2
Multimedijalni performans povodom promocije knjige stripova "Priče iz Drugog rata" istaknutog autora Aleksandra Zografa, održan je sinoć u Muzeju Jugoslavije pred velikim brojem ljubitelja devete umetnosti.
– Posle svih knjiga i stripova na ovu temu, postavljala su se pitanja zašto opet knjiga o tome, o Drugom svetskom ratu. Po meni, to je bila situacija koja je odredila sve druge situacije, čitave Evrope i sveta. Moje traganje je dovelo do toga da istražim i čujem malog čoveka koji bi da izađe iz svega toga, iz rata. Pred vama su priče iz Drugog rata – poručio je Zograf.
Višeslojni događaj je osmišljen u formi scenskog izvođenja tokom kojeg je publika imala retku priliku da uživo prati Sašu Rakezića odnosno Aleksandra Zografa i njegov zanimljiv crtački performans izveden sa muzičkom grupom „Malebolge“ iz Italije.
Prva priča pripoveda o jednom anonimnom srednjoškolcu iz Jugoslavije koji je nemačkim okupatorima napisao pismo sledeće sadržine: „Vi ste sada puni snage i moći, ali vi ćete na kraju izgubiti ovaj rat. I izaći ćete iz ove zemlje“. Nemci su tada bili zbunjeni, i kako kaže Zograf, to pismo, samo te reči su ih uznemirile i prodrmale.
Tokom promocije knjige, objavljene takođe na nemačkom (Bahoe Books, Beč) i italijanskom jeziku (001 Edizioni, Torino), Zograf je uživo pred publikom stvarao impresivne crteže. Taj proces je bio direktno prenošen preko velikog platna i praćen namenski osmišljenim muzičkim performansom. U pauzama između numera Zograf je govorio upravo o tim pojedinačnim stripovima kao što je navedeni scenario o dečaku i pismu Nemcima, ali i o knjizi stripova u celini.
Delo „Priče iz Drugog rata“ obuhvata 30 stripova Aleksandra Zografa koji iz mnogih perpsektiva osvetljavaju dešavanja tokom Drugog svetskog rata u bivšoj Jugoslaviji, a publikovana je u saradnji Muzeja Jugoslavije i izdavačke kuće „Popbooks“.
Druga strip priča je prikazana u celini kao već gotova sa sve naracijom u oblačićima i crtežima u koloru, o izvesnom čoveku Radoslavu koji je pisao o svom životu u jednoj beležnici poput dnevnika. Zograf je te zapise pronašao kod prodavca na Buvljoj pijaci 2004. i odmah ga je zaintrigiralo da napravi strip o tome. Taj čovek je opisivao svoj život od 1915. sve do 1944. godine, a fokus je bio na bombardovanju Beograda koje je krenulo 6. aprila 1941, što je umetnik verno prikazao poput grafičke novele, posebno kada je Radoslav spasao jednu ženu od bombi.
Drugi svetski rat jedna je od centralnih tema u Zografovom opusu, sagledana kroz živote i iskustva pojedinaca koje „zvanična istoriografija nije primećivala“. Predstavio je još jednu priču o arhivi Gestapoa, nemačke policije, za koju su bile neophodne godine istraživanja, a zavedena je pod nazivom „I 38“. Reč je o tragičnoj sudbini Aleksandra Ignjatovića, mladog časovničara koji je svom šefu folksdojčeru rekao „Vi ćete izgubiti ovaj rat“. Šef ga je onda prijavio policiji i odveden je na ispitivanje gde je sve do reči ponovio. Gestapo nije znao šta da radi, kako da mladom čoveku sudi i onda su ga na kraju pogubili, tajno streljali. Iako se vlast uvek hvalila svojim zločinima, kako je otkrio Zograf, ipak ovaj put nisu želeli da javno o tome govore, tako da su likvidaciju zataškali, a hrabri mladić se vodio kao nestao.
– Bio je to pravi čin pojedinca za divljenje, koga istorija ne pamti. Delimično je ovaj junak bio inspiracija za lik u seriji „Otpisani“, mada je tamo njegov karakter bio redizajniran. Život je bio mnogo ozbiljniji i tragičniji nego što je jedna ratna hit serija to predstavila – napomenuo je strip umetnik.
Koprodukcija zbirke stripova „Priče iz Drugog rata“ zaokružuje saradnju započetu u aprilu 2021, kada su u okviru stalne postavke Muzeja Jugoslavije izloženi Zografovi stripovi posvećeni bombardovanju Beograda 6. aprila 1941. godine. Izložbena celina, realizovana u saradnji sa kustoskinjom ovog Muzeja – Simonom Ognjanović, bila je aktuelna od aprila do decembra 2021, a priređena je povodom obeležavanja 75 godina od kraja Drugog svetskog rata.
Zograf objavljuje stripove od sredine 80-ih godina 20. veka i od ranih devedesetih ostvario je međunarodnu karijeru, kroz saradnju sa američkom izdavačkom kućom „Fantagraphics Books“. Kolekcije njegovih stripova publikovane su kasnije i u Italiji, Francuskoj, Velikoj Britaniji, Španiji, Portugaliji, Grčkoj, Japanu. Od 2003. godine redovno objavljuje u listu „Vreme“, a veoma je značajna njegova saradnja sa italijanskim nedeljnikom „Internacionale“.
Bonus video: Izložba Ervina Vurma u MSUB