Uroš Predić, jedan od najznačajnijih srpskih slikara realizma uz Paju Jovanovića i Đorđa Krstića, preminuo je 11. februara 1953. godine, a najviše je ostao upamćen po svojim slikama u kojima je prikazao stvaran život običnih ljudi - "Hercegovački begunci", "Siroče na majčinom grobu", "Kosovka devojka" i "Vesela braća". Dao je veliki doprinos u crkvenom slikarstvu i portretima, a njegov opus obuhvata ukupno 1658 radova.
Rođen u Orlovatu 25. novembra/7. decembra 1857. godine, još kao jako mlad pokazao je dar za umetnost, te je dobio stipendiju Matice srpske i 1876. godine otišao na bečku slikarsku akademiju. Predić je bio najizrazitiji predstavnik akademskog realizma kod Srba.
O njegovom intimnom životu malo se zna. Sav posvećen umetnosti i porodici, nikada se nije oženio. Posle srećnog i bezbrižnog petnaest godina dugog perioda u rodnom selu, skrasio se u srpskoj prestonici. Drugu polovinu svog života proveo je u svom delu zajedničke kuće, sa bratom Josifom, profesorom – u Beogradu. U Orlovatu je ostala priča o neostvarenoj ljubavi između sredovečnog slikara i šesnaest godina mlađe Ane Nakarade, ćerke penzionisanog oberlajtanta Đure Nakarade. Stari meštani pamte da je majka Katarina, bila jedina prepreka njihovom zajedničkom životu.
U Orlovatu Predić radi seriju slika iz života svojih seljaka. U njegovom slikarskom opusu najviše su zastupljeni portreti, ikonografija, žanr i istorijske kompozicije, ređe predeo, i samo jedan akt. U pokušaju da postigne što uverljiviju sličnost sa likom naručioca i insistirajući na prepoznatljivosti, Predić je postao hroničar građanskog društva svoga vremena. Godine 1885. u Pančevu je počeo sa slikanjem portreta po porudžbini, ponekad uz pomoć fotografija. Radio je najčešće reprezentativne portrete, glave ili biste.
Od žanr scena, poznata dela su „Vesela braća“ i „Siroče (na majčinom grobu)“, zatim istorijska dela su „Hercegovački begunci“ i „Na Studencu“. Jedna od najpoznatijih njegovih slika je „Kosovka devojka“. Uradio je čuvene portrete predsednika Akademije: Sime Lozanića, Stojana Novakovića (1920), Jovana Žujovića (1921), Jovana Cvijića (1923), Đorđa Vajferta (1927) Slobodana Jovanovića (1930), Bogdana Gavrilovića (1935) i Aleksandra Belića (1940). Zatim portreti Mihaila Petrovića (1943), Ksenije Atanasijević (1917), Brane Petronijevića (1911), Živojina Mišića (1919) itd. Njegove slike „Hercegovački begunci“ i „Siroče na majčinom grobu“ otkupio je Mihajlo Pupin na izložbi u Parizu 1889. godine i poklonio ih Narodnom muzeju u Beogradu.
Uroš Predić je oslikao ikonostas bečejske pravoslavne crkve i ikonostas u kapeli bečejskog veleposednika Bogdana Dunđerskog. Osim toga naslikao je više ikonostasa zbog kojih se ocenjuje da je poslednji značajan srpski ikonopisac, među njima je i ikonostas crkve u Orlovatu.
Poseban kvalitet kod Predića ima njegov crtež, što je posebno uočljivo u njegovim sačuvanim blokovima za skiciranje. U svom dugom stvaralačkom životu ostao je veran pravilima starih majstora i istrajao je na isticanju crteža i jasnoće kompozicije, pokazujući otpor prema težnjama mladih umetnika koji su se školovali u Minhenu i Parizu.
I u dubokoj starosti bio je pun radne energije i vedrine. Nekoliko meseci pre smrti peo se na stolicu da ređa slike u svom ateljeu, pao je i tom prilikom se povredio, od toga se nikada nije potpuno oporavio. Ubrzo je umro 1953. godine u Beogradu, u svojoj 96. godini, kao najstariji srpski slikar.
Predić je na zahtev SANU ostavio autobiografske zapise koji se danas nalaze u Arhivu akademije. Većina njegove prepiske je uništena tokom rata. U Muzeju knjige i putovanja koji postoji u okviru Udruženja za kulturu, umetnost i međunarodnu saradnju „Adligat“ nalazi se lična prepiska i zbirka dokumenata o Urošu Prediću koja broji preko 1700 jedinica. Predić razmenjuje pisma i razglednica sa uglednim ljudima svog doba, Bogdanom Dunđerskim, Lazom Kostićem, Pajom Jovanovićem, Bogdanom Popovićem, Stevanom Sremcom, Stevanom Stojanovićem Mokranjcem i drugim znamenitim ljudima. Deo zbirke je i dopisnica sa žigom od 20. marta 1938. iz Ljubljane, gde se dešavao kongres likovnih umetnika. Usled bolesti Predić nije mogao da prisustvuje, pa su slikari odlučili da se svi potpišu na razglednicu sa motivom Ljubljane. Na njoj su potpisi 22 slikara koji su činili umetničku elitu ovog dela Evrope.
– Moja biografija bi se mogla ispisati u nekoliko vrsta, jer moji su dani tekli običnim tokom života običnih ljudi – ovo su reči kojima je 1921. godine slikar Uroš Predić započeo svoju autobiografiju.
Bonus video: Pablo Pikaso
Koje je tvoje mišljenje o ovoj temi?
Ostavi prvi komentar