0
"Odakle dolazimo? Ko smo? Kuda idemo?" i može li nam umetnost pomoći da bolje razumemo sebe i svet, neka su od pitanja koja pokreće izložba otvorena sinoć u Galeriji Matice srpske "Identitet(i). Predstave žena u srpskom slikarstvu (1918–1941)".
Izložba, koja će trajati do 4. jula, preispituje nacionalni, rodni i seksualni identitet, kao i pitanje percepcije sopstva i to putem 70 eksponata: umetničkih dela, fotografija i ilustracija iz časopisa. Postavka je podeljena u četiri celine: „Nacionalno: Između Istoka i Zapada, tradicije i modernosti“; „Glumica kao moderna žena: Pol, profesija, emancipacija“; „Kvir: Telo, rod i predstava“ i „Sopstvo: Sa ove i one strane proscenijuma“.
Eksponati, izloženi na postavci, prevashodno su iz kolekcije Galerije Matice srpske, ali i Narodnog muzeja, Muzeja savremene umetnosti, Muzeja pozorišne umetnosti Srbije, Muzeja grada Beograda, Kuće legata, Spomen-zbirke Pavla Beljanskog, Galerije Milene Pavlović Barili, kao i iz nekoliko privatnih kolekcija.
Ideja izložbe „Identitet(i). Predstave žena u srpskom slikarstvu (1918–1941)“, kako za naš sajt objašnjava njen autor Nikola Ivanović, kustos Galerije Matice srpske, bila je da u javni prostor iskorače sa važnom temom, vrlo aktuelnom u poslednjih dvadesetak godina – temom identiteta:
– Pitanje identiteta u srpskom slikarstvu između dva rata „podeljeno“ je na četiri najčešće spominjana – nacionalni, rodni, seksualni i pitanje sopstva. Kroz te četiri celine i izložbene sale pokušali smo da ilustrujemo kakav je nacionalni identitet Kraljevine Jugoslavije između dva rata, da pozicioniramo ulogu žene u međuratnom društvu kraljevine, pokušamo da odgovorimo na to šta su potencijalne kvir teme i koncepti između dva rata, i odgovorimo na to kroz portrete najznačajnijih slikarki, odnosno kako to žena vidi sebe unutar svoje profesije i kako uopšte percipiramo sopstvo – pojašnjava Ivanović.
Izložba je fokusirana na period između dva rata, i to od trenutka formiranja nove države, Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, do početka Drugog svetskog rata kada nastupa potpuno nova ideologija. S obzirom da se taj period može tumačiti kao jedna celina, bio je, prema rečima našeg sagovornika, „pogodno tle“ za preispitivanje fenomena identiteta:
– Pošto je tema dosta široka, neophodan je bio neki okvir i odluka je pala da to budu predstave žena. Poredeći taj period i današnji može se doći do zaključka da se identitetske pozicije uopšte nisu promenile, već samo društveno-istorijske okolnosti. To se, pre svega, odnosi na poziciju žene u društvu, u kojem su se dogodile vrlo male promene za čitavih sto godina, pa i sama percepcija žene, kao i pitanje kvira koje je i onda bilo nedefinisano i skrajnuto. I možda je zaključak da nema nekih konkretnijih promena pomalo neoptimističan, ali to je i dobar povod da ovom izložbom preispitamo zašto nije došlo do tih promena i pokušamo nešto da uradimo – kaže autor.
Među eksponatima na izložbi nisu samo slike, već i dokumentarni materijal, fotografije. Na postavku su uvršćeni radovi nekih od najzvučnijih imena koja su stvarala između dva svetska rata, kao što su: Sava Šumanović, Paja Jovanović, Zora Petrović, Jovan Bjelić, Milena Pavlović Barili, Ljubica Cuca Sokić, Petar Dobrović.
– Bilo je prilično teško selektovati radove, jer je tema sama po sebi vrlo zahtevna i slojevita. Trebalo je pametno izabrati adekvatan vizuelni materijal, koji će na najbolji mogući način ilustrovati samu temu – ukazuje Nikola Ivanović, dodajući da u prvom segmentu odabrana dela Paje Jovanovića, Zore Petrović i Save Šumanovića postaju vizuelni reprezenti svesti o „nacionalnom, ali i dekonstrukciji shvatanja Balkana kao dalekog i egzotičnog sveta na granicama Orijenta“.
Već drugi segment izložbe „Glumica kao moderna žena: Pol, profesija, emancipacija“ kroz portrete glumica Jovana Bijelića i Veljka Stanojevića vizuelna su hronika jedne epohe, ali i odraz sopstvenog i kolektivnog shvatanja rodnog i profesionalnog identiteta.
Dela Petra Dobrovića, Ivana Radovića i Zore Petrović oslikavaju teme, predstave i prostore koji su bili sredstvo preispitivanja vlastite seksualnosti, a autoportreti Milene Pavlović Barili, Ljubice Cuce Sokić, Zore Petrović, Leposave Bele Pavlović i Jelisavete Petrović zaokružuju priču o identitetima.
I već prve reakcije na izložbu, kako kaže autor, vrlo su pozitivne:
– Bilo je jasno da su se ljudi zaželeli ovakvih i sličnih događaja u okolnostima u kojima se nalazimo. Svi su bili izuzetno zadovoljni kako to izgleda vizuelno, ali i pričom, idejom, konceptom. Zanimljivo mi je što je svako u ta četiri segmenta uspeo da nađe nešto za sebe i stekne određeni utisak o svakoj od prostorija. Mislim da je to ključ ove izložbe-ta priča o najrazličitijim identitetima i mogućnost da svako od nas pronađe nešto za sebe i doživi neku potpuno ličnu impresiju – kaže Nikola Ivanović, na kraju priznajući da je njemu, kao autoru, najdraži segment priča o „sopstvu“:
– Odnosno autoportreti srpskih slikarki, ali i deo o kviru s obzirom da se o tome nije do sada pisalo u kontekstu nacionalne istorije i umetnosti. Sporadično je bilo nekih interpretacija, ali ovo je prvi put da se ozbiljnije interpretira cela jedna epoha.
