0
Na prvi pogled ovaj film predstavlja porodičnu dramu, ali on je mnogo više od toga. Iz celokupne selekcije filmskog programa "Divlji film" na LIFFE "Agra" se najpre od svih naslova može nazvati "divljim filmom" iako je u osnovi ljubavna drama.
Piše: Dejan Šapić
Slogan ovogodišnjeg 16. LIFFE filmskog festivala u Leskovcu, koji je trajao od 14. do 19. septembra, slovio je „Akcija“. Reč kojom započinje snimanje svake filmske scene kamerom u metaforičnom smislu imao je za cilj da pokrene filmske reditelje iz Srbije i regiona. Kako je naglasio Darko Bajić, reditelj i umetnički direktor festivala, „filmovi izabrani u različitim selekcijama pokušavaju da vrate film eksperimentu, što su Makavejev i Pavlović radili osvajajući slobodu u filmu“. Nagrada Glavnog takmičarskog programa upravo nosi ime po Živojinu Žiki Pavloviću i od 2011. se dodeljuje najboljim rediteljima. Od ove godine ustanovljena je nova nagrada za internacionalni film, selekcija „Divlji film“ koja nosi ime upravo prema pomenutom Dušanu Makavajevu.
Tako da i Glavna takmičarska selekcija regionalnog filma kao i internacionalna selekcija nazvana „Divlji film“ imaju isti cilj. U obe selekcije i u svih 16 prikazanih ostvarenja primećuje se ta akcija. Filmove iz glavnog takmičarskog programa smo imali prilike da vidimo u Srbiji na različitim festivalima kao i u redovnoj bioskopskoj distribuciji i o njima je već dovoljno pisano.
Drugi takmičarski segment „Divlji film“ je posebno zanimljiv jer donosi najnovija filmska ostvarenja koji su već ostvarili uspeh na pojedinim svetskim festivalima kao što su Kan, Lokarno, Berlin, Sandens… Kod nas imaju premijeru upravo na LIFFE festivalu, a većina od njih čak i regionalnu premijeru.
Program se sastoji od filmova iz različitih delova sveta koji se bave temama od usamljenosti i otuđenja, preko političke represije do oslobođene seksualnosti. Izazivaju moralne konvencije kroz mešavinu različitih filmskih žanrova i formi. Autori ovih filmova su u svom rediteljskom pristupu nekonvencionalni i u tom smislu srodni Makavejevu. Selektorski tandem Uroš Tomić i Marko Sopić, mladi reditelji, odabrali su osam naslova. Potpuno različiti u svakom smislu od tematike, filmskog stila i poetike, žanrovski često neodređeni, doneli su nam fuziju trenutnog preseka prve polovine ovogodišnje svetske filmske produkcije.
Moj favorit iz ove selekcije je „Agra“ (2023) indijski film u režiji Kanu Behl prikazan ove godine u Kanu u selekciji „Directors’ Fortnight“.
U centru priče je Guru, mladić dvadesetih godina koji radi u kol centru u gradu Agra. Zaljubljen je u koleginicu Malu, i i dalje živi sa roditeljima. Njihova kuća je podeljena na dva dela. Guru živi u prizemlju sa svojom majkom dok je njegov otac na spratu sa svojom ljubavnicom. Kada Guru objavi da želi da oženi Malu, i da terasu kuće učini svojom budućom spavaćom sobom, nastaju problemi. Frustracije, greške i porodične netrpeljivosti dolaze do izražaja kao simptomi indijskog patrijarhalnog društva sa mnogo tabua. Kao i u prethodnom, debitantskom ostvarenju „Titli“ (Butterfly) iz 2014. prikazanog u selekciji „Izvestan pogled“ u Kanu, autor nastavlja da se bavi problemima i odnosima patrijahalnog društva Indije.
Agra je čuveni grad Indije sa fantastičnom tradicijom i istorijom provincije Utar Pradeš među kojima se ističe svetsko čudo i najpoznatije indijsko spektakularno zdanje Tadž Mahal. Inače, naziv agra u hinduističkom prevodu označava šumu veću od svih ostalih šuma. Ovde vidim simboliku kojom reditelj pokušava da nam dočara metež i stanje u porodici mladog Gurua, u haotičnom društvu i ponajviše haos koji vlada u glavi glavnog junaka. Ništa od fascinantnih lepota Agre nema u filmu. Prikazan je socijalni milje i težak položaj mladih ljudi koji traže samo normalan i pristojan život.
Glavni junak Guru ima psihoze i seksualne fantazije koje ga dovode u neprijatne situacije čak i u opasnosti od smrtnog ishoda. Njegova želja da uspostavi normalan kontakt sa ženskom osobom čini ga napetim i često agresivnim. U pozadini priče je porodica u kojoj je svaki član u sukobu sa ostalim članovima porodice. Njegov otac koji je potencijalni nasilnik i ako mi to ne vidimo i nije eksplicitno naznačeno, Guruovo agresivnost i seksualne frustracije čitamo kao posledicu nasleđene porodične situacije. Majka na jednom mestu pominje kako je Guru imao samo 11 godina kada je njegov otac doveo ljubavnicu kući, i kako bi svog sina satima zaključavao u toalet. Slično, stariji doktor pokušavajući da pomogne mladiću, razgovara sa Guruom na način koji sugeriše da je možda bio seksualno zlostavljan kao dete. Ženski likovi u filmu, njegova rođaka i jedna od potencijalnih izabranica hendikepirana i fizički oštećena, od njega dosta starija, Priti uspostavljaju balans sa agresijom koju Guru ispoljava. Tako održavaju ravnotežu i svojim razumom uspevaju da apsorbuju junakove često iracionalne postupke. Priti postaje rešenje za Guruovo seksualno zadovoljstvo, ali, ona ga takođe koristi kao izlaz iz svog teškog života, obeleženog takođe nasiljem i maltretiranjem.
Film je dosta dinamičan, sa često ekspresivnim elementima u glumi koje smo gledali još u nemim filmovima Fridriha Murnaua tridesetih godina prošlog veka, sa mnoštvom preokreta podstaknutih agresijom. Na prvi pogled ovaj film predstavlja porodičnu dramu, ali on je mnogo više od toga. Iz celokupne selekcije filmskog programa „Divlji film“ na LIFFE Agra se najpre od svih naslova može nazvati divljim filmom iako je u osnovi ljubavna drama. Sam kraj filma i egzistencijalno razrešenje glavnih junaka su dramaturški malo nategnuti i konstruisani.
Sve u svemu, posle prošlogodišnjeg pakistanskog otkrića u filmu „Joyland“ (2022) autora Saim Sadiqa (opet sa Kanskog festivala) koji nas je proveo kroz jednu pakistansku turbulentnu tradicionalnu, patrijahalnu porodicu, u okruženje Islamabada, sada nam stiže „Agra“ u režiji Kanu Behla iz Indije sa istom problematikom i donekle drugačijom temom i zapletom.
Bonus video: Zvezde na crvenom tepihu u Veneciji
