1
Svakoga dana šetate „stazom bivših pokojnika“, a toga niste ni svesni. A kada obratite pažnju, ugledaćete nadgrobnu ploču koja je vešto skrivena od Beograđana. A kako je misteriozna ploča završila na gradskoj tvrđavi?
Tvrđava Kalemegdan čuva ogromnu istoriju Beograda i brojne tajne koje su satkane u njegovim zidinama, pločnicima i travnjacima, a pored kojih sugrađani srpske prestonice svakodnevno prolaze, a ne primećuju ih.
Posredi je nadgrobna ploča, vešto skrivena od očiju Beograđana, a na kojoj ćete, ako malo bolje pogledate dok šetate Kalemegdanom, primetiti neobičan natpis pod svojim nogama.
Na njoj stoji ime pokojne Todore, preminule davne 1869. godine, koja podseća na to da je jedna od najpoznatijih staza Beogradske tvrđave napravljena od prevrnutih starih nadgrobnih ploča.
Hroničari Beograda pojasnili su da nije reč o nekoj velikoj misteriji, već da je reč o nadgrobnoj ploči sa Starog groblja.
Novinar Zoran Nikolić, autor knjige „BG priče“, podsetio je govoreći za N1, da je Staro groblje, koje je bilo na Tašmajdanu, zatvoreno 1927. godine, a tadašnja vlast je prodala veliku količinu kamena i opeke od koje su spomenici bili izgrađeni.
„Pretekao im je značajan broj nadgrobnih ploča, sa kojima nisu znali šta bi. Te su ploče na kraju donete ovde, i napravljena je staza između tog pomenutog Stepeništa i donjeg dela na Kalemegdanu. Ja sam je u knjizi nazvao Staza bivših pokojnika, iako je malo teže biti bivši pokojnik. Slova sa nadgrobnih ploča su okrenuta licem ka tlu i tako je nastala ta staza“, objasnio je Nikolić, koji je otkrio da su i jedan deo Kosovske ulice u Beogradu, kao i staza između Crkve Svetog Marka i Ruske crkve, popločani takođe nadgrobnim pločama.
Kada je otvoreno Novo groblje, 1886. godine, na Starom tašmajdanskom su obavljane sahrane samo građana koji su od ranije na tom mestu imali grobnice. Međutim, prvih decenija 20. veka započelo je preseljenje posmrtnih ostataka Beograđana sa ove lokacije.
Tokom gradnje Velikih stepenica i njihovog okruženja, Beograđani su imali pritužbe na ovakav tretman spomenika sa Starog groblja.
„Jedna klupa bila je napravljena od dela nadgrobnog belega, što je bilo uočljivo, pa su sugrađani protestovali. Ostalo je zabeleženo da je na delu klupe pisalo ime Aksentija Jovanovića i da su se na licu monumenta, pored imena, očitavali još krst i mrtvačka glava“, ispričala je svojevremeno za „Novosti“ Violeta Obrenović, istoričarka umetnosti iz JKP „Pogrebne usluge“.
Groblje je zvanično zatvoreno 1927. godine, a vlast je prodala veliku količinu kamena i opeke od koje su spomenici bili izgrađeni. Uprkos tome, ostao je veći broj spomenika sa kojima nisu znali šta da urade, a kako je nekako baš u to vreme počelo sređivanje Beogradske tvrđave, odlučili su da dobije korisnu namenu, pa su kamene ploče preselili na Kalemegdan.
Najveći deo njih završio je na kalemegdanskim stazama, gde se neki od njih i dan-danas mogu pronaći, a ponajviše na putu koji vodi ka Kralj kapiji.
Upravo zbog toga su te staze od strane prestoničkih hroničara nazvane „staze bivših pokojnika“.
Na Starom tašmajdanskom groblju između ostalih su počivali Đura Daničić, Ilija Kolarac, Miša Anastasijević, Sima Milutinović Sarajlija, Joakim Vujić, Đura Jakšić… Tašmajdansko groblje formirano je davne 1826. kada je večno počivalište preseljeno sa – Zelenog venca.
BONUS VIDEO:
