0
Pet decenija je od čuvenog ostvarenja Hajrudina Šibe Krvavca, koje je do danas pogledalo više od 11 milijardi ljudi. Zanimljivo je da se kao epizodista prvi put na filmu pojavljuje Emir Kusturica, Bata Živojinović je insistirao da snima bez dublera, a Milena Dravić i Boris Dvornik su odbili uloge.
„Strijelac zove Kondora“, „Čekam te u pet kraj Begove džamije“, „Vazduh trepti kao da nebo gori“, „Diese stadt ist Walter“ („Ovaj grad je Valter“), samo su neke od replika koje se već 50 godina citiraju iz kultnog filma „Valter brani Sarajevo“ Hajrudina Šibe Krvavca. Ovo ostvarenje o sarajevskim ilegalcima i njihovom vođi, partizanskom obaveštajcu Vladimiru Periću Valteru, do danas je pogledalo više od 11 milijardi ljudi. Iako je prikazan u celom svetu, najviše gledalaca ima u Kini, gde ima poseban tretman, jer je to bio prvi strani film koji se tamo prikazivao posle „kulturne revolucije“. A popularnost „Valtera“ tamo je tolika da se i danas prikazuje na nacionalnoj kineskoj televiziji povodom državnih praznika.
Ovaj akcioni film snimljen je 1972. godine po scenariju reditelja Hajrudina Krvavca, Đorđa Lebovića, Mome Kapora i Save Pređe, a producent je bio Hidajet Čalkić. Iako je proslavio većinu glumaca koji su u njemu igrali, planetarnu popularnost je doživeo Velimir Bata Živojinović, koji je odigrao svoju antologijsku ulogu kao Valter. Na njegovo insistiranje nije imao dublera.
U ostalim ulogama igrali su vrhunski jugoslovenski glumci: Rade Marković, Ljubiša Samardžić, Dragomir Bojanić Gidra, Neda Spasojević, Pavle Vuisić, Slobodan Dimitrijević Lobi, Igor Galo, Stevo Žigon, Faruk Begoli, Relja Bašić, Etela Pardo, Voja Mirić, Vladan Holec, Davor Antolić, Boro Begović, Eugen Verber, Miralem Zupčević, Rudi Alvađ, Ramiz Sekić, Demeter Bitenc, Husein Čokić, Dragan Stipić, Zoran Belić, Ranko Gučevac, Jozo Lepetić.
U podeli su bili i nemački glumci: Hanjo Hase, Rolf Remer, Vilhelm koh Hege, Herbert Kefer, Fred Delmar i Helmut Šrajber.
Kusturica prvi put na filmu
Zanimljivo je da se kao epizodista prvi put na filmu pojavljuje Emir Kusturica, kao i to da je neke uloge trebalo da tumače tada izuzetno popularni glumci Milena Dravić i Boris Dvornik, ali nisu imali slobodne termine za snimanje. Njoj je bila namenje uloga ilegalke Plave, koja je izdala svoje drugove, a Dvornik je tebalo da tumači Branka, kojeg je odigrao Begoli.
Tako je ovaj film, koji je Hajrudin Krvavac posvetio građanima Sarajeva i njihovom herojskom ponašanju i otporu tokom Drugog svetskog rata, postao apsolutni rekorder po broju gledalaca nekog filmskog ostvarenja proizvedenog na području bivše Jugoslavije, i danas živ jer je bio inspiracija mnogim umetnicima, ali i običnom svetu.
Kinoteka Bosne i Hercegovine sačuvala je fotografije, scenografske i kostimografske skice sa snimanja, originalne plakate i nalepnice kineskog piva inspirisane Valterom. Kineska ambasada u BiH je odlučila da adaptira bioskopsku salu u Kinoteci samo zato što je u tom gradu sniman „Valter“.
Vratiće se Valter
Posle toga je otvoren multimedijalni muzej „Valter brani Sarajevo“ posvećen ovom filmu sa velikim brojem orginalnih eksponata i dokumentima, ugovorima i dopisima. Među njima je i ugovor o honoraru Bati Živojinoviću za ulogu Valtera, a iznosio je 80.000 tadašnjih dinara. Kao i pismo Hajrudina Krvavca, koje je uputio na adresu Centralnog komiteta Saveza komunista BiH pet godina nakon snimanja filma u kojem moli da mu se isplati honorar.
Inspirisan ovim filmom, Ahmet Muminović, nekadašnji jugoslovenski i bosanskohercegovački ilustrator, crtač stripova i novinar, nacrtao je strip „Valter brani Sarajevo“, čije je kinesko izdanje prodato u osam miliona primeraka. Bend „Zabranjeno pušenje“ snimio je 1984. prvi studijski album pod nazivom „Das ist Valter“. I „Dubioza kolektiv“ ima pesmu „Vratiće se Valter“.
Fenomen sedme umetnosti
Uticaj ovog filma mnogo je širi od grada u kojem je sniman. U Mladenovcu se održava filmski festival „Valter“ kao omaž Bati Živojinoviću. Ostalo je zabeleženo i da su nakon NATO bombardovanja SRJ, Aleksandar Kothaj, nekadašnji autor reklamnih tekstova, i dizajner Vuk Lončarević, došli na ideju kako da prikažu popularnost Valterovog lika u Kini. Osmislili su nalepnicu za navodno kinesko „valter“ pivo sa likom Velimira Bate Živojinovića i ta je fotografija doživela veliku popularnost putem interneta.
Reditelj Andrej Aćin napravio je pre deset godina dokumentarac „Valter“, koji se bavi fenomenom i svetskim uspehom ovog filma. To je priča o heroju Drugog svetskog rata Vladimiru Periću, ali i storija o najpopularnijem jugoslovenskom glumcu Velimiru Bati Živojinoviću, koji ga je glumio. Nažalost, na premijeru nije mogao da dođe, jer je bio u bolnici. A nije se ostvarila ni ideja o kojoj je pregovarao sa kineskim producentima o realizaciji serije o Valteru, koja bi se bazirala na filmu, u kojoj bi bio narator. I pored toga, Valter i danas živi.
Obeležavanje jubileja
U restoranu „Walter“ u Beogradu preksinoć je obeležen jubilej 50 godina od snimanja filma „Valter brani Sarajevo“. O uspehu ovog filma, anegdotama sa snimanja, legendama, koje ga i danas prate, o akterima, pre svega o Bati Živojinoviću, govorili su Igor Galo, glumac, reditelj i producent, koji je igrao ulogu Mališe i jedini živi glumac iz plejade vrhunskih glumaca koji su igrali u filmu, Nele Karajlić, muzičar, književnik i scenarista, Radoslav Zelenović i Miljko, sin Bate Živojinovića.
Prikazani su video i foto materijali sa snimanja filma i izloženi radovi mladog slikara Pavla Maksimovića, koji je, iako ima samo 21 godinu, inspiraciju za pop-art dela pronašao baš u ovom filmu.
Bonus video: Nele Karajlić i Igor Galo o pet decenija filma „Valter brani Sarajevo“