0
Uz više od 800 akreditovanih novinara i na stotine gostiju iz sveta filma sa svih svetskih meridijana, skoro 250 prikazanih filmova od čega je 46 imalo svetsku premijeru u više takmičarskih selekcija i pratećih programa - 30. Sarajevo film festival je pokazao da je neprikosnoven, bez značajnije konkurencije u regionu.
Piše: Dejan Šapić
Nakon jučerašnje analize regionalnih filmova koji su dominirali na 30. Sarajevo film festivalu, danas se bavimo Takmičarskom selekcijom igranog filma i ostalim programima festivala.
Posle debitantskog igranog filma „Meda ili ne tako sjajna strana stvari“ (2017) za koji je rumunski reditelj Emanuel Parvu nagrađen za najboljeg reditelja 23. SFF-a, ove godine je za novi film “Tri kilometra do kraja sveta” osvojio nagradu za najbolji film Takmičarske selekcije kojom je predsedavao slavni scenarista i reditelj Pol Šreder.
Sedamnaestogodišnji Adi provodi leto u rodnom selu. Jedne noći postaje žrtva uličnog napada i posle toga više ništa neće biti isto. Njegovi roditelji ga više ne posmatraju na isti način kao ranije. Govoreći o homofobiji i konzervativnoj sredini, Parvu nam kroz ceo film daje signale da su korupcija i isprepleteni interesi stanovnika male sredine važniji i od sudbine članova njihovih porodica.
Priznajemo da je ovo bilo iznenađenje jer je među glavnim favoritima bio slovenački film “Obiteljska terapija” Sonje Prosenc, distopijska priča o ulasku novog člana u jednu porodicu i otkrivanja disfunkcionalnih odnosa, na tragu ranih filmova Jorgosa Lantimosa i vidnog uticaja Hanekea.
Drugi favorit bio je “Selo pokraj raja” somalijskog reditelja Mo Harave, premijerno prikazan u takmičarskoj selekciji “Izvestan pogled” Kanskog festivala, ipak je osvojio jednu od nagrada. Najboljom glumicom proglašena je Sirijka Anab Ahmed Ibrahim, ubedljiva u zamršenoj ulozi sredovečne žene prilikom ulaska u novu porodicu i prilagođavanju novih okolnosti odgajanja deteta. U potrazi za boljim životom naćiće novog mlađeg muškarca kako bi izdejstvovala kredit za otvaranje svog biznisa.
U selekciji preseka svetske kinematografije “Kinoscope”, izdvojio se ukrajinski dokumentarni film “Presretnuti” rediteljke Oksane Karpović. Prikazan premijerno na ovogodišnjem Berlinalu u selekciji Panorama, dok je srpsku premijeru imao u Beogradu na festivalu Beldocs.
Ukrajinska obaveštajna služba presrela je hiljade telefonskih poziva ruskih vojnika s ukrajinske linije fronta upućenih njihovim porodicama i prijateljima u Rusiji. Sadržaj tih poziva, na napet i emotivan način, oslikava svu surovost rata. Upareni sa prizorima razaranja usled invazije i svakodnevnog života Ukrajinaca koji obnavljaju porušeno i suprotstavljaju se okupaciji, glasovi ruskih vojnika razlikuju se od onih ispunjenih iluzijama o herojstvu do onih potpuno razočaranih.
Sumorne slike ukrajinskih predela tokom rata „specijalne Ruske operacije“ uglavnom nam prikazuje statična kamera. U kadrovima ispunjenim tišinom vidimo prazne napuštene stanove u kojima je krš i lom, delove seoskih puteva, zidove oronulih zgrada. Slike koje vidimo same po sebi nisu toliko strašne. Više podsećaju na nered koji se odigrao usled porodične svađe ili nekog incidenta nego na snimke na koje smo navikli da gledamo u ratnim TV reportažama. Prikazane scene praznine, bez perspektive i bez ljudi predstavljaju kontrapunkt telefonskim razgovorima koje čujemo u pozadini. Razgovori se odvijaju između ruskih vojnika na ratištu u Ukrajini i njihovih porodica, majki i supruga, koje je presrela ukrajinska tajna služba u periodu između marta i novembra 2022. godine.
“Santosh” (Velika Britanija, Indija, Francuska, Nemačka) je četvrto ostvarenje indijske rediteljke Sandhye Suri, premijerno prikazano u Kanu u programu “Izvestan pogled”. U pitanju je triler o mladoj udovici Santosh koja se priključuje policiji tako što nasleđuje posao svoga pokojnog muža, policijskog poručnika. U malom mestu na severu Indije posle ubistva devojke iz niže kaste starija policijska inspektorka, feministkinja Sharma uvlači neiskusnu Santosh u istragu zločina. Pratimo kako se žena domaćica pretvara u policajku u najkorumpiranijoj policijskoj jedinici u Indiji. Suočena je sa mizoginijom, predrasudama i posebno kastinskim odnosima koji su jači od zakona i pravde.
Rediteljka Suri nastavlja dalje i pokazuje granice dokle može da ide čovečija adaptacija na novonastalu situaciju. Kada shvati kako policijski sistem funkcioniše Santosh će prihvatiti pravila igre i uklopiti se u sistem korupcije. Materijalna korist nije presudna za njeno moralno posrnuće koliko je to nemogućnost da se suprostavi celom kolektivu. Napeta drama sa odlično oslikanim društvom Indije koje još uvek funkcioniše po principu kastinskih odnosa unutar jedne sredine gde mešanje nije dozvoljeno.
Pravo otkriće iz selekcije “Kinoscope”, ostvarenje “Toksično” stiže iz Litvanije, koje je na nedavno završenom festivalu u Lokarnu osvojilo četiri nagrade među kojima je i nagrada za najbolji film. Rediteljka i savremena umetnica Saul Bliuvate portretiše grupu tinejdžerki u zabačenom industrijskom mestu Litvanije kroz audiciju za školu manekenstva.
To je još jedan film o odrastanju i rivalstvu među devojkama. Bez obzira što su smeštene u malu provincijalnu sredinu to nikako ne menja njihov odnos prema svetu. Moda I trendovi dolaze preko interneta I društvenih mreža i one se ponašaju u skladu sa vremenom.
U centru pažnje je Maria čiji se izgled razlikuje od njenih vršnjakinja i potrebno joj je mnogo snage i upornosti da prebrodi slabosti i strahove da bi se suočila sa izazovima koje nosi škola mode. Njeni postupci i odluke imaju za rezultat prihvatanje od drugarica da je “jedna od njih” i sve što radi je potčinjeno tome.
Uglovi kamere iz kojih je sniman film su nekada neverovatni, iz neobičnih vizura vidimo devojke na okupu i vremenom tokom filma dobijaju potpuno drugačije značenje. “Toksično” se bavi temom kao i mnogi drugi filmovi snimani prethovnih godina o rijalitijima, snimanju i poziranju ispred telefona, spremnošću da se uradi sve kako bi se došlo u centar pažnje. S tim da je ovaj mali dragulj vizuelno i stilski nenadmašan u odnosu na ostala ostvarenja o odrastanju i izgradnji vlastititog identiteta.
Bonus video: Otvaranje Venecijanskog festivala i poznati na crvenom tepihu