7
Zapad je imao alate potrebne za sprečavanje nestabilnosti i nasilja na Balkanu, no zapadne sile dopustile su Bosni i Hercegovini da nazaduje do nestabilnosti dok u Srbiji i Hrvatskoj raste nacionalizam, a te dve zemlje ponašaju se prema BiH kao Rusija u Ukrajini, upozorio je američki časopis Forin Afers (Foreign Affairs), koji se bavi analizom međunarodnih odnosa i američke spoljne politike.
Napad ruskog predsednika Vladimira Putina na Ukrajinu dolazi u trenutku kada je zapadni Balkan dosegao razinu napetosti i neizvesnosti neviđenu decenijama, prenosi Dnevnik.hr analizu Forin Afersa. Etnički nacionalizam prieti ponovnom destabilizacijom regije, a lokalni politički čelnici manipulišu najgorim strahovima javnosti.
Oslanjajući se na šačicu “etnokrata“, Evropska unija i SAD dovele su regiju na opasan put, koji bi mogao završiti raspadom BiH i prekrajanjem granica u celoj regiji – od čega se ni jedno ne bi dogodilo mirno, navodi se, između ostalog, u tekstu “Bosna na opasnom putu – kako politika SAD-a čini lošu situaciju još gorom“, dvojice političkih analitičara Kurta Bassuenera i Tobyja Vogela, koji je objavljen u internetskom izdanju časopisa Forin Afers.
No, nije još kasno, smatraju ova dvojica dobrih poznavatelja prilika na Balkanu koji u analizi situacije ističu da SAD i EU mogu promeniti smjer djelovanja i tako spriječiti raspad BiH pri čemu kao središnji deo te promene vide raspoređivanje cele brigade NATO snaga u BiH.
Slike iz Ukrajine, posebno rušenje Mariupolja, građani i građanke BiH promatraju s užasom s obzirom na opsadu Sarajeva i slične zločine koje su proživjeli tokom rata oni jasno prepoznaju “brzinu i brutalnost ruskog rata protiv Ukrajine“.
Predsjednik Srbije Aleksandar Vučić preuzeo je gotovo potpunu kontrolu nad medijima i raspiruje nemire u delovima Kosova, a njegov bliski saradnik u BiH Milorad Dodik zalaže se za secesiju jednog dela zemlje. Sličan savez postoji između Vlade Hrvatske, zemlje članice NATO-a i Evropske unije, i Dragana Čovića, lidera HDZ BiH, koji poziva “na ono što znači daljnju etničku podelu BiH“, upozoravaju Bassuener i Vogel.
“Rusija je odigrala ulogu u tim događanjima. Putin je potaknuo separatizam, s ciljem stvaranja poremećaja na granicama Zapada. Rusija je godinama aktivno pokušavala sprečiti i odvratiti težnju BiH za članstvo u EU i NATO, tvrdeći da takvi potezi predstavljaju provokaciju“, podseća autorski dvojac i napominje da su aktivnosti Moskve uveliko zavisile o planovima koje su sledili lokalni lideri.
Ono što najviše zabrinjava, kako ističu, jest da su ti čelnici često isti ljudi koje EU i SAD predstavljaju kao svoje partnere u demokratskom i ekonomskom razvoju BiH.
A stvari se nisu morale razvijati na ovaj način s obzirom na to da je Dejtonski sporazum dao Zapadu alate potrebne za sprečavanje nestabilnosti i nasilja, ali oni su godinama neiskorišteni. Umjesto toga, zapadne sile su dopustile BiH da nazaduje do nestabilnosti dok nacionalizam raste u Srbiji i Hrvatskoj.
“Sada, rat u Ukrajini predstavlja priliku za SAD i njihove saveznike da izvrše davno zakašnjelu rekalibraciju svog pristupa BiH. Zapad se ujedinio kao odgovor na rusku agresiju“, poručuju autori koji smatraju da bi “tu istu energiju i pažnju trebalo primijeniti na Balkan“.
Dovelo bi to do labavljenja stiska oko vrata dražve od strane “lokalnih aktera koji imaju koristi od nestabilnosti i ruskog uplitanja“.
“Gostujući američki diplomati također greše prilazeći BiH tek nakon što se prvo konsultuju sa Srbijom i Hrvatskom, koje imaju grabežljivi stav prema zemlji. Srpska vlada prihvata kopiju ruskog iridentističkog nacionalizma, nastojeći učvrstiti svoju vlast nad etničkim Srbima u BiH i na Kosovu i, dugoročno, inkorporirati ih u “srpski svet“, po frazi koju je koristio srpski ministar unutarnjih poslova Aleksandar Vulin“, upozoravaju Bassuener i Vogel.
Takođe napominju da se nijedan američki ili evropski dužnosnik nikada nije javno suočio sa srpskom vladom zbog ovog ponašanja.
Hrvatska je u međuvremenu, iskoristila svu svoju težinu kao članica EU kako bi podstakla izmene izbornog zakona BiH koje bi omogućile njenim saveznicima da pooštre svoju vlast, a hrvatsku agendu prihvatili su SAD i EU, napominju i podsećaju: “Ovo je daleko od američke politike pre 20 godina, kada je Vašington bio predan odbrani bosansko-hercegovačke nezavisnosti. Sada SAD rade sa susednim zemljama koje insistiraju na svom pravu da se mešaju u BiH u ime svojih tamošnjih suetničkih zajednica – baš kao što Putin radi s Ukrajinom“.
Kao središnji deo promene smera delovanja SAD i EU autori vide raspoređivanje cele brigade NATO snaga u BiH.
Kontigent tih snaga bi trebao biti baziran u Brčkom i oko njega, gradu koji dijeli dve polovine Republike Srpske, što bi moglo pomoći da se preduhitri bilo kakva nastojanja za nezavisnošću, a takođe i spreči bilo kakvu preventivnu akciju od strane Bošnjaka, navode analitičari. Taj bi korak, ističu, trebalo preduzeti svakako pre glasanja o produženju mandata EUFOR snaga pred Većem sigurnosti UN u novembru ove godine, na koji bi Rusija, a možda i Kina, mogle staviti veto.
Smatraju i da bi SAD trebale jasno staviti do znanja da će snage NATO i visoki predstavnik ostati na mestu dok BiH ne zameni Ustav koji je skovan u Dejtonu alternativom koja garantira političku odgovornost i vladavinu zakona.
Ako Zapad zadrži svoj sadašnji pristup, naglašavaju Bassuener i Vogel, lideri poput Dodika i Čovića mogli bi potstaći nasilje kao odbrambeni manevar “suočeni s besom naroda zbog njihovih dugotrajnih malverzacija“.
Bonus video: Šta smo sve čuli od Vučića az 114 minuta
***
Pratite nas i na društvenim mrežama:
