Nova otkrića: Ranohrišćanski grobovi kod Bele Palanke

Nijedan grob nije opljačkan, pa su otkriveni i predmeti sa kojima su pokojnici sahranjeni - bronzani novčići, fibule, ukosnice, kao i staklene posude od kojih je jedna sačuvana u celosti, objašnjava za novine "Nova" Marko Janković, upravnik arheološke zbirke Filozofskog fakulteta u Beogradu.

U Beloj Palanci su pre nekoliko dana završena ovogodišnja arheološka istraživanja na lokalitetu Istočna nekropola u neposrednoj blizini hotela Esperanto. Pored ranohrišćanske grobnice, otkrivene prošle godine, na lokalitetu Remezijana nađena su još najmanje tri takva groba. On napominje da je u četvrtoj po redu kampanji potvrđena izuzetna važnost ove nekropole za razumevanje života u kasnoantičkoj Remezijani, ali i za generalne običaje sahranjivanja tokom perioda četvrtog veka, kada se hrišćanstvo institucionalizuje po prvi put na ovim prostorima.

– Tokom ove godine, u neposrednoj blizini ranohrišćanske grobnice otkriveni su i ostaci konstrukcije četvrtog groba koji je verovatno delimično oštećen, ističe Marko Janković.

Istorija Remezijane

Naš sagovornik podseća da je Remezijana doživela procvat u doba kasne antike. Tada je postala značajan ranohrišćanski centar, gde je stolovao i episkop Nikita Remezijanski, koga hrišćanska crkva slavi kao sveca.

– Najvećim delom smeštena je ispod Bele Palanke što otežava posao arheolozima. Na ovom prostoru je za nešto više od 130 godina ispitan veliki broj lokacija. Nova sistematska istraživanja počela su 2018. godine, a vodi ih Arheološka zbirka Filozofskog fakulteta u Beogradu u saradnji sa stručnjacima Odseka za istoriju Filozofskog fakulteta u Novom Sadu, Narodnog muzeja u Beogradu, Medicinskog fakulteta u Beogradu i Arheološkog instituta u Beogradu – kaže Janković.

Pokretni arheološki materijal koji je pronađen, kako kaže Janković, biće prenesen na Filozofski fakultet u Beogradu gde će se obaviti primarna obrada i konzervacija materijala, dok će skeletni materijal, kao i do sada, biti analiziran u Laboratoriji za antropologiju Medicinskog fakulteta u Beogradu.

– Nakon završenih obrada, sav materijal će biti predat nadležnom Muzeju Ponišavlja u Pirotu. Istraživanja je organizovao Filozofski fakultet u Beogradu, dok saradnici uključeni u projekat dolaze i sa Filozofskog fakulteta u Novom Sadu, Narodnog muzeja u Beogradu, Medicinskog fakulteta u Beogradu, kao i Zavičajne zbirke u Beloj Palanci. Istraživanja je finansiralo Ministarstvo kulture i informisanja Republike Srbije, kao i Opština Bela Palanka.

Stolovi za gozbe iznad grobova

Tokom kampanje 2020. godine, arheolozi su otkrili grobnicu iz 4. Veka. Konstrukcija je od kamena, potkovičastog, polukružnog oblika, unutar koje se na zapadnoj strani nalazi još jedna manja konstrukcija, nekad ispunjena malterom ili opekom, a koja je služila kao postolje za stolove.

– Oni su služili za gozbe nad grobom i verovatno su bili od drveta jer njihovi tragovi nisu otkriveni. Tada je grob bio označen kao jedinstven na prostoru današnje Srbije, jer ne postoje do sada istražene i publikovane analogije – objašnjava Janković i dodaje, kao i da se ne zna da je bilo ko u Srbiji naišao na nešto slično.

U planu je nastavak istraživanja i naredne, 2022. godine, a rezultati će biti publikovani u stručnim arheološkim časopisima ali i u naučno-popularnoj literaturi, kako bi javnost bila što bolje obaveštena.