0
“Reflect“, Namibija, 30 godina nakon oslobođenja, Muzej afričke umetnosti (MAU), Beograd.
Da krenemo od najvažnijeg. Tri izložena i na našem portalu reprodukovana rada savremenih namibijskih umetnika upravo su otkupljena da upotpune fundus Muzeja afričke umetnosti u Beogradu. I još nešto, što, čini mi se, treba ponavljati: sve zbirke fundusa MAU, čiju bazu čini zaostavština Vede i dr Zdravka Pečara, nekadašnjeg ambasadora u sedam afričkih zemalja, nastale su otkupom i poklonom, za razliku od sličnih zbirki kolonijalnih sila koje su svoje muzejske fondove formirale pretežno prisvajanjem… Beograd je jedini antikolonijalni muzej afričke umetnosti u Evropi i, istovremeno, prvi koji se odvažio da ruši evrocentrična i etnocentrična shvatanja umetnosti.
Svi radovi na izložbi realizovani su po pozivu Nacionalne umetničke galerije Namibije, i svi se bave narativima kojima se direktno i indirektno oživljavaju sećanja na Namibiju pre sticanja nezavisnosti. “Istorija koja se ne razume u potpunosti, ili koja nije preneta i zapamćena, jeste istorija koja još uvek živi u namibijskoj naciji. Vladavina terora tokom namibijskog genocida (1904–1908) na ovaj se način zadržava u psihi nacije čak 110 godina od zatvaranja poslednjeg koncentracionog logora.“ (Dezire Dibasen Nanuses, u katalogu izložbe).
Jedan od najeksplicitnijih i najekspresivnijih radova na izložbi – obratite pažnju – svakako pripada Barbari Piron, kojim ova namibijska vizuelna umetnica, rođena u Nemačkoj, podseća na bitku kod Baterberga 1904. godine, kada je general Lotar fon Trota proklamovao nalog za istrebljenje naroda Herero. Umetnica memoriše krvoproliće koristeći gazu od žičane mreže, crvenu boju, krstove, drvo kao simbol javnog vešanja, što su nemački kolonizatori masovno koristili kao metod zastrašivanja pobunjenika. Elija Šivuhamba pak crno-belim linorezom oslikava borbu za političku nezavisnost Namibije, koju je vodila marksistička gerila, poznatija kao pokret SWAPO (South-West Africa People’s Organisation), s uverenjem da iznošenjem istine zaceluje rane prošlosti.
(Nakon što je bila većim delom nemačka a manjim delom britanska kolonija, kao Jugozapadna Afrika, Namibija je potpala pod okrilje Južnoafričke republike kojeg se oslobodila 21. marta 1990. godine, ali je ostala tesno vezana za njenu privredu. Ime je dobila po pustinji Namib koja se nalazi u njenom zapadnom delu, ka obali Atlantskog okeana.)
Gotovo sve izložene radove, ako nisu u pitanju klasični slikarski i vajarski materijali, karakteriše reciklaža. Rukovodeći se izrekom “što je nekom smeće, nekome je blago“, naročito mlađi umetnici, svojim veštim rukama recikliraju papir, stare novine, ambalažu, metalni otpad. Naime, umetnici dele sudbinu većine stanovništva koje živi u izrazitom siromaštvu, baveći se poljoprivredom od koje ne uspeva da se prehrani. Baveći se pak temama kao što su mentalno zdravlje nacije ili ranjivim stanjem namibijske ekonomije (koja i dalje zavisi od južnoafričkog randa), poput Kabelo Kim Mudizea, umetnici ne priznaju moto “cilj opravdava sredstva“, već insistiraju na bogatstvu (kakvo je, na primer, i stoka) koje treba čuvati. U tom smislu, Erih Šnak predstavlja nosoroga, zaštitni znak jugozapadne Afrike, kome, postavši trojanski konj industrijskog turizma, preti istrebljenje.
Na kraju, da objasnimo i sam naziv izložbe, rečima kustoskinje Ane Knežević “Čitavoj izložbi kumovala je reč latinskog porekla reflect ili refleks, koja se može odnositi na odblesak, odsjaj, odraz, odjek, ali i na automatsku, nesvesnu, nehotičnu reakciju na spoljni nadražaj“.
Prošetajte se do Topčiderskog brda i posetite ovu izložbu. Ne samo što ćete od ljubaznih kustoskinja štošta naučiti o zemlji najvećeg svetskog izvorišta dijamanata, koju su imale priliku da posete i da in situ odaberu dela za izložbu, nego ćete se uveriti da namibijski umetnici govore istim jezikom kao i mnogi drugi umetnici na svetu – univerzalnim. Ako se tome doda i namibijska muzika koja prati postavku, utisci su još intenzivniji.
