Pravosnažna presuda bivšem komandantu Vojske Republike Srpske (VRS) Ratku Mladiću, trebalo bi da bude objavljena sutra pred Međunarodnim rezidualnim mahanizmom za krivične sudove (MMKS). Mladić je prvostepenom presudom osuđen na doživotni zatvor zbog, između ostalog, genocida i zločina protiv čovečnosti nad nesrpskim stanovništvom tokom rata u BiH, a od 11 tački optužnice, oslobođen je jedino optužbi za genocid u pet opština tokom 1992. godine.
Prva optužnica protiv Ratka Mladića MKSJ objavio je 25. jula 1995. godine, a optužnica ga je teretila za genocid i zločine protiv čovečnosti na području BiH, za zločine protiv civilnog stanovništva i za snajperska delovanja po civilima tokom opsade Sarajeva, kao i za držanje pripadnika mirovnih snaga, UNPROFOR kao talaca i njihovo korišćenje kao živog štita.
Druga optužnica, koja je kao i prva, podignuta i protiv Radovana Karadžića, koji trenutno služi doživotnu kaznu zatvora u Velikoj Britaniji, podignuta je novembra 1995. godine, a odnosi se na genocid i druge zločine na području Srebrenice.
Mladić, koji se 16 godina skrivao, uhapšen je 26. maja 2011. godine u Srbiji, a nakon četiri dana, prebačen je u Pritvorsku jedinicu UN u Hagu.
Foto:EPA-EFE/PETER DEJONG
U junu 2011. godine, odbio je da se izjasni o krivici, što je značilo, po pravilima suda, da se ne oseća krivim.
Decembra 2011. godine Pretresno veće MKSJ na predlog tužilaštva, donelo je optužnicu protv Mladića.
Prvostepenu presudu i kaznu doživotnog zatvora, Ratku Mladiću je izrečena 22. novembra 2017. godine, a njome je proglašen krivim za genocid na području Srebrenice 1995. i za progon, istrebljivanje, ubistvo, deportaciju, prisilno premeštanje stanovništva, terorisanje, protivpravne napade na civile i uzimanje talaca.
11 tačaka optužnice
Prva tačka optužnice Tužilaštva u Hagu, za koju je sud jedino doneo odluku da nije kriv odnosi se na genocid u pet opština u BiH.
U optužnici, Tužilaštvo tvrdi da je Mladić učestvovao u UZP da se „bosanski Muslimani i bosanski Hrvati trajno uklone s područja u BiH na koja su bosanski Srbi polagali pravo“.
Druga se odnosi na genocid u Srebrenici, odnosno da je Mladić zajedno sa drugima formulisao cilj da se Muslimani u Srebrenici eliminišu ubijanjem muškaraca i dečaka i prisilnim odvođenjem žena, dece i dela starijih muškaraca. Tužilaštvo tvrdi da je u danima nakon ofanzive na Srebrenicu, ubijeno više od 8.000 muškaraca na različitim lokacijama, dok su žene, deca i deo starijeg stanovništva proterano.
Foto:AP Photo/Michel Euler
Tužilaštvo u trećoj tački tvrdi da je Mladić vršio progon u mnogim opštinama u BiH, između ostalog i u Srebrenici, a da je cilj bio trajno uklanjanje Muslimana i Hrvata, od maja do novembra 1995.
Tužioci tvrde da su srpske snage i politički i državni organi bosanskih Srba vršili progon nad Muslimanima i Hrvatima, uključujući i pretrese, hapšenja i šikaniranje, mučenje, silovanje i druga dela sseksualnog nasilja, ubijanje, razaranje kuća, spomenika kulture…
Mladić je planirao, navodi se u optužnici, podsticao, naredio ili pomagao i podržavao progone Muslimane i Hrvate na političkoj ili verskoj osnovi.
Četvrta, peta i šesta tačka optužnice odnosi se na istrebljenje i ubistva, odnosno, tvrdi se da je to bio cilj sva tri UZP za koji je optužen Mladić.
