3
"Grobovi su ogledalo života".
U samom srcu Beograda, kod Narodne Skupštine, u toku su arheološka iskopavanja koja će nam doneti uzbudljiva otkrića o istoriji srpske prestonice – i to iz nekoliko epoha.
Savremeni Beograd je arheološka riznica i gotovo da sva iskopavanja pokazuju da je jezgro modernog Beograda naseljeno još od neolitskog perioda, o čemu za Nova.rs govori Milorad Ignjatović, kustos Zbirke za antiku Muzeja grada Beograda, muzejski savetnik i rukovodilac arheoloških istraživanja.
Pročitajte još:
Na prostoru u blizini Narodne Skupštine nalaze se nagoveštaji ostataka velike grobnice iz rimskog doba, ali i arheološki ostaci iz kasnijih perioda. U ovom trenutku iskopavaju se građevine iz „modernog“ doba, odnosno temelji i podrumi kuća koje su stradale u savezničkom bombardovanju Beograda 1944. godine. Arheolozi već sada sporadično pronalaze arheološke nalaze iz rimskog perioda, fragmente keramike ali i pokoju ljudsku kost, i verovatno će ispod njih naći ostatke iz rimskog doba.
O tome šta arheolozi očekuju da otkriju i zašto je to značajno za srpsku nauku, gospodin Ignjatović govorio je za naš portal.
Arheološki lokalitet na uglu Vlajkovićeve i Kosovske ulice je mali deo velikog nalazišta Antički Singidunum koje se proteže od Kalemegdana, gde se nalaze ostaci Rimskog vojnog logora, preko Knez Mihajlove i Vasine ulice gde su tragovi civilnog naselja – dok se od današnjeg Trga republike, sve do Vukovog spomenika u Bulevaru kralja Aleksandra, pronalaze tragovi velike antičke nekropole, govori Milorad Ignjatović.
„U neposrednoj blizini su krajem osamdesetih godina 20. veka, duž Kosovske ulice, izvršena zaštitna arheološka iskopavanja tokom kojih je otkriven deo nekropole Singidunuma koja je bila u upotrebi tokom 3. i 4. veka. Na potezu od Vlajkovićeve do Palmotićeve ulice istraženo je preko 90 grobnih celina, što do sada predstavlja najveću gustinu nalaza ove vrste u Beogradu. Bez sumnje se deo ove nekropole nalazi i na prostoru današnjeg parka u Vlajkovićevoj ulici“, kaže nam arheolog.
Na osnovu prethodnih istraživanja, na tom prostoru naučnici očekuju da nađu najrazličitije oblike rimskih sahrana.
„Rimljani su svoje pokojnike obično spaljivali i u zemlju polagali ostatke sa različitim prilozima, ukrasnim predmetima ili posudama. Već od kraja 2. veka, pojavljuju se i grobovi slični današnjim, sa inhumiranim, skeletnim, ostacima, koji tokom 3. i pogotovo 4. veka postaju dominantni. U ovom periodu pokojnici mogu biti pohranjeni u jednostavne grobne rake ali i u grobnicama koje su zidane opekom ili čak kamenim sarkofazima koji spadaju u ‘najluksuznije’ oblike sahranjivanja“, objasnio nam je Ignjatović.
Ovakva raznolikost sahranjivanja se delom može objasniti etničkom i religijskom raznolikošću stanovnika Singidunuma. U ovaj grad se, kao i u druge gradove rimskog carstva slilo stanovništvo iz različitih delova ogromnog carstva, od današnje Britanije na zapadu do Sirije na istoku, priča dalje arheolog.
Sam Singidunum je tokom prva četiri veka nove ere doživeo značajne transformacije i od malog grada podignutog krajem 1. veka uz logor vojne legije 4. Flavije, već u 3. veku prerastao u veliki grad i snažan ekonomski centar. Iako Singidunum nije imao, kao Beograd danas, status glavnog grada, arheološki nalazi iz samog grada ali i njegove okoline, govore da je njegovo stanovništvo ili bar jedan njegov deo veoma dobro živeo i imao važnu ulogu u upravljanju Carstvom. Jedan od takvih je i Flavije Jovijan, rodom iz okoline Singidunuma, koji je u jednom trenutku postao rimski car, a nakon smrti i božanstvo, objašnjava Ignjatović.
Pre samih iskopavanja, na nalazištu su sprovedena obimna geofizička istraživanja koje su izveli stručnjaci sa Fakulteta tehničkih nauka u Novom Sadu, na čelu sa profesorom Aleksandrom Ristićem, koji je vodeći stručnjak na ovom polju istraživanja.
Izvršena su merenja podzemlja metodom georadara, koja se pokazala kao najpouzdanija metoda nedestruktivnih istraživanja u gusto naseljenim sredinama. Na ovaj način istražena je površina od oko 1800 m2, a rezultati pokazuju da će arheolozi tokom istraživanja prvo naići na ostatke građevina koje su uništene tokom bombardovanja Beograda u Drugom svetskom ratu.
„Temelje i podrume ovih objekata trenutno istražujemo, a georadar ukazuje da se između njih na dubinama od oko 1,5 m već nalaze stariji ostaci. U jednom delu istražene površine, bliže Kosovskoj ulici, na dubinama od oko 2,8 do 3,2 m uočene su strukture koje najverovatnije predstavljaju ostatke antičkih zidanih grobnica, ali, što je iznenađujuće, uočena je i struktura koja liči na ostatke dela građevine dimenzija 4×5 metara. U ovom trenutku je teško razumeti prirodu i namenu ove građevine, ali s obzirom na to da se nalazi u istom nivou sa antičkim grobnicama, verovatno se radi o ostacima koji pripadaju istom, rimskom periodu. Za sada maštamo o tome šta bi sve ova građevina mogla predstavljati i voleli bismo da to bude neko jedinstveno otkriće. Međutim, funkciju i datovanje ove građevine saznaćemo tek kada do nje stignemo arheološkim metodama“, objasnio je Milorad Ignjatović.
Grobovi su ogledalo života, kaže on. Nakon iskopavanja sprovešće multidisciplinarna istraživanja na osnovu kojih će sa više sigurnosti govoriti o tome kakve su bile životne navike ljudi rimskog doba, kako su se hranili ili od čega su bolovali, a na kraju, na osnovu otkrivenih artefakata, i kakav je bio njihov socijalni status u društvu.
„Naravno, stanovnika Singidunuma više nema, i mi danas nismo ni ukakvim genetskim vezama sa njima, ali jedna stara poslovica kaže ‘Istorija se ponavlja’ – a mi nastojimo da znanja o ljudima iz neke davne prošlosti, prenesemo novoj populaciji“, zaključuje kustos Muzeja grada Beograda.
***
BONUS VIDEO: Rimski put u Bosni
