4
Izbacivanje pa vraćanje poezije Desanke Maksimović u nastavni program trećeg i četvrtog razreda gimnazija i reakcija javnosti zbog toga, bacili su svetlo na činjenicu da su u obaveznoj lektiri za srednje škole zastupljene samo tri srpske književnice: Jefimija, Isidora Sekulić i Desanka.
Svetlana Velmar-Janković,Vida Ognjenović i Mirjana Novaković nalaze se u izbornom programu.
– U obavezni deo programa, što se tiče savremene književnosti, trebalo bi da uđu dela Svetlane Velmar-Janković, Vide Ognjenović, Biljane Srbljanović… U romantizmu nedostaje Milica Stojadinović Srpkinja, u moderni Anđelija L. Lazarević, Danica Marković, pa čak i Milica Jakovljević Mirjam – kaže za Nova.rs. Vera Kopicl.
Ova profesorka srpskog jezika i književnosti u Srednjoj školi “Svetozar Miletić” u Novom Sadu priredila je svojevremeno „Žensku čitanku“ (Akademska knjiga i Srednja škola „Svetozar Miletić“) u kojoj se nalazi pregled najznačajnijih srpskih književnica tokom šest vekova – od Jefimije do Milene Marković.
Profesorka Kopicl je odabrala 19 spisateljica uverena da bi trebalo obogatiti lektiru i mlade upoznati sa novim i drugačijim čitanjima.
U “Ženskoj čitanci”, u oblasti srpske srednjovekovne književnosti, pored prve srpske književnice Jefimije i njenih dela “Tuga za mladencem Uglješom” (1368–1371) i “Pohvala knezu Lazaru” (1402), predstavljena je i Jelena Balšić (1377-1443), ćerka kneza Lazara i kneginje Milice.
Njena pisma je Nikon Jerusalimac uvrstio u “Gorički zbornik” i ona danas predstavljaju visok domet srpske epistolarne književnosti.
Libreto na tekst Jelene Balšić, preveden na engleski jezik, komponovao je čuveni ser Džon Taverner, a izvođen je kao deo monumentalnog projekta “Zavesa hrama” 2003. u Londonu, pod pokroviteljstvom princa Čarlsa.
Prosvetiteljstvo u našoj kulturi, Vera Kopicl prikazaje radom Eustahije Arsić (1776–1843), prve srpske književnice koja je štampala svoje knjige.
Bila je i prva žena koja je sarađivala sa Maticom srpskom i postala njena članica, a poznata je i po propagiranju prosvetiteljskih ideja, pre svega prava žena na obrazovanje.
Romantičarske zanose Kopicl pronalazi u lirskoj prozi Milice Stojadinović Srpkinje (1828–1878), pesnikinje, prozaistkinje i prevoditeljke, prve naše novinarke-reporterke, koja je napisala “Srce i barikade” o bombardovanju Beograda 1862. Bila je saradnica Vuka Karadžića, cenjena u krugu romantičara, a njen rad je pomagao i knez Mihailo.
Realizam u “Ženskoj čitanci” predstavljen je “Devojačkim romanom” Draginje Drage Gavrilović, prve žene romanopisca u srpskoj književnosti.
Profesorka Kopicl skreće pažnju na modernističke tendencije u pesmama Danice Marković (1879–1932), prve književnice koju je nagradila Srpska kraljevska akademija i jedine pesnikinje u Antologiji novije srpske lirike Bogdana Popovića. Zatim u delima prve Srpkinje koja je stekla zvanje akademika, Isidore Sekulić (1877–1958): “Saputnici”, “Pisma iz Norveške”, “Iz prošlosti”, “Đakon Bogorodičine crkve”, “Hronika palanačkog groblja”, “Zapisi”…
Preporučuje i pesme i pripovetke Anđelije Lazarević (1885–1926) koje je Miloš Crnjanski nazivao “malom renesansom u srpskoj književnosti”, dok od savremenih književnica izdvaja Svetlanu Velmar-Janković (1933-2014), Gordanu Ćirjanić, Mirjanu Novaković i Milicu Mićić Dimovsku (1947–2013).
Pročitajte još:
– Ja sam srećna što je Mirjana Novaković ušla bar u izborni program. Čula sam da su tu i Vida Ognjenović i Svetlana Velmar-Janković, međutim, nastavnici sami biraju dela iz izbornog programa koja će obrađivati – kaže Kopicl.
Avangardni doprinos u poeziji i prozi, smatra Vera Kopicl, daju primeri iz dela Judite Šalgo (1941–1996) te urbana poezija Radmile Lazić i Nine Živančević.
“Za potpunije sagledavanje našeg savremenog književnog stvaralaštva izuzetno je značajno”, naglašava Kopicl, dramsko i prozno delo Vide Ognjenović, te u „Ženskoj čitanci“ daje odlomke njene “Mileve Ajnštajn” i “Kuće mrtvih pisaca”.
Iz istog razloga deo čitanke posvetila je i svetski poznatim dramama Biljane Srbljanović kao i tekstovima pesnikinje i dramske spisateljice Milene Marković.
Specifičnost „Čitanke” svakako je, naglašava Kopicl, i u tome što su joj neke književnice, birajući odlomke iz svojih knjiga i kritičke tekstove koje smatraju najboljim tumačenjem svoje poetike, “dodale jednu neobičnu dimenziju samorefleksije i dijaloga sa srednjoškolskom čitalačkom publikom”.
“Da ne bi zaborav ili predrasude postali deo našeg kulturnog identiteta, treba obrazovati mlade ljude da čitaju i cene vrednosti po kojima smo već prepoznati, kao što im treba omogućiti i da neophodnim inovacijama školskih programa upoznaju kulturu svog vremena. U to ime, ‘Ženska čitanka’ otvara stranice drugačije (ne druge u vrednosnom smislu) književnosti i pisanja o njoj”, napisala je Vera Kopicl u “Ženskoj čitanci”.
Učestvuj u diskusiji ili pročitaj komentare