6
Ne treba da idete daleko da biste osetili romantiku prošlih vremena i duh raskoši u kojoj su živele plemićke porodice - dovoljno je da krenete u jednu vožnju po Vojvodini.
Mnogima je prva asocijacija Fantast dvorac Dunđerskih, ali po Vojvodini je „rasuto“ više od šezdeset veličanstvenih dvoraca i vila. Neki su nažalost odavno prepušteni vremenu, a među svojim zidinama čuvaju legende o plemićkim porodicama, balovima, velikim ljubavima i velikim tragedijama. Sajt Dvorci.info daje mapu dvoraca i vila koje putovanje Vojvodinom čine bajkovitijim, a mi vam predstavljamo još neke od najlepših i najpoznatijih.
Dvorac Špicerovih je izgrađen 1892. po projektu Steindala Imrea, a Ede Špicer bio je jedan od vlasnika Beočinske fabrike cementa. U arhitektonskom kulturnom nasleđu Vojvodine ovo zdanje predstavlja jedinstven primer eklektične arhitekture – zastupljeni su stilovi od romantike, gotike, preko renesanse i baroka, do jugendstila, art nuvoa i secesije. Dugo je napušten, poprilično raspadnut, zatvoren za javnost i slučajnim prolaznicima više će ličiti na kuću duhova nego na dvorac. Međutim, čak i kao ruina, u detaljima nudi fantastično svedočanstvo svog nekadašnjeg sjaja.
*
*
*
*
Kapetanovo je 1904. godine sagradio župan Botka Bela po uzoru na srednjevekovne građevine. A ubrzo je u njegove zidine udahnuta i legenda o plavom pramenu. Po njoj je vlasnik dvorca imao dve ljubavi – svoju prelepu suprugu Emu i kocku, kojoj nije mogao da se odupre. Kada je zbog druge izgubio dvorac, Ema se popela na najvišu kulu, polila benzinom i zapalila. Od nje nije ostao čak ni pepeo, samo jedan plavi pramen kose koji i danas, priča se, lebdi oko zamka… Legenda kaže da se svakog drugog avgusta, na svetog Iliju, noću pojavljuje u jednoj od soba zamka senka žene sa dugom plavom kosom koja gleda u banatsku ravnicu, a kada kose travu oko zamka, na kosama i grabljama se umesto trave ponekad nađe pramen plave kose.
Palata barona Rajačića građena je u prvoj polovini 19. veka, a današnji izgled dobila je 1920. godine. Na kolskoj kapiji nalazi se prepoznatljivi grb Rajačića, a iznad srednjeg prozora na spratu u središnjem delu piše: Ilion. U dvorištu dvorca se nalazi česma Patrijarhovac, posvećena Bogojavljenju, a izgrađena je 1864. godine. Danas je zgrada Gradski muzej Sremskih Karlovaca sa etnološkom zbirkom predmeta, sobom i kuhinjom s kraja 19. veka.
Kompleks od dva dvorca klasicističkog stila sagrađen je za porodicu Stratimirović, koja je bila vlasnik 120 godina, da bi ga početkom 20. veka kupio Lazar Dunđerski. Veliki dvorac izgrađen je početkom 19. veka, ali izgled dvorca pre rekonstrukcije 1912. godine nije sasvim poznat i nema poznatih podataka o projektantu i graditeljima. Mali dvorac je prizemna vila izgrađena krajem 18. veka i sačuana u izvornom obliku. Kompleks sa oba dvorca, parkom i ukrasnom ogradom je 1970. godine, zaštićen kao kulturno dobro. U velikom dvorcu danas je Poljoprivredni muzej, sa rodoslovima porodica Stratimirović i Dunđerski.
Pročitajte još:
Dvor vladike banatskog je najstariji vladičanski dvor Srpske pravoslavne crkve i jedini ove namene iz razdoblja baroka. Izgrađen je između 1750. i 1757. godine, dok je vladika bio Jovan Georgijević. Posebnu vrednost čine kapela iz 18. veka i izvanredan barokni ikonostas, dok je ekskluzivitet dvorske galerije Vatinsko jevanđelje iz druge polovine 16 veka.
Zgrada dvora sagrađena je oko 1895. po projektu arhitekte Vladimira Nikolića, a na mestu gde se nekada nalazio Pašin konak, prva rezidencija poglavara srpske crkve. Dvor je izgrađen za vreme mitropolita Georgija Brankovića, a dvorsku kapelu oslikao je Uroš Predić.
Vladičanski dvor jedno od najvrednijih arhitektonskih dela u Novom Sadu, ali i najzanimljivijih – pored simbioze vizantijskih i istočnjačkih arhitektonskih elemenata, fasada je poprimila i elemente srpskih srednjovekovnih manastira. Projekat je izradio čuveni arhitekta Vladimir Nikolić 1899. godine, ali ga nije potpisao, što umesto njega čini Ferenc Rajhl.
Pročitajte još:
Vila Stanković u Čortanovcima je delo arhitekte Dragiše Brašovana, koje je 1930. izgradio na ruži vetrova pogodnoj za plućne bolesnike kardiolog Radenko Stanković, ministar prosvete za vreme vladavine kralja Aleksandra I i namesnika kralja Petra II. Vila je urađena u stilu srpskih srednjovekovnih dvoraca i smeštena u šumi. Tokom decenija je menjala vlasnike, bila rezidencija državnih funkcionera i nikad nije postala lečilište – ni danas nije otvorena za posetioce, već služi za protokolarne prijeme.
Novosadska Jodna banja izgrađena je krajem 19. veka, kada je kod Futoške šume pri bušenju arteskog bunara izbila topla, mineralna, jodna voda temperature 24,6 stepeni. Izgradnju dvora inicirao je dr Vilhem Vilt, a projektant je bio poznati arhitekta Imre Franček iz Budimpešte. Zgrada je rađena je u stilu secesije i spada u grupu najmarkantnijih objekata na zapadnoj strani grada, a 1931. izgrađen je hotel Park (arhitekta Đorđe Tabaković), kao stacionar za banjske goste.
Dvorac porodice Terlei nalazi se u opštini Bačka Topola, na poljoprivredno-turističkom kompleksu Zobnatica, danas poznatom po ergeli i trkama koje se tu događaju. Zgradu dvorca izgradio je spahija Đula Terlei na svom imanju 1882. Dvorac je izgrađen u duhu poznog klasicizma, a na obali jezera nalazi se nekada tajni izlaz iz zgrade.
***
Bonus video: Dvorac kao iz bajke: Grčka arhitektura u srcu Normandije
