64
Danas je srušena bespravno podignuta pravoslavna crkva koja se nalazila na privatnom zemljištu bošnjačke porodice iz Konjević Polja kod Srebrenice u istočnoj Bosni. Rušenje crkve trajalo je svega nekoliko sati, a za njega se Fata Orlović, u čijem dvorištu je sagrađena, borila četvrt veka. Njen glas se čuo čak i do Strazbura, a njena bitka ju je načinila heroinom prognanih Bošnjaka.
Pročitajte još:
Rušenje je usledilo kao rezultat odluke Evropskog suda za ljudska prava koji je u 2019. godine potvrdio da je crkva sagrađena bespravno pa je državi BiH naložio njeno uklanjanje.
Muž i 20 članova šire porodice su joj ubijeni, a ona je prognana zajedno sa svojih sedam sinova. Srpska pravoslavna crkva je uz sve to u bašti njihove devastirane kuće 1998. godine izgradila bogomolju.
Fata Orlović (78) postala je simbol borbe za povratak prognanih u preratne domove, ali i stradanja Bošnjaka u istočnoj Bosni, gde su snage bosanskih Srba počinile najgore ratne zločine, uključujući genocid u Srebrenici 1995. godine.
Nakon završetka rata imovina im je vraćena, ali crkva je ostala.
Pobili joj porodicu u Srebrenici, a onda joj u dvorištu izgradili pravoslavnu crkvu
2000. godine počela je pravnu bitku za povrat svoje imovine suočavajući se sa brojnim opstrukcijama pravosudnih vlasti u Bratuncu. SPC je crkvu uporno odbijao da izvesti crkvu nudeći otkup zemljišta, na koji Orlović nije pristajala.
„Ništa me ne zanima, ja znam da ova zemlja pripada meni i mojoj deci“, izjavila je ranije Orlović najavivši kako neće odustati od svojih zahteva sve dok je živa.
Pravdu je dobila u Strazburu
Nakon što se nije uspela da se izbori za svoja prava pred domaćim sudovima baka Fata je pravdu potražila u Strazburu a kad je Evropski sud za ljudska prava doneo presudu, postavio je i rok za njeno sprovođenje – do aprila 2020. godine. Vlast u Republici Srbiji odlagala je sprovođenje ove odluka, tvrdeći da ne može da nađe firmu koja bi mogla da ga sprovede.
„Konačno smo dočekali pravdu i hvala Bogu što je nana to doživela“, rekao je Mirza Karić, član porodice Fate Orlović.
Kako je izgledala Fatina borba?
Imovina porodice Orlović je oduzeta u korist Crkvene opštine Drinjača, a Orlovići u tom trenutku nisu ništa znali o postupku eksproprijacije. Nakon rata u BiH, u skladu s provedbom Aneksa 7 Dejtonskog mirovnog sporazuma, koji podrazumeva vraćanje imovine proteratnim vlasnicima, porodici Orlović je imovina vraćena, osim parcele na kojoj je izgrađena pravoslavna crkva.
Fata Orlović nakon povratka u Konjević Polje 2000. godine, pokreće sudski spor za vraćanje parcele, tražeći da se crkva izmesti.
Crkva nije uklonjena ni nakon mnogobrojnih tužbi, ročišta i sudskih presuda u njenu korist.
Direnişin sembolü #FataOrlovic (79):
Sırp birlikleri eşini öldürdü,çocuklarıyla evinden sürüldü, bahçesinde izinsiz kilise inşa edildi.
22 yıllık mücadelenin sonunda izinsiz yapı kaldırılıyor.
Orlovic:Bahçemde cami de izinsiz yapılsaydı kaldırılması için aynı mücadeleyi verirdim! pic.twitter.com/VqPp97VMjX— Alma Brnicanin (@AlmaBrnicanin) June 5, 2021
Fata Orlović, međutim, nije odustala. Pomoć je potražila i na Evropskom sudu za ljudska prava u Strazburu koji je u oktobru 2019. godine doneo pravosnažnu presudu u kojoj je naloženo uklanjanje crkve sa imanja porodice Orlović, sa krajnjim rokom za izvršenje presude 1. aprila 2020. godine.
Kako je glasila presuda?
Kako je navedeno u pravosnažnoj presudi, odlučeno je da je došlo do povrede člana koji se odnosi na zaštitu imovine.
“Evropski sud za ljudska prava u Strazburu utvrdio je kao propust vlasti da ispoštuju konačne i obavezujuće odluke iz 1999. i 2001. godine kojima je utvrđeno pravo na povrat predmetne imovine u posed podnositelja predstavka, a za koji Vlada nije ponudila nikakvo opravdanje i na taj način imao za posledicu ozbiljno narušavanje prava na imovinu“, navedeno je, između ostalog, u presudi iz 2019. godine.
Evropski sud za ljudska prava jednoglasno je odlučio i da je BiH obavezna platiti na ime materijalne štete 5.000 evra prvoj podnositeljki predstavke i po 2.000 evra svim ostalim podnosiocima.
Zašto nije srušena odmah nakon presude?
Nakon presude Evropskog suda za ljudska prava u Strazburu, u februaru 2020. godine, crkva je ispražnjena. Prema odluci Skupštine Opštine Bratunac određeno je da bude prebačena na novu lokaciju, u centar obližnjeg Bratunca, udaljenog dvadesetak kilometara od Konjević Polja.
I godinu dana od krajnjeg roka za izvršenje presude, koji je bio 1. aprila 2020. godine, crkva je još uvek bila u Fatinom dvorištu.
Fata Orlović dočekala pravdu: Srušili bespravnu pravoslavnu crkvu u dvorištu kod Srebrenicehttps://t.co/W6KO9KNAcl pic.twitter.com/VjgIqgTtt5
— 24sata (@24sata_HR) June 5, 2021
Vlada RS-a je tada ponovo raspisala tender za izvođača radova, jer je želela da nađe firmu koja će po najpovoljnijoj ceni da izmesti crkvu sa imanja.
Za sprovođenje presude bili su zaduženi Republički sekretarijat za raseljena lica i migracije RS-a.
Zoran Telgetija je u januaru ove godine na pitanje na sednici Doma naroda Parlamenta BiH rekao da je „proces uklanjanja same crkve zaustavljen zbog pandemije koronavirusa, i da će on biti nastavljen u proleće 2021. godine“.
BONUS VIDEO:
***
Pratite nas i na društvenim mrežama:
Učestvuj u diskusiji ili pročitaj komentare