Deportacije i nehumana dela su sedma i osma tačka optužnice, koja uključuje „hapšenje bez naloga, mučenje, ubijanje, silovanje, razaranje kuća, spomenika kulture i
sakralnih objekata naterali su Muslimane i Hrvate na beg iz svojih domova“, dok su drugi fizički proterani.
„Do kraja 1992. godine većina nesrpskog stanovištva prisilno je raseljena, deportacije i nehumana dela nastavljena su sve do kraja rata 1995. godine“, navodi se u optužnici.
Foto: AP Photo/Michel Euler
Tačke devet i 10 odnose se na Terorisanje i protivpravni napad, odnosno da je od aprila 1992. pa do kraja rata Sarajevo granatirano i bilo pod nišanom snajperista, a da su
hiljade civila ubijeno.
Prema Tužilaštvu, Ratko Mladić je bio učesnik ovog udruženog zločinačkog poduhvata sa ciljem širenja terora među civilnim stanovništvom Sarajeva.
Poslednja tačka optužnice odnosi se na uzimanje talaca, odnosno nakon što su maja 1995. godine NATO snage izvršile vazdušne napade na VRS, da su srpske snage zarobile više od dvesta pripadnika mirovnih snaga i vojnih posmatrača UN-a na različitim lokacijama.
Kako je prenela agencija Beta, prema presudi, Mladić je bio protagonista sveobuhvatnog udruženog zločinačkog poduhvata sa ciljem trajnog i nasilnog uklanjanja muslimana i Hrvata sa velikog dela teritorije BiH radi ostvarivanja srpske dominacije.
Kao učesnici u tom zločinačkom udruženju, presudom su, pored Mladića, označeni i bivši predsednik RS Radovan Karadžić, članovi rukovodstva Momčilo Krajišnik, Biljana Plavšić, Nikola Koljević i drugi.
Radovan Karadžić Foto: EPA-EFE/YVES HERMAN
Tribunal je nepravosnažno presudio da je VRS, pod Mladićevom komandom, ubila „nekoliko hiljada“ muslimanskih muškaraca iz Srebrenice, a desetine hiljada žena, dece i staraca prisilno premestila u danima nakon zauzimanja enklave, 11. jula 1995.
Žalba odbrane i tužioca
Na prvostepenu presudu, odbrana je žalbom tražila da Mladić bude oslobođen, ili da mu se ponovo sudi, tvrdeći da tužilaštvo nije dokazalo njegovu krivicu. Žalbom su tvrdili da nije postojao udruženi zločinački poduhvat i da su se srpske snage pod Mladićevom komandom samo branile od Armije BiH.
Odbrana nije negirala da je „određen broj“ srebreničkih muslimana bio ubijen, ali je u žalbi tvrdila i da su počinioci tih zločina bili „osvetnici“ među lokalnim srpskim stanovnicima, pripadnici policije RS i bezbednosni oficiri VRS koji su se „odmetnuli“ od Mladićeve komande.
Mnogi od ekshumiranih iz masovnih grobnica, prema odbrani, bili su ubijeni u borbama pre krize u Srebrenici, a „5.000 do 6.000“ stradalo je u okršajima pri proboju kolone ABiH i civila iz obruča VRS oko Srebrenice.
Foto: TANJUG/AP Photo/Kemal Softic
Tužioci su tražili da osuđujući deo prvostepene presuda bude potvrđen, ali i da apelaciono veće generala Mladića proglasi krivim i za genocid nad Muslimanima i Hrvatima u pet opština u BiH.
Zastupnici optužbe su u žalbi ocenili da su sudije pogrešile kada su u prvostepenoj presudi utvrdile da su Mladićeve snage imale „genocidnu nameru“ da u pet bosanskih opština unište Muslimane i Hrvate kao etničke grupe, ali da žrtve nisu činile dovoljno „značajan deo“ tih grupa da bi zločini dostigli razmere genocida.
