokretna i nepokretna dobra, kao i da stiču i otuđuju imovinu, obavljaju privredne i druge delatnosti prema odredbama pravoslavnog kanonskog prava i Ustava SPC, a u skladu sa zakonodavstvom Crne Gore.
Imovina iz stava 1 koja predstavlja kulturnu baštinu Crne Gore ne može se otuđiti, niti izneti iz države bez saglasnosti Vlade Crne Gore, u skladu sa zakonodavstvom Crne Gore.
Crkva može osnivati zadužbine i fondacije prema odredbama pravoslavnog kanonskog prava i Ustava SPC, a u skladu sa važećim zakonodavstvom Crne Gore.
Član 12
Restitucija crkvenih pokretnih i nepokretnih dobara, oduzetih ili nacionalizovanih bez pravične naknade, biće izvršena u skladu sa zakonom koji će regulisati pitanje restitucije u Crnoj Gori uz prethodni dogovor sa nadležnim crkvenim vlastima.
Nepokretnu i pokretnu imovinu koja treba da bude vraćena Crkvi u vlasništvo ili za koju će država obezbediti pravičnu naknadu utvrdiće Mešovita komisija sastavljena od predstavnika strana ugovornica.
Član 13
Crkva ima pravo da gradi hramove i crkvene objekte, kao i da proširuje i preuređuje postojeće, a u skladu sa važećim zakonodavstvom Crne Gore.
Država se obavezuje da omogući Crkvi saradnju sa nadležnim državnim organima prilikom izrade prostorno-planskih dokumenata u cilju stvaranja uslova za izgradnju verskih objekata.
Nadležni arhijerej donosi odluku o izgradnji crkvenog objekta u skladu sa pravoslavnim kanonskim pravom i Ustavom SPC i predlaže lokaciju za izgradnju objekata, a nadležne vlasti Crne Gore će prihvatiti predlog ukoliko ne postoje protivni objektivni razlozi javnog interesa.
Nadležne vlasti u Crnoj Gori neće razmatrati zahtjeve za izgradnju verskih objekata koji nemaju pismeno odobrenje nadležnog eparhijskog Arhijereja, u skladu sa zakonom i autonomnim propisima Crkve.
Država finansijski pomaže Crkvu, naročito obnovu i očuvanje pravoslavnih verskih objekata koji imaju kulturno-istorijsku vrednost.
Član 14
Država jemči Crkvi slobodu vršenja prosvetne, kulturne, naučne, informativne, izdavačke i drugih delatnosti koje su povezane sa njenom duhovnom misijom, a u skladu sa važećim zakonodavstvom Crne Gore.
Država jemči Crkvi pravo da poseduje, štampa i izdaje knjige, novine, časopise i audio-vizuelne materijale verskog, prosvetnog, kulturnog i naučnog sadržaja.
Crkva ima pristup sredstvima javnog informisanja koja su dužna da verodostojno, objektivno i bez diskriminacije obaveštavaju javnost o stavovima i delatnostima Crkve.
Crkva ima pravo da osniva i uređuje radio i televizijske stanice, a u skladu sa važećim zakonodavstvom Crne Gore.
Član 15
Crkva ima pravo da u skladu sa Ustavom SPC osniva verske obrazovne ustanove za srednje i visoko obrazovanje sveštenika i verskih službenika.
Osnivanje drugih obrazovnih institucija od strane Crkve reguliše se zakonom.
Crkva ima pravo da osniva i uređuje ustanove kulture u skladu sa Ustavom SPC i važećim zakonodavstvom Crne Gore.
Finansiranje prosvetnih i kulturnih ustanova u Crnoj Gori, čiji je osnivač Crkva, kao i status njihovog osoblja i korisnika (lica koja ih pohađaju), bliže će se urediti posebnim sporazumom u skladu sa zakonom.
Član 16
Država jemči pravo roditeljima i staraocima da svojoj deci obezbede versko obrazovanje u skladu sa sopstvenim uverenjima.
Pravoslavna verska nastava u javnim školama biće regulisana posebnim ugovorom između strana ugovornica.
Član 17
Crna Gora jemči Crkvi pravo na pastirsku brigu o pravoslavnim vernicima u oružanim snagama i policijskim službama, kao i onima koji se nalaze u zatvorima, javnim zdravstvenim ustanovama, sirotištima i svim ustanovama za zdravstvenu i socijalnu zaštitu javnog i privatnog tipa.
Nadležni organi obezbeđuju, u dogovoru sa nadležnim crkvenim vlastima, uslove da se pravoslavnim vernicima omogući ostvarivanje slobode veroispovijesti, kao i bogoslužbeni prostor i posnu hranu za pravoslavne vernike u bolnicama, zatvorima, vojsci, policiji, đačkim, studentskim i staračkim domovima.
Član 18
Crkva ima pravo da osniva dobrotvorne i socijalne ustanove i organizacije u skladu sa zakonom.
Ustanove iz stava 1 ovog člana svoju unutrašnju organizaciju i način rada regulišu statutima odobrenim od strane nadležne crkvene vlast, i imaju isti pravni položaj kao i državne ustanove iste namene.
Strane ugovornice mogu zaključiti posebne ugovore o međusobnoj saradnji državnih i crkvenih dobrotvornih, socijalnih, zdravstvenih, obrazovnih i sličnih ustanova.
POGLEDAJTE JOŠ:
Član 19
U cilju praćenja primene Ugovora i unapređenja saradnje između strana ugovornica obrazovaće se Mešovita komisija sa jednakim brojem predstavnika.
Mešovita komisija se sastaje po potrebi, a najmanje jednom u šest meseci.
Ugovor se zaključuje na neodređeno vreme, a može se menjati saglasnošću strana ugovornica.
Član 20
Ugovor je sačinjen u četiri istovetna primerka od kojih se po dva nalaze kod svake strane ugovornice.
Ugovor stupa na snagu danom potpisivanja.
Ugovor će se objaviti u “Službenom listu Crne Gore” i “Glasniku” – Službenom listu Srpske Pravoslavne Crkve.
BONUS VIDEO Krivokapić: Temeljni ugovor spreman za potpisivanje, članovi Vlade saglasni
***
Pratite nas i na društvenim mrežama:
