Teatri u unutrašnjosti nižu uspehe, a „rusko pozorište“ u Beogradu je pravo osveženje, piše pozorišna kritičarka Aleksandra Glovacki u svom autorskom tekstu za naš portal.
Piše: Aleksandra Glovacki
Ocenu svake pozorišne sezone valja početi time da nije zasnovana na viđenju svih predstava, što je praktično i nemoguće. Što se mene lično tiče, ove godine sam preskočila tri naša najznačajnija festivala, Bitef, Sterijino i Dezire, ali sam propratila one u Banja Luci, Vršcu i Jagodini, uz učešće u meni omiljenom, Kritičarskom karavanu. Naravno, kao selektorka Festivala profesionalnih pozorišta Vojvodine, već drugu godinu pažljivo pratim dešavanja u vojvođanskom teatru.
U godini koja je kroz koji dan za nama, višegodišnja istost gotovo da traje bez iznenađenja: pozorišta se dave u nemaru države, u besparici, zabrani zapošljavanja novih mladih glumaca, nestajanju neophodnih zanata i pomoćnog osoblja, u siromaštvu koje je iz godine u godinu sve prisutnije i sve vidljivije.
Zato smatram izuzetno značajnim da je krenulo sa radom “rusko pozorište” u beogradskom Centru za kulturu “Vlada Divljan” – trenutnom domu Gogolj centra. Sve to u kontekstu više hiljada Rusa odbeglih od politike u svojoj zemlji, koji su potražili dom kod nas. Svetski poznati reditelj, disident Putinovog režima, Kiril Serebrenikov, postavio je ‘’Običnu priču’’ Ivana Gončarova, sa ruskim i srpskim glumcima. Reč je o emigraciji, o potrazi za boljim životom na nekom drugom mestu, kao i o zabludama koje takva pozicija nosi. Nije sama tema posebno inovativna, koliko je taj uvezeni senzibilitet rezultirao novim valerima u estetici, posebno zahvaljujući glumcima Filipu Avdejevu, Alekseju Agranoviču, Irini Tepluhovoj i Ani Zavtur. Uz njih ravnopravno stoje Dragana Varagić i Luka Grbić glumeći na oba jezika, a Danica Maksimović isključivo na ruskom! Nama, višegodišnjim zatočenicima dana mrmota, ovakva promena je više nego dobrodošla.
Što se zvaničnih domaćih velikih kuća tiče, izdvajam beogradsko Narodno pozorište, koje je u 2023. iznedrilo tri odlične predstave: “Naš razred” Tadeuša Slobođaneka u režiji Tanje Mandić Rigonat, tešku i uzbudljivu, umetnički više nego relevantnu predstavu o tome kako lako postajemo zveri u opasnim vremenima; “Urnebesnu tragediju” Dušana Kovačevića, jednu od poslednjih režija preminulog Jagoša Markovića, u njegovom prepoznatljivom, baroknom stilu, koja uporno denuncira nacionalni mentalitet, rađenu u koprodukciji sa Narodnim pozorištem Republike Srpske u Banja Luci; i s razlogom brojnim nagradama ovenčanu predstavu “Očevi i oci”, po romanu Slobodana Selenića, u dramatizaciji Kate Đarmati i režiji Veljka Mićunovića.
Mala “Hartefakt kuća”, smeštena u salonskom stanu u Ulici despota Stefana, nastavlja da obogaćuje beogradski pozorišni život beskompromisnim repertoarom, pružajući prostor temama bliskim mlađoj publici, ali neophodnim i nama starijima. Njihova najnovija produkcija, rađena po filmu “Klimaks”, u dramatizaciji Patrika Lazića i Dunje Matić, a u režiji Patrika Lazića, pravi je rediteljsko-glumački biser, koji estetski relevantno, u intimnom prostoru, razgrađuje motive agresivnog ponašanja. Hrabru rediteljevu postavku vrhunski prate Aleksej Bjelogrlić, Pavle Mensur, Andrej Nježić na koga posebno treba obratiti pažnju, kao i Anja Ćurčić.
No, više puta sam to podvukla, posebno me raduju uspesi manjih pozorišta u gradovima u unutrašnjosti. Narodno pozorište “Toša Jovanović” u Zrenjaninu je sam kraj godine obogatilo dvema značajnim predstavama. To su “Ljubinko i Desanka” po tekstu Aleksandra Popovića i u režiji Milana Neškovića, kao i Nušićeva “Gospođa Ministarka” u režiji Dušana Petrovića. Fenomen vlasti u Srba ovde je skladno provučen kroz period od opanaka do sendvičara, i uz minimalne dopune se potvrdilo da je Nušić savremeni pisac bez ostatka. Uz doprinos čitavog ansambla, a posebno Jelene Šneblić Živković u naslovnoj ulozi.
“Puls teatar” iz Lazarevca i rediteljka Anđelka Nikolić potvrdili su svoje posebno, autentično mesto u domaćem teatru predstavom “Rasvetljavanje slučaja serije ubistava trovanjem u Ćuprijskom okrugu sedamdesetih godina 19. veka”. Isto se odnosi i na pozorište “Bora Stanković” iz Vranja i predstavu “Ništa nećemo zaboraviti”. Roman Vranjanke Vere Cenić poslužio je kao dragocen motiv dramaturškinji Tijani Grumić i reditelju Jugu Đorđeviću da našu mučnu prošlost organski povežu sa jednako mučnom savremenošću. I ovde pohvale idu čitavom ansamblu, posebno ženskom delu i Jeleni Filipović u glavnoj ulozi.
A razočarenja? Ne volim o tome da govorim jer niko nije ušao u stvaranje predstave sa lošim namerama. Možda smo samo više očekivali od Somborskog “Besnila”.
Bonus video: Tatjana Mandić Rigonat: Mladi najdraži plen najgorih politika